HSBC nâng dự báo tăng trưởng GDP năm 2022 của Việt Nam lên 8,1%, năm 2023 sẽ chậm lại ở mức 5,8%

Ngân hàng HSBC vừa công bố tóm lược nội dung về tình hình châu Á và phần nhận định về Việt Nam trích từ báo cáo Asian Economics Quarterly: Retooling factory Asia.

Tóm lược tình hình

Theo HSBC, xét trên mọi phương diện, nền kinh tế châu Á cho thấy sự vững vàng đáng ngạc nhiên trong năm Nhâm Dần.

Chi phí sinh hoạt tăng cao đã siết chặt hầu bao của người tiêu dùng cũng như tình hình kinh doanh của doanh nghiệp. Lãi suất cho vay tăng lên và các thị trường tài chính biến động càng kéo tụt đà tăng trưởng trong bối cảnh thương mại toàn cầu đã bắt đầu sụt giảm. Đặc biệt, nhu cầu ở Trung Quốc Đại lục yếu đi khiến tình hình chung càng xấu đi.

Và rồi, giữa muôn trùng tin tức đáng lo ngại, hầu hết các nền kinh tế châu Á đã có thể đạt được mức tăng trưởng đáng ngưỡng mộ.

Thế nhưng, HSBC cho rằng, năm Quý Mão lại có khả năng sẽ khởi đầu không mấy “rầm rộ” vì bấy giờ tác động của những yếu tố bất lợi bên ngoài mới thực sự tạo tác động toàn diện.

Tuy nhiên, tình hình sẽ nhanh chóng ổn định hơn: đến giữa năm, có thể sớm hơn, sự phục hồi nhanh chóng của Trung Quốc đại lục, do nhu cầu tiêu dùng được “giải nén” sau thời gian bị kìm hãm và thị trường nhà ở ổn định, sẽ giúp khu vực châu Á cởi bỏ gánh nặng. Khi đó, các ngân hàng trung ương ở các nơi khác trên thế giới cũng sẽ kết thúc chu kỳ thắt chặt, một vài trong số đó còn có thể cân nhắc cắt giảm lãi suất thêm nữa để kích thích tăng trưởng.

Một năm mới lại vẫy tay chào khi khu vực này một lần nữa thể hiện sự vững vàng. Năm Quý Mão sắp tới có lẽ mọi thứ sẽ chậm lại nhưng chậm mà chắc, miễn là vẫn tiến về phía trước, HSBC nhận định.

Sự vững vàng của ASEAN được dự báo sẽ lại tỏa sáng trong năm tới mặc dù tăng trưởng có thể chậm lại. Indonesia có thể không còn được nhiều hỗ trợ từ tình hình giá hàng hóa ở mức “trên trời” như trước, ngay cả khi nhu cầu vẫn đủ mạnh mẽ để hỗ trợ đầu tư và thu ngân sách công. Kinh tế Thái Land nhiều khả năng sẽ thuộc nhóm ít các nước tăng tốc độ tăng trưởng nhờ ngành du lịch hồi sinh. Mặc dù ngành dịch vụ rất tốt nhưng Singapore sẽ không tránh được ảnh hưởng do biến động chu kỳ thương mại toàn cầu. Trong khi đó, Philippines sẽ chứng kiến nhu cầu trong nước hạ nhiệt khi tác động của lãi suất tăng và lạm phát tăng bấy giờ mới “ngấm đòn”.

Việt Nam cũng vậy, theo HSBC, cũng sẽ không tránh khỏi ảnh hưởng khi thương mại thế giới chậm lại nhưng nhiều khả năng sẽ tiếp tục đứng đầu ASEAN về tăng trưởng.

Dự báo tăng trưởng GDP thực của HSBC (%, màu đỏ là cao hơn dự báo của thị trường, màu xám là thấp hơn dự báo của thị trường)

Việt Nam: Chuẩn bị cho thời kỳ xuất khẩu “ngủ đông”

Đối với Việt Nam, HSBC đánh giá, 2022 là một năm phục hồi bùng nổ, giúp Việt Nam nhiều khả năng tiếp tục là một trong những nước tăng trưởng vượt trội ở châu Á. Quý 3/2022, GDP tăng 13,7% so với cùng kỳ năm trước (mặc dù một phần là do cơ sở thấp), nhờ lĩnh vực bên ngoài vững vàng và nhu cầu trong nước mạnh mẽ. Mặc dù vậy, bức tranh triển vọng tăng trưởng giờ đây lại bị phủ lên một bóng mây từ những trở ngại về thương mại gia tăng.

Sau khi tăng trưởng hơn 17% so với cùng kỳ năm trước trong ba quý đầu năm 2022, tăng trưởng xuất khẩu đã giảm tốc nhanh chóng trong tháng 10, còn tháng 11 chứng kiến lần sụt giảm đáng kể so với cùng kỳ năm trước trong vòng hai năm trở lại đây. Nguyên nhân chính đến từ lĩnh vực điện tử vốn chiếm khoảng 35% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Mặc dù vậy, dữ liệu gần đây cho thấy suy giảm xuất khẩu diễn ra ở nhiều lĩnh vực, bao gồm dệt may/da giày, sản phẩm gỗ và máy móc. Cụ thể, suy thoái kinh tế ở Mỹ càng khiến tình hình trở nên khó khăn hơn vì Mỹ là thị trường lớn nhất của nhiều mặt hàng xuất khẩu từ Việt Nam.

Một điểm sáng tích cực là nhu cầu trong nước phần nào đem tới cứu cánh, nhờ thị trường lao động tiếp tục phục hồi. Trong khi tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống 2,3% tính tới Quý 3/2022, tỷ lệ này vẫn có khả năng giảm tiếp khi nhiều công việc tập trung trong lĩnh vực liên quan tới du lịch. Mặc dù du khách đã bắt đầu trở lại, số lượt khách tới Việt Nam vẫn chưa tới 20% của năm 2019.

Với những thuận lợi nhờ mở cửa trở lại vẫn còn, HSBC nâng dự báo tăng trưởng cho năm 2022 của Việt Nam lên 8,1% (dự báo cũ: 7,6%). Tuy nhiên, những thách thức nhiều khả năng sẽ ảnh hưởng nặng nề hơn trong năm 2023, đặc biệt sau khi những hiệu ứng do mở cửa trở lại nhạt dần đi và tác động của lạm phát cao bắt đầu ảnh hưởng dù chậm trễ. Vì vậy, HSBC dự báo tăng trưởng sẽ chậm lại ở mức 5,8% (dự báo cũ: 6,0%).

Bên cạnh đó, Việt Nam đã bắt đầu chứng kiến áp lực lạm phát mạnh hơn, dự liệu mới nhất đã vượt mức trần 4% của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN). Không chỉ lạm phát cơ bản tăng, Việt Nam còn chứng kiến tình trạng thiếu hụt năng lượng trong nước, khiến lạm lạm phát toàn phần tăng. Mặc dù mới đây HSBC giảm nhẹ dự báo lạm phát cho năm 2022 xuống 3,2% (dự báo cũ: 3,4%), HSBC đã nâng mức dự báo cho năm 2023 lên 4,0% (dự báo cũ: 3,7%). Điều này đồng nghĩa với việc NHNN nhiều khả năng sẽ tiếp tục chu kỳ thắt chặt.

Các vấn đề về chính sách

Không giống như các nước trong khu vực như Malaysia hay Indonesia, Việt Nam không có nhiều “room” tài khóa để áp dụng những biện pháp xoa dịu nhằm giảm nhẹ tác động do giá năng lượng tăng cao. Từ tháng 4, các nhà chức trách đã cắt giảm một số loại thuế, trong đó có các loại thuế nhiên liệu và bảo vệ môi trường.

Nhằm đối phó với áp lực lạm phát gia tăng, Bộ Tài chính đang tìm cách kéo dài thời gian áp dụng cắt giảm thuế bảo vệ môi trường hiện tại đối với một số nhiên liệu đến cuối năm 2023. Điều đó cho thấy, trong bối cảnh giá dầu thế giới có thể hạ nhiệt trong năm 2023, các nhà chức trách có thể chọn áp dụng trở lại thuế bảo vệ môi trường sớm nhất là từ năm 2024.

Bên cạnh đó, giá năng lượng khác có thể tăng lên trong năm 2023. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) mới đây đã đề xuất tăng giá điện trong năm 2023, đợt điều chỉnh lớn đầu tiên trong gần bốn năm, với lý do chi phí nhập khẩu năng lượng tăng cao.

Về tiền tệ, là ngân hàng trung ương cuối cùng ở ASEAN có động thái, NHNN Việt Nam đã chủ động bắt kịp xu hướng chung nhằm đối mặt với tình hình đồng VND yếu đi và lạm phát nhập khẩu tăng. Chỉ mới bắt đầu trong tháng 9, NHNN đã liên tiếp tăng lãi suất mỗi lần 100 điểm cơ sở, nâng lãi suất tái cấp vốn lên 6,0% vào cuối tháng 10.

Hiện tại, những đợt tăng lãi suất mạnh tay hơn cho thấy mối quan ngại từ các yếu tố bên ngoài như chu kỳ tăng lãi suất nhanh chóng của Fed và những biến động tỷ giá hối đoái. Thật vậy, các yếu tố bên ngoài đã trở nên thuận lợi hơn trong những tuần gần đây, với việc Fed nhiều khả năng giảm tốc độ điều chỉnh tăng lãi suất và áp lực tỷ giá ngoại tệ dịu bớt.

Tuy nhiên, lạm phát cơ bản tăng càng chứng minh chu kỳ tăng lãi suất của NHNN vẫn đang trên đà diễn ra. Chúng tôi dự báo NHNN sẽ nâng lãi suất tái cấp vốn 50 điểm cơ sở trong Quý 1/2023 và Quý 2/2023, nâng lãi suất tái cấp vốn lên 7,0% vào giữa năm 2023.

Các rủi ro

HSBC cho rằng, rủi ro lớn nhất đối với tăng trưởng của Việt Nam là những khó khăn trong thương mại ngày càng gia tăng. Việt Nam không tránh khỏi những tác động do đợt thương mại toàn cầu chậm lại đáng kể này, nói cách khác, giai đoạn “chững lại” đã tới. Kể từ khi xảy ra những căng thẳng thương mại Mỹ và Trung Quốc, Việt Nam là một trong những nước hưởng lợi nhiều nhất xét về thương mại và chuyển hướng đầu tư nước ngoài (FDI), đặc biệt thúc đẩy thị phần xuất khẩu vào thị trường Mỹ. Và cũng chính do đó mà Việt Nam bị ảnh hưởng nhiều hơn khi kinh tế Mỹ suy giảm.

Các rủi ro khác đén từ áp lực tăng giá năng lượng. Mặc dù đã giảm so với đỉnh trong tháng 6, giá xăng vẫn ở mức cao. Để giảm rủi ro của việc dự trữ nhiên liệu nhập từ nước ngoài vốn tiềm tàng nhiều biến động, Chính phủ đã chỉ đạo các các nhà máy lọc dầu trong nước và các doanh nghiệp nhà nước có kế hoạch tăng cường nhập khẩu năng lượng trong ít nhất sáu tháng đầu năm 2023. Động thái này nhiều khả năng sẽ siết lại lợi thế tài khoản vãng lai của Việt Nam do chi phí nhập khẩu tăng cao hơn.