Bên trong suy nghĩ của Jeff Bezos

Mỗi phút trôi qua, Jeff Bezos kiếm được 149.000 USD. Đây là người đàn ông khi cả thế giới lao đao vì đại dịch hồi giữa năm ngoái cùng cuộc khủng hoảng kinh tế kéo theo, vẫn tăng tài sản lên 13 tỷ USD chỉ trong một ngày.

Cũng chính người đàn ông này, dù đang sống trong thế giới mà 1/3 nhân loại không thể tiếp cận với nguồn nước sạch, dám dõng dạc tuyên bố: "Cách duy nhất để dùng hết số tiền tôi kiếm được từ Amazon là cho nghiên cứu du hành vũ trụ".

"Không ngừng"

Cách Amazon kinh doanh cũng khiến người ta phải suy nghĩ: gây sức ép giá bán với nhà cung cấp; nhổ tận gốc các đối thủ bán lẻ khác; luôn thu thập dữ liệu khách hàng và đối xử với công nhân không khác gì máy móc.

Khi Amazon mua lại Whole Foods năm 2017 giá 13,7 tỷ USD, giá trị thị trường các công ty bán lẻ lớn nhất của Mỹ lập tức giảm hàng tỷ USD. Năm 2018, Amazon mua công ty bán thuốc trực tuyến nhỏ PillPack giá 753 triệu USD, giá trị của những gã khổng lồ dược phẩm bán lẻ như Walgreens, CVS và Rite Aid cũng chịu giảm mạnh.

Hiện tại, Jeff Bezos đã lấy lại danh hiệu người giàu nhất thế giới từ tay Elon Musk. Ảnh: Vox.

Khi Amazon công bố quan hệ đối tác với Berkshire Hathaway và JPMorgan Chase nhằm giải quyết vấn đề chi phí chăm sóc y tế nhân viên ngày càng cao, những nhà cung cấp bảo hiểm sức khỏe lớn của Mỹ lập tức mất hàng tỷ USD giá trị.

Amazon không dừng ở bán lẻ. Amazon Web Services (AWS) ra mắt năm 2006 hiện là nền tảng điện toán đám mây lớn nhất trên thế giới, cung cấp dịch vụ lưu trữ cho The Guardian, Netflix, Twitter, bên cạnh các công ty công nghiệp khổng lồ như General Electric, Unilever.

Năm 2013, AWS ký thỏa thuận trị giá 600 triệu USD với chính phủ Mỹ nhằm lưu trữ khối lượng công việc tối mật của các cơ quan tình báo khác nhau, bao gồm CIA và NSA.

Tháng 11/2020, Jeff Bezos cho xuất bản sách với 2/3 nội dung là thư hàng năm ông gửi cho các cổ đông của Amazon. Trong đó, Bezos chia sẻ từng muốn gọi Amazon là “Relentless” (tạm dịch: không ngừng). Từ “không ngừng” xuất hiện 17 lần trong toàn bộ cuốn sách: "giảm giá không ngừng", “tập trung không ngừng vào khách hàng của chúng tôi" và "cam kết không ngừng gìn giữ các giá trị lâu dài với cổ đông".

Thực vậy, Amazon đạt được như ngày hôm nay nhờ việc không ngừng thâm nhập xa hơn vào thị trường, tăng trưởng doanh thu và cố gắng hiện diện ngày càng nhiều trong cuộc sống đời thường của khách hàng. Không ngoa khi nói tham vọng của Jeff Bezos là thống trị toàn bộ nền kinh tế.

"Chúng ta sẽ có một nghìn Mozart và một nghìn Einstein"

Mỗi năm, Bezos lại bán 1 tỷ USD cổ phiếu Amazon để đầu tư vào Blue Origin, công ty phát triển công nghệ phục vụ cho nhu cầu định cư ngoài không gian cũng do ông sở hữu.

Bezos từng nói trong bài phát biểu năm 2019 rằng ông muốn đi ra ngoài không gian để bảo vệ Trái Đất. Theo ông, vấn đề lớn nhất Trái Đất phải đối mặt không chỉ là sự tàn phá môi trường, đó là viễn cảnh cạn kiệt nguồn năng lượng.

"Nếu chuyển ra ngoài không gian, chúng ta sẽ có cơ hội tiếp cận nguồn tài nguyên không giới hạn. Khi đó, tất cả những mục tiêu về tăng trưởng hay tiêu thụ sẽ là vô hạn", ông nói.

“Ông ấy muốn biến Trái Đất thành khu dân cư với ngành công nghiệp nhẹ, đồng thời chuyển tất cả việc khai thác và công nghiệp nặng lên vũ trụ”, nhà báo Brian Dumaine tờ Fortune nhận định.

Cũng như Elon Musk, Jeff Bezos mang trong mình giấc mộng chinh phục vũ trụ. Ảnh: The Guardian.

Nhưng không chỉ có chừng đó, Bezos còn hướng tới việc hệ thống các thuộc địa nằm gần Trái Đất, nơi hàng triệu người có thể sống "một cuộc sống vui vẻ và thoải mái".

Ông nói rằng một số thuộc địa được cải tạo có thể tái hiện các thành phố của Trái Đất như Florence, những ngọn đồi Arne và Tuscan trôi dạt trong không gian. "Chúng ta có thể có một nghìn tỷ người trong Hệ Mặt Trời, đồng nghĩa sẽ có một nghìn Mozart và một nghìn Einstein. Đây sẽ là nền văn minh đáng kinh ngạc", Bezos nói.

Nhưng thật khó để không tự đặt ra câu hỏi, liệu đã có bao nhiêu Einstein và Mozart trong thời đại ngày nay, vì hoàn cảnh kinh tế phải bán thời gian và sức lực của mình làm nhân viên kho hàng hay tài xế để làm giàu cho Amazon, cho chính Bezos?

Nếu vị cựu CEO vừa từ chức cách đây ít ngày thực sự quan tâm đến việc nuôi dưỡng tiềm năng con người như tuyên bố, có lẽ ông đã trả lương cho nhân viên nhiều hơn, hoăc ít nhất không để họ đi vệ sinh trong chai.

Và nữa, nếu những vùng đất hứa với khí hậu lý tưởng, môi trường trọng lực thấp cùng các thiên tài Einstein và Mozarts đa năng có thực, đó hẳn là vườn địa đàng của tư bản công nghệ và vị thần cai quản không ai khác ngoài ông.

Bezos không nói chính mình sẽ xây dựng những thuộc địa này. Đó sẽ là công việc của những thế hệ đời sau. Với Blue Origin, Bezos chỉ dự định cung cấp cơ sở vật chất cơ bản để xây dựng công trình trong mơ, cũng giống như việc xây dựng Amazon dựa trên những cấu trúc đã có từ trước như dịch vụ bưu chính, thẻ tín dụng, Internet... Điều Bezos muốn không phải xây dựng mà là “truyền cảm hứng” cho tương lai.

Năm ngoái, ông công bố khoản tài trợ lên đến 800 triệu USD cho các tổ chức khác nhau hoạt động chống biến đổi khí hậu. Nhưng dựa vào các bài viết trong cuốn sách của ông, Bezos dường như quan tâm hơn đến cách biến đổi khí hậu sẽ ảnh hưởng thế nào đến tiêu thụ tài nguyên và phát triển kinh tế.

Nói cách khác, Bezos muốn tưởng tượng viễn cảnh một hành tinh sắp chết, thú vật tuyệt chủng hàng loạt, cháy rừng, thành phố chìm trong biển nước hoặc bất cứ thứ gì tương tự liệu có tác động ra sao đến mua sắm trực tuyến.

“Điều gì sẽ xảy ra khi nhu cầu vô hạn chỉ được đáp ứng bằng nguồn lực hữu hạn?”, Bezos đặt câu hỏi, "Con cháu bạn sẽ có tương lai tồi tệ khi chuyện đó xảy ra".

Cựu CEO Amazon muốn được biết đến như một "nhà phát minh" hơn là "người giàu nhất thế giới". Ảnh: The Guardian.

Một thế giới hàng hóa tiêu dùng bị hạn chế phân phối không phải là thế giới mà Amazon có thể phát triển vô tận. Nói cách khác, ông muốn chúng ta đi theo con đường không ngừng, đẩy giới hạn ra ngoài Trái Đất. “Không ngừng” được nhắc đến như một thuật ngữ cho hệ tư tưởng Jeff Bezos. Thực vậy, Bezos quan tâm đến bảo vệ tương lai của chủ nghĩa tư bản hơn là bảo vệ hành tinh.

Như mọi nhà tài phiệt, ông tuyên bố bản thân không bị thúc đẩy, hoặc chí ít là quan tâm đến việc làm giàu. Viết trong sách, ông nói mình chưa bao giờ tìm kiếm danh hiệu "người giàu nhất thế giới", mà mong muốn được biết đến như "nhà phát minh Jeff Bezos".

Tuy nhiên, những gì riêng tư nhất của ông lại minh chứng điều ngược lại. Hai năm trước, tin nhắn Bezos gửi cho tình cũ Lauren Sanchez bị tờ National Enquirer công bố. Đáng chú ý là đoạn tin cho thấy lối hành văn của cựu CEO Amazon không khác chat bot đang trò chuyện cùng khách hàng: "Anh yêu em, cô gái sôi động... Sớm thôi, anh sẽ cho em thấy thân hình, đôi môi và ánh mắt của anh".

Ngay cả những phác thảo ý tưởng về du hành vũ trụ của ông cũng rất nhạt nhẽo, thiếu nguyên bản, trông như những bộ phim khoa học viễn tưởng từ giữa thế kỷ 20 được làm lại, như chiếc gương phản chiếu lại chính Amazon - đơn thuần là một cửa hàng Walmart người ta có thể truy cập trên máy tính.