Ông chủ VNG hốt bạc nhờ 'cơn sóng thần' games như thế nào?

Năm 2006, ông Lê Hồng Minh đã phải lên tiếng bằng một bài viết nổi tiếng lan truyền trong cộng đồng mạng - "Tôi chơi và làm game", như một tự sự của một game thủ say mê bước vào con đường "làm game". Giữa làn sóng chỉ trích của dư luận lúc ấy, bài viết này phần nào giúp xã hội có cái nhìn cởi mở, bớt khắt khe hơn đối với ngành game Việt. Bốn năm sau, tháng 6/2010, một lần nữa ngành game Việt non trẻ lại "bầm dập" khi bị nhiều tờ báo đồng loạt lên án như một thứ "tệ nạn" ghê gớm, thậm chí… hủy hoại tương lai của đất nước. Ông Minh lại phải lên tiếng qua bài viết "Chúng tôi chơi và làm game", kêu gọi xã hội nhìn nhận khách quan công bằng hơn khi đánh giá về các lợi ích của game, đồng thời giúp củng cố niềm tin của những người đang hoạt động trong ngành này.

Sự phát triển vũ bão

Lập luận của ông chủ VNG không phải không có lý. Chỉ trong vòng 4 năm (2006 - 2010) - khoảng thời gian game Việt hứng chịu nhiều cơn bão chỉ trích nặng nề của dư luận - số lượng người chơi game tại nước ta đã tăng từ 1 triệu người lên 8 triệu người. Nhiều thể loại game khác nhau đã ra đời như âm nhạc (Audition), bóng đá (Fifa Online), bắn súng (Đột kích) và cả làm nông dân online (game "Nông Trại" trên mạng xã hội). Cũng trong khoảng thời gian này, Internet tăng trưởng tới hơn 300% (từ 8 triệu người lên 25 triệu người sử dụng), đưa Việt Nam lọt vào Top 20 nước có dân số sử dụng Internet cao nhất thế giới. Theo số liệu thống kê từ VNG, tại tất cả các thành phố lớn của Việt Nam có 80% giới trẻ (15 – 25 tuổi) sử dụng Internet như một phần không thể thiếu trong cuộc sống của họ. Sự phát triển như vũ bão của Internet và ngành game Việt Nam cũng kéo theo sự tăng trưởng mạnh mẽ của VNG. Tính từ năm 2006 - 2010, VNG đã phát triển từ 300 lên 1.200 nhân viên, trong đó có gần 200 người tập trung phát triển sản phẩm game nội địa và 200 người phát triển các sản phẩm Web. Ngoài VNG, một công ty khác là VTC Game (ra đời năm 2006), cũng phát triển rất nhanh và bắt đầu "mang chuông đi đánh xứ người" khi thành lập chi nhánh tại Mỹ, Nhật, Hàn Quốc. Ngành game Việt đang có một thế hệ trẻ tuổi đời trung bình chỉ từ 25 – 26 tuổi mang trong mình khát khao xây dựng một ngành công nghiệp mới có khả năng cạnh tranh quốc tế. "Động lực thúc đẩy chúng tôi không phải là những khoản doanh thu mà là lòng nhiệt thành và niềm tin vào sự phát triển mạnh mẽ của Internet và game trong tương lai. Game sẽ tiếp tục đi vào "từng ngóc ngách" của cuộc sống với hai làn sóng công nghệ mới chỉ xuất hiện trong 4 năm qua: mobile và mạng xã hội", ông Lê Hồng Minh tâm sự.

Trong ngành game có 2 khái niệm cần phân biệt rõ. Thứ nhất là phát hành game, bao gồm các game được mua từ các nhà sản xuất khác (Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc…), sau đó được "Việt hóa" và phát hành tại Việt Nam: "Võ Lâm Truyền Kỳ", "Võ Lâm Chi Mộng", "Ngọa Long"… Số liệu từ VNG cho biết, mức tăng trưởng cho các sản phẩm game được phát hành tại VNG năm 2011 là 35% so với năm 2010. VNG cũng giữ vững vị trí dẫn đầu về doanh thu game trên thị trường Việt Nam. Trong 2 quý đầu năm 2012, sản phẩm game được phát hành tại VNG vẫn giữ mức tăng trưởng khoảng trên 30%. Khái niệm thứ hai là phát triển game, tức là các game được nghiên cứu, sản xuất, phát triển tại chính đội ngũ của VNG, chẳng hạn "Khu vườn trên mây" (Sky Garden), "Ủn ỉn"…

Trong năm 2011, VNG nghiên cứu và sản xuất 5 game với mức doanh thu tăng gấp 9 lần so với năm 2010, đạt gần 100 tỷ đồng, đứng hàng "top" trong những công ty kinh doanh game và nội dung số ở Việt Nam. Trong quý 2/2012, mức tăng trưởng của các game do VNG phát triển đạt 78%. VNG cũng lần đầu tiên phát hành thành công game ra thị trường quốc tế (Nhật Bản và Trung Quốc), trong đó game "Sky Garden" do VNG phát hành ở Trung Quốc chỉ trong 4 tuần đã thu hút tới 2 triệu người chơi và trở thành một trong 10 game hải ngoại được chơi nhiều nhất.

Ðầu tư mạnh cho nghiên cứu và phát triển

Yếu tố then chốt góp phần mang lại vị trí số 1 của VNG trong lĩnh vực "game online" hiện nay là chiến lược đầu tư mạnh vào mảng nghiên cứu và phát triển game, do ông Lê Hồng Minh khởi xướng từ năm 2006 – 2007. Thời điểm 2007, khi mới bắt tay nghiên cứu phát triển game online Việt, cũng là thời kì hưng thịnh của game MMO (một loại trò chơi điện tử nhập vai trực tuyến). Vì thế "Thuận Thiên Kiếm" trở thành dự án phát triển game MMO đầu tiên được VNG đầu tư. Đầu năm 2010, khi "Thuận Thiên Kiếm" ra mắt, dù không thu được thành công như mong đợi của Ban lãnh đạo VNG, nhưng nó là bước khởi đầu để VNG hiểu rõ thực sự việc phát triển một sản phẩm game online do chính người Việt tạo ra như thế nào. Năm 2010, sau khi mạng xã hội của VNG - Zing Me - đạt được những thành công nhất định về số lượng người sử dụng và tính năng đã trở thành một "platform" (hiểu nôm na là nhà cung cấp dịch vụ sử dụng blog) rất tốt để phát triển các sản phẩm game xã hội (social game). Cũng tại thời điểm này, game xã hội đang phát triển mạnh, trong khi đó tại thị trường Việt Nam chưa có sản phẩm nào thực sự chất lượng thu hút người chơi. Việc chuyển hướng sang loại game này của VNG khá sáng suốt, bởi phát triển loại hình game gắn liền với mạng xã hội vừa thuận lợi (do VNG đã có sẵn Zing Me), lại dễ làm hơn và có thể phát triển trong thời gian ngắn.

Năm 2011, VNG tiếp tục tập trung nguồn lực vào việc phát triển tiếp các sản phẩm game xã hội dành cho các đối tượng khác nhau và với nhiều sự phát triển về mặt tính năng, cách chơi. Nổi bật là 2 sản phẩm game "Ủn ỉn" và "Hàng rong". Nếu "Ủn ỉn" là một game xã hội dành cho nữ giới đã rất thành công tại Việt Nam, thì "Hàng rong" là một sản phẩm hoàn toàn khác biệt khi tích hợp nhiều tính năng thể hiện rõ tính tương tác, đối kháng đặc thù của game MMO. Các đặc điểm này đã khiến đối tượng chơi game là dân văn phòng thích thú. Hiện nay, VNG có gần 300 nhân sự trong bộ phận phát triển sản phẩm và trong giai đoạn 2010 - 2012, công ty này đã phát triển hơn 10 sản phẩm game và đã đưa sản phẩm của mình sang các thị trường lớn là Nhật Bản và Trung Quốc. VNG đang hợp tác chiến lược với DeNA – công ty chuyên về game mobile (chơi game trên thiết bị di động) và mạng xã hội mobile lớn nhất của Nhật Bản – để phát triển sản phẩm game trên mobile riêng cho thị trường này.

Ðón đầu mô hình tích hợp dịch vụ Internet

Đây là một chiến lược đón đầu quan trọng của VNG, khi các loại mạng xã hội, blog bùng nổ nhanh chóng ở Việt Nam và tạo ra nhiều thay đổi lớn trong hành vi giao tiếp của giới trẻ. Mô hình tích hợp dịch vụ Internet được VNG triển khai, tận dụng các nền tảng hạ tầng mạnh có sẵn của mạng xã hội Zing Me, kết hợp với cổng thông tin giải trí trực tuyến Zing.vn. Theo khảo sát của Google Ad Planner, tháng 5/2012, cổng thông tin Zing.vn có 14 triệu lượt người truy cập thường xuyên (unique visitor) một tháng và khoảng 1.700 triệu pageviews/tháng. Tốc độ tăng trưởng về pageviews (số lần 1 người dùng xem 1 trang web) của Zing cũng tăng rất nhanh, từ 65 triệu pageviews/tháng năm 2010 tăng lên 100 triệu pageviews/tháng năm 2011. Theo phân tích của nhiều chuyên gia marketing, Zing thành công là nhờ chiến lược kiên trì đầu tư vào nguồn lực kỹ thuật, tập trung vào chất lượng sản phẩm và liên tục nâng cấp sản phẩm phù hợp với yêu cầu của người dùng. Nhưng phía VNG cho rằng, điều này nói thì dễ, làm rất khó, đặc biệt là trong một thời gian dài (5 năm). Lý do là ngành Internet nói chung không có bất kỳ trường lớp đào tạo nào cả mà những người làm sản phẩm hay kỹ thuật phải liên tục tự học, tự nghiên cứu những sản phẩm tốt nhất của thế giới, hiểu được từ thiết kế đến tính năng của sản phẩm và khi xây dựng những sản phẩm tương tự cho thị trường Việt Nam thì phải có những điều chỉnh phù hợp. "Bí quyết thành công của Zing không có gì cao siêu nhưng là cả một quá trình tập trung và kiên trì", ông Lê Hồng Minh đúc kết.

Tầm nhìn của VNG được định hình với sự tập trung vào 3 mảng lớn trong lĩnh vực Internet, là Nội dung – Cộng đồng và Thương mại (Content – Community and Commerce) với những ưu tiên và trọng tâm khác nhau ở từng giai đoạn phát triển của thị trường. Đây cũng là xu hướng của nhiều công ty Internet lớn trên thế giới, ví dụ như Amazon khởi đầu từ thương mại, song hiện tại lại là một trong những nhà cung cấp nội dung số lớn nhất thế giới (nhạc, sách điện tử, phim và TV, game và sắp tới là sản xuất game). Tương tự là gã khổng lồ Google, chuyển từ lĩnh vực tìm kiếm thông tin sang lĩnh vực Nội dung – Cộng đồng và Thương mại. Facebook hiện tại rất mạnh về Cộng đồng và đã đưa những nền tảng mở (API) để cho các đối tác phát triển Nội dung (game, tin tức, âm nhạc, phim ảnh) và Thương mại trên nền tảng của mình. Lý do của chiến lược này được ông Lê Hồng Minh cắt nghĩa là tất cả các công ty Internet lớn khi phát triển đều muốn tích hợp nhiều dịch vụ/sản phẩm cho cùng một tập khách hàng của mình (và không muốn khách hàng rời mình sang chỗ khác).

Trong một bài viết có tiêu đề "Phát triển Internet để thay đổi cuộc sống người Việt" năm 2011, ông Lê Hồng Minh đặt ra một câu hỏi mang tính sống còn đối với tương lai VNG: Chúng ta sẽ tạo ra sự thay đổi (Internet) như thế nào? Đâu là mối liên hệ giữa những chuyện chúng ta làm hàng ngày với sứ mạng "Phát triển Internet để thay đổi cuộc sống người Việt Nam"? Ông Minh phân tích: trong suốt 7 năm qua VNG đã thu hút rất nhiều thế hệ người trẻ Việt Nam đến với Internet, đặc biệt là những người trẻ ở các tỉnh, thành xa. Các sản phẩm game ("Võ Lâm Truyền Kỳ", "Gunny"); nghe nhạc trực tuyến (Zing MP3); trang tin tức điện tử (Zing News); và mạng xã hội (Zing Me) là lý do để rất nhiều người tiếp xúc với Internet lần đầu tiên trở thành người dùng Internet mỗi ngày. Ông Minh cho rằng, với tỷ lệ 30% dân số Việt Nam sử dụng Internet vào thời điểm hiện tại, các công ty như VNG còn phải tiếp tục nỗ lực thu hút thêm 40% dân số đến với Internet trong thời gian tới. "Các "mặt trận" tiếp theo mà chúng ta sẽ phải tiến công sẽ là Internet di động (xấp xỉ 70 triệu người Việt Nam) và tivi Internet (85 triệu người Việt Nam). VNG phải trở thành một lý do chính để mỗi người Việt Nam sẽ bật máy tính, hay điện thoại di động, hoặc tivi và kết nối với Internet hàng ngày", ông đưa ra thông điệp cho 1.700 nhân viên của mình.

Ðón đầu E-Commerce và con đường sắp tới

Cuối năm 2010, nhà sáng lập VNG Lê Hồng Minh viết một bức "tâm thư" đăng trên blog của ông, trong đó hồi tưởng lại 12 năm trước, khi ông mới tốt nghiệp đại học ở nước ngoài và chuẩn bị về nước với nhiều câu hỏi về sự nghiệp. Ông Minh nói, ông đã không hình dung được Internet lại trở thành một "cơn sóng thần" tại Việt Nam và VNG – ra đời trong thập kỷ đầu của thế kỷ Internet – "đã rất may mắn cưỡi lên cơn sóng thần đó".

Vậy trong một thập niên tới, "cơn sóng" đó sẽ đưa công ty này đi đâu? VNG cho biết, họ xác định thương mại điện tử là một chiến lược lâu dài, tuy nhiên công ty sẽ rất thận trọng trong việc đầu tư. Cũng như con đường của Zing, VNG tin tưởng rằng sẽ cần một thời gian dài từ 5 - 10 năm để xây dựng một mảng kinh doanh mới: Thương mại. Trong 3 năm tới, VNG sẽ tập trung vào 2 sản phẩm hiện tại là trang web 123mua.vn (C2C) và 123.vn (B2C).

VNG dự báo, Internet sẽ tiếp tục làm thay đổi nhiều ngành kinh tế truyền thống và đó tiếp tục là cơ hội cho công ty này. Chủ tịch kiêm CEO VNG tự nhận rằng, VNG mới chạm được đến 1% những gì Internet có thể làm được. Chiến lược lớn cho cả năm 2012 là tiếp tục tập trung phát triển lượng khách hàng và tiếp tục hoàn thiện các sản phẩm Zing Me, phát triển sản phẩm mới Zing Live và những dịch vụ trên nền tảng di động… VNG cũng sẽ tập trung vào mảng hợp tác với Google, sau khi được Google chọn làm đối tác chiến lược phân phối trình duyệt Google Chrome tại Việt Nam. Đây là trường hợp đầu tiên trên toàn cầu được Google chấp nhận cho đối tác thay đổi trang chủ của trình duyệt. Theo ông Vương Quang Khải, Phó Tổng giám đốc VNG, mục đích cuối cùng trong việc hợp tác giữa VNG và Google là đem một sản phẩm công nghệ cao của thế giới đến với người dùng Việt Nam, góp phần thúc đẩy sự phát triển Internet tại Việt Nam. Với Chrome, hàng triệu người dùng Zing có thể duyệt Internet nhanh chóng, thuận tiện và an toàn hơn. Ông Khải cho hay, việc phân phối trình duyệt Chrome chỉ là bước đầu tiên của cả một quá trình hợp tác lâu dài giữa hai bên. "VNG nhận thấy rằng, Google còn rất nhiều sản phẩm khác ở Việt Nam như Google Search, YouTube, Android, Google Plus… tất cả đều có thể là những hướng hợp tác rất tiềm năng trong tương lai", ông Khải nói.