Quốc hội chốt thêm 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất từ 2026

Sáng ngày 11/12, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.

Nghị quyết gồm 3 Chương, 13 Điều và có hiệu lực thi hành từ 1/1/2026.

Trước đó, trên cơ sở tổng hợp ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội trong quá trình thảo luận tại tổ và hội trường, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã trình bày Báo cáo về việc tiếp thu, giải trình, dự thảo Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành năm 2024.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng trình bày Báo cáo về việc tiếp thu, giải trình, dự thảo Nghị quyết

Nghị quyết bổ sung thêm 3 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội.

Thứ nhất là thu hồi đất để thực hiện dự án khu thương mại tự do hay trong trung tâm tài chính quốc tế.

Thứ hai trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận mà đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư.

Cuối cùng, trường hợp Nhà nước thu hồi để tạo quỹ đất thanh toán theo hợp đồng BT, cho thuê đất, tiếp tục sản xuất kinh doanh.

Về thời điểm xác định giá đất đối với diện tích đất thanh toán cho hợp đồng xây dựng - chuyển giao (hợp đồng BT), Chính phủ đã tiếp thu, hoàn thiện theo hướng: Thời điểm xác định giá đất đối với diện tích đất thanh toán cho hợp đồng BT là thời điểm Nhà nước quyết định giao đất, cho thuê đất.

Trường hợp nhà nước chậm giao đất, cho thuê đất để thanh toán cho hợp đồng BT thì nhà đầu tư được hưởng thêm một khoản tiền tương ứng với mức lãi suất trung bình của các ngân hàng thương mại cổ phần Nhà nước đối với phần giá trị của hạng mục công trình hoặc công trình.

Thời gian được hưởng tính từ thời điểm nghiệm thu hoàn thành hạng mục công trình hoặc công trình dự án BT đến thời điểm có quyết định giao đất, cho thuê đất.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng nhấn mạnh, việc quy định thời điểm xác định giá đất như trên là thống nhất với thời điểm xác định giá đất của pháp luật về đất đai qua các thời kỳ; Đồng thời bù đắp một phần thiệt hại cho nhà đầu tư do Nhà nước chậm giao đất, cho thuê đất và áp dụng với các hợp đồng BT thực hiện từ ngày Nghị quyết có hiệu lực thi hành (01/01/2026).

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, việc xử lý các khó khăn, vướng mắc của các hợp đồng BT đã ký trước thời điểm Nghị quyết có hiệu lực sẽ được xử lý trong Nghị quyết về tháo gỡ khó khăn, vướng mắc của các dự án tồn đọng để đồng bộ và thống nhất về quan điểm xử lý như các dự án khác.

Luật hiện hành có 32 trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội, được chia theo 3 nhóm chính gồm xây dựng công trình công cộng, trụ sở cơ quan Nhà nước hay các dự án quan trọng (như khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu công nghệ cao, hoạt động lấn biển...).

Bên cạnh đó, tiếp thu ý kiến góp ý của các vị đại biểu Quốc hội, Chính phủ đã rà soát, chỉnh lý một số nội dung trong dự thảo Nghị quyết như:

Bổ sung nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết việc thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ tái định cư và thu hồi đất trước khi hoàn thành bố trí tái định cư;

Bổ sung quy định trường hợp cho thuê đất thông qua đấu giá quyền sử dụng đất thì người sử dụng đất trả tiền thuê đất một lần cho cả thời gian thuê.