Nhà nước thu hồi đất sau khi đạt 75% thỏa thuận: Đại biểu lo ngại quyền lợi người dân bị ảnh hưởng

Một trong những điểm "nóng" của dự thảo là quy định cho phép Nhà nước thu hồi đất đối với phần diện tích còn lại khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và số lượng người sử dụng đất. Đây được coi là "chìa khóa" để giải cứu các dự án “treo” do một bộ phận nhỏ người dân không hợp tác.

Đại biểu Nguyễn Văn Huy (Hưng Yên) phân tích, cơ chế này sẽ giúp xử lý điểm nghẽn kéo dài, tránh lãng phí nguồn lực, đặc biệt với các dự án hạ tầng, tái thiết đô thị.

Đại biểu Nguyễn Văn Huy (Hưng Yên)

Tuy nhiên, ông Huy cũng bày tỏ lo ngại về tính chất “cưỡng chế hành chính” trong quan hệ dân sự này.

“Việc thu hồi mang tính cưỡng chế hành chính phần diện tích còn lại cần phải được hết sức cân nhắc, vì chưa đảm bảo nguyên tắc tự nguyện và dễ phát sinh khiếu kiện”, ông nói, đồng thời đề phải có cơ chế đảm bảo giá bồi thường phần thu hồi không thấp hơn mức thỏa thuận trung bình hoặc theo khung giá thị trường riêng để đảm bảo công bằng.

Chia sẻ lo ngại về tính minh bạch, đại biểu Lã Thanh Tân (thành phố Hải Phòng) cảnh báo nguy cơ tranh chấp khi giá thỏa thuận trước đó có thể không phản ánh đúng giá thị trường, tạo áp lực bất công lên những hộ dân chưa đồng thuận. Ông cũng chỉ ra lỗ hổng trong việc kiểm soát tính hợp pháp, minh bạch của quá trình đạt được con số 75% diện tích và số lượng người sử dụng đất.

Đại biểu Lã Thanh Tân phát biểu thảo luận

Đại biểu Võ Mạnh Sơn (Thanh Hóa) đánh giá cao việc quy định yêu cầu phải đạt trên 75% về diện tích và số lượng người sử dụng đất đồng thuận trong một số trường hợp là cần thiết.

Tuy nhiên, đại biểu nhấn mạnh: “Đối với các quy định về thu hồi đất và bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, cần phải có một cơ chế kiểm soát chặt chẽ hơn để tránh tình trạng thu hồi đất một cách tùy tiện”.

Đồng quan điểm trên, đại biểu Huỳnh Thanh Phương (Tây Ninh) đề xuất hai phương án:

Phương án 1 (Ưu tiên): Nâng tỷ lệ đồng thuận lên 80% đến 85% diện tích hoặc số lượng người sử dụng đất (chỉ cần đạt một trong hai điều kiện). Điều này sẽ đảm bảo tính đồng thuận xã hội cao hơn, đồng thời cân bằng quyền lợi giữa người dân, doanh nghiệp và Nhà nước.

Phương án 2 (Kèm điều kiện): Giữ theo dự thảo (75% diện tích và số lượng người sử dụng đất) nhưng phải kèm theo điều kiện ràng buộc chặt chẽ. Cụ thể, chỉ được xem xét thu hồi khi dự án thuộc loại hình quan trọng phục vụ lợi ích công cộng, lợi ích dân sinh, và phải có sự đánh giá, giám sát của cơ quan có thẩm quyền về tính tự nguyện và đúng pháp luật của các thỏa thuận.

Cũng đề cập về các trường hợp Nhà nước thu hồi đất của dự thảo Nghị quyết, đại biểu Trần Thị Kim Nhung (Quảng Ninh) đề nghị làm rõ hơn cơ sở đề xuất tỷ lệ diện tích và tỷ lệ số người đồng thuận; cơ chế xử lý đối với diện tích còn lại của dự án khi nhà đầu tư đã thỏa thuận được trên 75% diện tích và nhận được sự đồng thuận của trên 75% số lượng chủ sử dụng đất trong phạm vi thực hiện dự án.

Theo bà Nhung, việc xử lý diện tích đất còn lại và số người có đất còn lại cần phải bảo đảm quyền con người, quyền công dân theo quy định của Hiến pháp; hạn chế phát sinh khiếu nại, khiếu kiện.

Do đó, cần có quy định hài hòa lợi ích khi tính tiền bồi thường, tránh khả năng phát sinh khiếu nại, khiếu kiện khi áp dụng bảng giá đất và hệ số điều chỉnh để tính tiền bồi thường đối với những trường hợp còn lại vì giá đất trong bảng giá thường thấp hơn mức giá trung bình đã thỏa thuận. Ngoài ra, đại biểu cũng đề nghị Chính phủ cần có sự đánh giá tác động của việc thu hồi đất trong trường hợp trên.