Lăng Võ Tắc Thiên - Nữ Hoàng Đế duy nhất trong lịch sử Trung Quốc

Toàn cảnh Lăng Võ Tắc Thiên

Được khởi công xây dựng vào năm 683, sau 23 năm mới hoàn thành, Càn Lăng được xây trên núi, quy mô rộng lớn, là lăng mộ Hoàng Đế nhà Đường duy nhất chưa hề bị khai quật ở Trung Quốc, nơi đây thường được gọi là “Đường Lăng chi quán”. Mộ đạo vào địa cung gồm hai phần hào đệm và đường hầm đá. Hào đệm sâu tới 17m, toàn bộ lát nền bằng đá phiến dài 1,25m, rộng từ 0,4 đến 0,6m. Mộ đạo nằm theo độ dốc, dài 63,1m, Nam rộng Bắc hẹp, với độ rộng bình quân là 3,9m.

Những bức tượng không đầu

Đá phiến được xây móc xếp từng tầng thuận theo chiều dốc từ Nam tới Bắc cộng là 39 tầng, mặt bằng dùng khoảng 8.000 phiến đá. Giữa các phiến đá được liên kết với nhau bằng chốt (cá) rãnh cánh én bằng thép gió. Giữa phiến trên và phiến dưới đục lỗ thông và dùng cây thép xuyên quan níu chặt với nhau, rồi nung chảy thiếc sắt rót vào cho đông cứng, khiến các phiến đá kết thành một khối.

Đường vào khu Càn Lăng

Toàn lăng có hai vòng thành bao bọc, vòng trong dài 5.920m, vòng ngoài dài 80.000m chiếm diện tích trên 200.000ha. Phần chính lăng có 4 cửa, bố trí đường tư mã, trụ hoa biểu, tượng ngựa, lạc đà, sư tử…tất cả đều to lớn khác thường. Đường từ cổng lăng đi vào cửa mộ dài 631m, rộng 3,9m và có 39 lớp, toàn dùng đá xanh khổng lồ lát kín và được khóa bằng chốt thép vô cùng kiên cố.

Hạ cung Càn Lăng được biến hóa từ Tẩm Cung trước đây mà thành, chủ yếu bao gồm Phụng mộ chủ Linh quỷ, người đời sau hay cúng bái ở nơi đây. Còn về Đường Thái Tông Lý Thế Dân khi qua đời và an táng ở Tẩm Cung, sau này do hỏa hoạn đã dời tới chân núi, hậu thế thường gọi là Hạ Cung. Bia vô tự là một phiên đá to hoàn chỉnh, chiều cao gần 8 mét, chiều ngang 2 mét, bia đá điêu khắc đẹp đẽ, nhưng vì không có một chữ nào mà nổi tiếng trên thế giới. Người đời sau đối với việc Võ Tắc Thiên đặt bia đá nhưng không viết chữ nào bàn tán xôn xao.

Có người cho rằng, Võ Tắc Thiên đặt Bia vô tự là khoe khoang, bày tỏ công lao của mình không thể bày tỏ bằng văn tự. Lại có người cho rằng, Võ Tắc Thiên lật đổ chế độ nam quyền truyền thống Trung Quốc, biết mình tội ác to lớn, xấu hồ viết tự truyền,… Nhưng nhiều người cho rằng, Võ Tắc Thiên đặt Bia vô tự là thông minh, bà biết người ta sau này sẽ bình luận đa dạng, văn bia không thể khái quát cuộc đời của mình, cho nên đặt Bia vô tự, công lao hay sai trái để lại cho người đời sau bình luận.