Đằng sau sự tăng trưởng thần kỳ của kinh tế quý 1

Theo báo cáo của Tổng cục Thống kê, GDP quý 1 năm 2015 tăng 6,03%. Đây là mức tăng cao nhất so với cùng kỳ trong 7 năm gần đây. Điểm đáng chú ý là lĩnh vực công nghiệp và xây dựng tăng tới 8,35%, cao gần gấp đôi so với cùng kỳ năm trước và cũng cao nhất từ quý 2 năm 2008 đến nay.

Việc số liệu GDP quý 1 cao một cách bất thường khiến xuất hiện không ít nghi ngờ. Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Văn Bình phải thốt lên: “Khi chưa có số liệu chính thức, anh em chúng tôi đều hào hứng, phấn khởi, lạc quan nhưng với dự tính có lẽ GDP quý 1 chỉ 5,6%”. Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh kể rằng khi thấy tăng 6,03% ông nghĩ “choáng” nên ông đã yêu cầu Tổng cục Thống kê kiểm tra lại.

Việc GDP quý 1 tăng cao chủ yếu do lĩnh vực công nghiệp. Cụ thể, khu vực công nghiệp và xây dựng tăng đến 8,35%, cao hơn rất nhiều so với mức 4,48% của cùng kỳ năm trước. Trong khi đó khu vực Nông, lâm nghiệp và thủy sản chỉ tăng 2,14% và dịch vụ tăng 5,82%, thấp hơn mức tăng của cùng kỳ năm trước.

Tăng trưởng GDP qua các quý

Trong lĩnh vực công nghiệp đáng chú ý là công nghiệp chế tạo tăng đến 9,51%, cao hơn rất nhiều so với mức 7,3% của cùng kỳ năm trước. Khu vực công nghiệp chế tạo tăng mạnh có đóng góp khá lớn của sản xuất điện thoại di động lên đến 61,05 triệu cái, tăng 105% so với cùng kỳ năm trước, ngoài ra, sản xuất ô tô cũng tăng lên đến 52% so với cùng kỳ. Đặc biệt, khai khoáng tăng đến 6,7% so với cùng kỳ, cùng kỳ năm trước lại giảm 2,9%, trong đó riêng dầu thô sản lượng khai thác đạt 4,17 triệu tấn tăng 9,8% so với cùng kỳ.

Một chỉ số khác “kiểm chứng” cho con số GDP tăng có cơ sở là điện sản xuất đạt 34,5 tỷ kwh, tăng tới 12,7% so với cùng kỳ. Tiêu thụ điện ước đạt gần 34,9 tỷ kWh, tăng 12% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn mức tăng cùng kỳ năm trước là 6,6%. Trong đó, ngành công nghiệp và xây dựng có sản lượng điện năng tiêu thụ lên 17,7 tỷ kWh, tăng 18%. Việc sản lượng tiêu thụ điện tăng mạnh là một bằng chứng rõ ràng cho thấy sản xuất đã phục hồi.

Bên cạnh đó, một bằng chứng hỗ trợ cho con số GDP tăng cao bất ngờ là nhập khẩu trong quý 1 tiếp tục tăng mạnh. Cụ thể, kim ngạch nhập khẩu quý 1 lên tới 38,5 tỷ USD, tăng 19,41% so với cùng kỳ. Trong đó nhóm hàng tư liệu sản xuất đạt 34,4 tỷ USD, tăng 16,1% so với cùng kỳ và chiếm 91,7% tổng kim ngạch nhập khẩu. Đây là một tín hiệu khá lạc quan vì nhập khẩu nhiều hàng hóa tư liệu sản xuất chứng tỏ là sản xuất trong nước đang có dấu hiệu đi lên khá.

Một chỉ số khác cũng cho thấy kinh tế đang khởi sắc khá tốt là tăng trưởng doanh số bán lẻ loại trừ yếu tố giá vẫn tăng được 9,2%, cao hơn mức tăng chỉ 5,1% của cùng kỳ năm trước. Tổng đầu tư toàn xã hội cũng tăng được 9,1% và bằng 30,4% GDP trong quý. Trong đó, vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài thực hiện quý I/2015 ước tính đạt 3,05 tỷ USD, tăng 7% so với cùng kỳ năm 2014.

Một thống kê độc lập cũng ủng hộ cho sự khởi sắc của nền kinh tế là Chỉ số Nhà quản trị mua hàng (PMI) được HSBC công bố, trong 3 tháng đầu năm cũng lớn hơn 50 điểm. Điều này cho thấy nền kinh tế vẫn đang phục hồi khá tốt.

Bên cạnh một loạt số liệu thống kê ủng hộ xu hướng phát triển mạnh của nền kinh tế thì vẫn còn những nghịch lí trong nền kinh tế khiến cho nhiều người lo ngại. Một chuyên gia (xin giấu tên) có nhiều năm kinh nghiệm trong ngành thống kê khi biết số liệu GDP quý 1 phải thốt lên “không thể có chuyện đó”. Ông không đưa ra chi tiết việc tính toán của mình tuy nhiên những nghi ngờ này cũng là một điều rất đáng lưu tâm.

Một điều khá bất thường dễ nhận thấy trong GDP quý 1 là tăng trưởng sản xuất công nghiệp, chủ yếu đến từ dầu thô tăng rất mạnh so với những năm trước đó. Trong khi, giá dầu thế giới giảm mạnh từ đầu tháng 11 tới nay. Hiện giá dầu thô chỉ bằng khoảng 40% so với trung bình của năm 2014. Một số chuyên giá cho biết hiện giá dầu thế giới đang ở dưới mức giá thành sản xuất dầu ở Việt Nam và kêu gọi giảm sản lượng khai thác dầu. Vậy tại sao khi giá dầu giảm mạnh như vậy Việt Nam lại tăng cường khai thác dầu thô.

Một điều nghịch lí nữa là trong khi GDP phục hồi rất mạnh thì chỉ số giá tiêu dùng gần như không tăng. Một số người lí giải là do giá dầu thô giảm nhưng điều này vẫn không thực sự thuyết phục. Bên cạnh đó, một điểm nghịch lý nữa là trong khi khu vực công nghiệp tăng cao ngất ngưỡng thì khu vực dịch vụ lại tăng thấp hơn năm trước.

Như vậy, đằng sau con số tăng trưởng GDP cao một cách thần kỳ đã được lý giải khá thuyết phục thì vẫn còn đó khá nhiều nghi ngờ khi một số nghịch lí xuất hiện. Một thực tế đáng lưu ý con số mới được công bố chỉ là con số ước tính. Con số điều chỉnh sau khi rà soát có thể sai lệch xa với con số này. Do đó cũng không nên quá “bận tâm” với những con số cứng nhắc này mà hãy quan sát những dấu hiệu khác từ nền kinh tế.