Hà Nội sắp được "mở khoá" để làm các siêu dự án

Sáng 8/12, trong phiên thảo luận thu hút sự chú ý của nghị trường, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết của Quốc hội thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện các dự án lớn, quan trọng trên địa bàn Hà Nội.

Dự thảo nghị quyết mà Bộ Tài chính trình lần này được kỳ vọng sẽ mở hàng loạt nút thắt pháp lý. Trong đó, điểm đột phá nhất chính là trao cho HĐND và Chủ tịch UBND TP Hà Nội quyền quyết định chủ trương đầu tư đối với gần như toàn bộ các loại dự án, từ đầu tư công, PPP đến tư nhân mà không còn bị giới hạn về quy mô vốn hay diện tích sử dụng đất. Đây là thẩm quyền vốn thuộc cấp Quốc hội, Chính phủ hoặc Thủ tướng. Nếu được thông qua, thành phố có thể chủ động quyết định nhiều dự án lớn theo nhu cầu thực tế.

Tuy nhiên, dự thảo cũng đặt ra cơ chế giám sát phù hợp: các quyết định đặc biệt, khác với quy định của luật, phải được báo cáo Chính phủ để trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội phê chuẩn trước khi triển khai.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng. Ảnh: Media Quốc Hội

Dự thảo cũng đề xuất rút gọn mạnh các thủ tục vốn mất nhiều năm mới hoàn thành. Đáng chú ý nhất là cơ chế cho phép Hà Nội được làm quy hoạch song song với thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với những dự án cấp bách. Cách làm này có thể giảm thời gian chuẩn bị dự án xuống chỉ còn một phần so với trước đây, khi hàng loạt bước thẩm định vốn mất thì giờ được tích hợp lại.

Cùng với đó là một loạt thủ tục được đề xuất lược bỏ: không còn bắt buộc phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết; không phải thi tuyển phương án kiến trúc với các công trình cần triển khai ngay.

Một điểm quan trọng khác nằm ở việc lựa chọn nhà đầu tư, nhà thầu cho các dự án quy mô lớn. Dự thảo cho phép Hà Nội áp dụng cơ chế lựa chọn trong trường hợp đặc biệt, nhất là với các dự án được Bộ Chính trị hoặc Ban Bí thư yêu cầu triển khai ngay. Cách tiếp cận này sẽ rút ngắn đáng kể thời gian, vốn có thể kéo dài hàng năm nếu thực hiện theo quy trình đấu thầu truyền thống. Tuy nhiên, cơ chế đặc biệt vẫn gắn với trách nhiệm giám sát chặt chẽ của các cơ quan Trung ương, nhằm bảo đảm tính minh bạch và phòng ngừa rủi ro lợi ích nhóm.

Bên cạnh đó, Hà Nội sẽ được giao quyền lớn hơn nhưng đồng thời phải chịu trách nhiệm cao hơn trong phê duyệt chủ trương đầu tư, lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, thu hồi đất và bố trí tái định cư.

Mặc dù đồng thuận về sự cần thiết, cơ quan thẩm tra vẫn đưa ra những lưu ý quan trọng. Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính - Ngân sách Phan Văn Mãi đề nghị Chính phủ phải rà soát kỹ lưỡng từng cơ chế, bảo đảm không trùng lặp với luật mới đang được Quốc hội xem xét.

Một số nội dung tác động lớn như mở rộng trường hợp thu hồi đất, vượt trần tín dụng hay cơ chế cưỡng chế khi đạt 75% đồng thuận cần được đánh giá thận trọng để tránh phát sinh khiếu kiện hoặc rủi ro pháp lý trong tương lai.

Dù còn nhiều vấn đề cần bàn thêm, dự thảo nghị quyết đang mở ra triển vọng rất rõ ràng: Hà Nội có thể bước vào giai đoạn phát triển với tốc độ khác, khi những điểm nghẽn kéo dài nhiều năm được tháo dỡ. Các dự án như vành đai, metro, cải tạo chung cư cũ hay hạ tầng khung có thể được triển khai nhanh hơn, quyết liệt hơn. Với doanh nghiệp, cơ chế mới đồng nghĩa môi trường đầu tư minh bạch hơn, ít tốn thời gian hơn.