Ngành xi măng thừa nhận khó khăn chưa từng có trong lịch sử hơn 100 năm hoạt động

Đó là nhận định của ông Lương Đức Long, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Xi măng Việt Nam (VNCA) tại tọa đàm “Giải pháp tháo gỡ khó khăn cho ngành xi măng” vừa được tổ chức mới đây.

Số liệu thống kê của Bộ Xây dựng cho thấy, 11 tháng đầu năm 2023, sản lượng tiêu thụ xi măng trong toàn ngành đạt khoảng hơn 80 triệu tấn, giảm 12% so với cùng kỳ năm 2022. Trong đó, sản lượng tiêu thụ xi măng ở thị trường nội địa là 52 triệu tấn, giảm 16%; sản lượng xuất khẩu đạt gần 29 triệu tấn, giảm 29% so với cùng kỳ.

Ngành xi măng khó khăn chưa từng có trong lịch sử hơn 100 năm hoạt động

Cũng theo Bộ Xây dựng, sản lượng tiêu thụ giảm mạnh dẫn đến nhiều nhà máy xi măng phải ngừng hoạt động một số dây chuyền lò nung, trong đó có những dây chuyền phải ngừng dài hạn.

Theo các chuyên gia, do thị trường bất động sản trầm lắng trong thời gian dài suốt từ năm 2022 khiến việc triển khai xây dựng các công trình, dự án giảm mạnh, từ đó kéo theo nhu cầu về xi măng phục vụ xây dựng không cao.

Ngoài ra, các dự án đầu tư công, xây dựng kết cấu hạ tầng nhìn chung tiến độ triển khai còn chậm so với kế hoạch cũng là nguyên nhân gây tắc nghẽn đầu ra của chuỗi sản xuất, cung ứng vật liệu xây dựng, trong đó có xi măng.

Ông Lương Đức Long cho hay, trong lịch sử phát triển của ngành xi măng Việt Nam, từ khi hình thành (cách đây hơn 100 năm) cho đến hiện nay, đây là thời điểm ngành này gặp nhiều khó khăn nhất. Lý do được lãnh đạo VNCA đưa ra là ngành xi măng đang phải chịu áp lực từ 2 phía đầu vào và đầu ra.

Cụ thể, nhu cầu xi măng, giá bán giảm nhưng giá điện, than và giá nguyên nhiên liệu đầu vào cho sản xuất xi măng tăng, hoặc đang ở mức cao khiến hiệu quả sản xuất kinh doanh bị ảnh hưởng.

“Qua tính toán lượng tiêu thụ xi măng nội địa ở nước ta từ năm 2010 đến năm 2020, chúng tôi nhận thấy lượng xi măng tiêu thụ chỉ tăng trưởng khoảng 1,6%/năm. Tức là sức hấp thụ mặt hàng này của nền kinh tế không được như tính toán. Vì thế đã dẫn đến tình trạng cung vượt cầu,” ông Long nhấn mạnh.

Ngoài ra, trong năm 2023, thị trường xi măng còn chịu thêm một yếu tố bất lợi khác dó là thuế xuất khẩu clinker tăng từ 5% lên 10%.

Đồng thời, clinker xuất khẩu được xếp vào là đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng, không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào... Những yếu tố trên cộng hưởng đã làm gia tăng áp lực rất lớn lên các doanh nghiệp ngành xi măng.

Giải pháp gỡ khó cho ngành xi măng

Trước những khó khăn của thị trường vật liệu xây dựng nói chung và ngành xi măng nói riêng, Bộ Xây dựng cho biết đã lấy ý kiến các bộ, ngành và Ngân hàng Nhà nước về loạt giải pháp gỡ khó cho ngành sản xuất vật liệu trước khi chính thức báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Theo đó, Bộ Xây dựng đề nghị Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo các chủ đầu tư tăng tỷ lệ sử dụng cầu cạn bê tông cốt thép đối với các dự án đường bộ cao tốc đang trong giai đoạn thiết kế, đặc biệt là ở những vùng có yêu cầu thoát lũ, vùng đất yếu và những vùng thiếu vật liệu đắp nền đường như Đồng bằng sông Cửu Long.

Sử dụng cầu cạn bê tông cốt thép đối với các dự án đường bộ cao tốc là giải pháp tạo đầu ra cho ngành xi măng

Các địa phương tăng cường sử dụng đường bê tông xi măng cho xây dựng đường nông thôn, miền núi và đường tại những vùng thường xuyên ngập lụt.

Bộ Xây dựng và Ngân hàng Nhà nước cùng các địa phương sẽ tiếp tục triển khai gói tín dụng 120.000 tỷ đồng để phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân, cải tạo xây dựng lại chung cư cũ.

Đồng thời, Bộ Xây dựng cũng đề nghị xem xét tạm hoãn tăng thuế xuất khẩu clinker (thành phần chính trong sản phẩm xi măng), giảm thuế suất thuế xuất khẩu clinker về 0% đến hết năm 2025.

Giảm thuế xuất khẩu và có cơ chế khuyến khích các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng chế biến sâu như: xuất khẩu cấu kiện bê tông cốt thép, bê tông khí chưng áp, phụ gia khoáng cho bê tông/xi măng từ phế thải công nghiệp.

Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các ngân hàng thương mại nhà nước xem xét giảm lãi vay đối với các doanh nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng (có thể giảm đến 2%) cho đến hết năm 2025. Tiếp tục gia hạn, không tính lãi đối với các khoản nợ quá hạn và tái cơ cấu nợ vay để giảm khó khăn cho doanh nghiệp.