Làng cổ Kandovan - Những ngôi nhà trong hốc đá

Ở Tabriz, ngoài làng đá cổ Kadovan, còn có rất nhiều địa điểm nổi tiếng các bạn có thể ghé thăm như: quần thể chợ Tabriz (được công nhận di sản thế giới năm 2010) với chợ thảm nổi tiếng toàn thế giới, Nhà thờ màu xanh, Công viên Shah- Goli hay Bảo tàng Mashrouteh…

Những “tổ ong” Kandovan

Tôi đã ghé thăm Kandovan đúng vào dịp Nowruz (năm mới theo lịch của người Iran, thường vào cuối tháng 3 dương lịch), ngôi làng nằm trên dãy núi Sahand cách trung tâm Tabriz 60 km. Trên đường đi là khung cảnh thiên nhiên đẹp nên thơ với một chút dư vị cuối đông với những bông tuyết chưa tan hết trên sườn núi. Như để giữ cho ngôi làng được khung cảnh thanh bình vốn có của nó, người ta đã cấm các xe ô tô loại lớn đi vào khu vực làng. Du khách sẽ có dịp đi bộ ngắm ngôi làng hình tổ ong khổng lồ dần hiện ra trước mắt trong không khí trong lành của buổi sáng sớm cuối đông.

Có nhiều cách giải nghĩa tên Kadovan nhưng một cách giải thích thông dụng theo tiếng Ba Tư có nghĩa là “những tổ ong” ghép từ hai chữ: “kando” có nghĩa là tổ ong, “an” là đuôi chỉ số nhiều. Ngôi làng chính là biểu trưng cho cách sống hoà đồng với thiên nhiên của con người nơi đây. Nhìn từ xa, Kadovan gồm nhiều ngôi nhà được đục trong vách đá hình nón với những chỏm nhọn nhấp nhô, giống như một tổ ong khổng lồ. Địa chất đặc biệt này là do tác động của hoạt động phun trào núi lửa và mưa trong quá khứ ít nhất đã cách ngày nay hơn 10.000 năm. Những ngôi nhà này luôn thoáng mát về mùa hè và ấm áp vào mùa đông, thường được chia thành 2 tầng, tầng 1 để nhốt cừu, ngựa và tầng 2 làm nơi ở của các thành viên trong gia đình. Người dân ở đây cũng giống như người dân toàn tỉnh Tabriz nói tiếng Thổ- một trong những phương ngữ phổ biến nhất ở Iran. Ngôn ngữ này gần như hoàn toàn giống với tiếng Thổ của Thổ Nhĩ Kỳ và Azecbaijan. Vì thế, quả là có lợi nếu có người trong đoàn biết tiếng và chúng tôi, với những người bạn du học sinh đến từ Thổ Nhĩ Kỳ đã tiết kiệm được 2000Toman (khoảng 40.000đ) khi mua một chiếc túi thổ cẩm. Tất nhiên, các bạn cũng không cần quá lo lắng vì ở Tabriz trừ khu vực bán thảm, hầu hết các nơi khác, rất ít khi các bạn phải mặc cả vì hầu như, người bán hàng sẽ nói đúng giá.

Kadovan tồn tại từ 700 năm trước và thậm chí có những ngôi nhà tồn tại ở đây từ thời trước Hồi giáo, tức là 14 thế kỷ trước. Theo lời người hướng dẫn viên, đây chính là nơi ẩn náu của nhiều người dân vùng này khi quân Mông Cổ tràn tới Iran và đốt phá. Ngày nay, đây vẫn là nơi sinh sống của gần 1000 người dân đồng thời trở thành một trong những điểm tham quan quan trọng của khách du lịch trong và ngoài nước mỗi khi đến với Tabriz. Đây cũng là một trong ba ngôi làng được tạo tạc trong vách đá trên thế giới hiện còn cùng với Katpatuka (Thổ Nhĩ Kỳ) và Dakota (Mỹ), nhưng là ngôi làng đá duy nhất hiện còn có người sinh sống. Người dân ở đây vẫn giữ nếp sống truyền thống cùng với gia súc của mình và làm các công việc như dệt thổ cẩm, chăn nuôi gia súc, lấy mật ong, thảo dược và tham gia làm du lịch. Người dân nơi đây cũng giống như người dân Iran nói chung, khá hiếu khách và luôn cố gắng làm hài lòng những du khách đến với ngôi làng thân yêu của mình. Họ kể về lịch sử của ngôi làng với niềm yêu thích đặc biệt và tình yêu này được truyền lửa từ thế hệ này qua thế hệ khác. Điều này rất đáng trân trọng bởi nhờ có nó mà ngôi làng còn được lưu giữ khá tốt cho đến tận ngày nay.

Nước và mật ong

Người dân và khách du lịch trong nước khi đến với Kandovan thường mang về những bình nước lấy từ nguồn nước khoáng tự nhiên ở đây. Người dân ở đây tự hào khoe rằng, nước ở đây rất nhẹ vì thế rất hữu ích trong việc chữa bệnh sỏi thận. Người dân và khách du lịch Iran mỗi khi đến đây đều mang theo nhiều bình nhựa để lấy nước đem về dùng, người dân ở đây cũng chuẩn bị sẵn những bình nhựa để khách thập phương có thể mang theo về chút quà thiên nhiên.

Kandovan còn nổi tiếng với mật ong và các loại thảo mộc từ rừng. Tại đây, các sản phẩm thủ công của người dân cùng với các sản vật này được bày bán ngay tại những ngôi nhà trong vách đá. Chất lượng mật ong của Kandovan nổi tiếng khắp Iran và luôn là món quà quý du khách mang về làm quà cho bạn bè và người thân. Giá mật ong ở đây dao động từ 10.000Toman đến 20.000Toman/kg (khoảng 200.000đ đến 300.000đ). Mật ong là đồ ăn rất phổ biến ở Iran. Tuy nhiên, mật ong được khai thác từ những vùng núi cao như Kandovan ở Tabriz hay Khankhan có giá trị hơn hẳn các loại mật ong tại những vùng khác. Khi bạn đến thăm ngôi làng này vào bất cứ ngôi nhà nào bạn cũng có thể bắt gặp những thùng mật ong lớn với chất lượng khác nhau. Bạn có thể xin phép thử tất cả các loại mật ong cho đến khi tìm được loại mà mình ưng ý nhất mà không hề lo lắng sẽ làm cho chủ cửa hàng bực mình và “đốt vía”.

Từ năm 2005 để phục vụ tốt hơn cho du khách đến nghỉ dưỡng, khách sạn 5 sao Kandovan được xây dựng theo thiết kế nhà trong đá truyền thống đã được đưa vào hoạt động. Tất cả các căn phòng ở đây được xây dựng và bài trí giống ngôi làng gốc để giúp cho du khách có cảm nhận thật nhất về cuộc sống trong hang đá. Tất nhiên nếu muốn và có liên hệ trước bạn cũng có thể ở nhà người dân và chắc chắn, bạn sẽ được đón tiếp nồng hậu với những món ăn truyền thống của Iran và Tabriz. Hoạt động du lịch nghĩ dưỡng đã làm thay đổi diện mạo của ngôi làng đá này. Tuy nhiên, những người quản lý du lịch và nhân dân nơi đây vẫn cố gắng hết sức mình để lưu giữ nét truyền thống và cổ kính nơi đây./