Việt Nam kiên định ba đột phá chiến lược

- Ông Stephan Mergenthaler: Thưa Thủ tướng, ông đã nhiều lần nêu tầm nhìn đưa Việt Nam trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045. Theo Thủ tướng, đâu là những quyết định quan trọng mà hôm nay chúng ta cần đưa ra để giúp đất nước đi đúng quỹ đạo?

Thủ tướng Phạm Minh Chính đối thoại với Giám đốc điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới Stephan Mergenthaler. Ảnh: Hoàng Hùng

- Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính: Muốn nói về tương lai, không thể quên quá khứ. Việt Nam đi đến hôm nay bằng một hành trình rất đặc biệt: trải qua nhiều thập niên chiến tranh, chịu bao vây cấm vận, nhưng chúng tôi đã chọn gác lại quá khứ, tìm điểm tương đồng trong khác biệt và hướng về tương lai. Trên nền tảng đó, Việt Nam từng bước đi lên: phát triển nông nghiệp để thoát đói nghèo; thúc đẩy công nghiệp hóa để vươn lên nhóm thu nhập trung bình cao; đến nay đạt quy mô kinh tế khoảng 510 tỷ USD, thu nhập bình quân đầu người hơn 5.000USD. Giai đoạn tới, khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, đặc biệt là chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, sẽ là động lực then chốt để chúng tôi hướng tới mục tiêu năm 2045 trở thành nước phát triển, có thu nhập cao.

Từ quá khứ nhìn về tương lai, chúng tôi rút ra 2 điểm cốt lõi. Thứ nhất, cần kiên trì con đường hòa bình, hợp tác, trở thành bạn tốt, đối tác tin cậy và thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế. Chỉ trong môi trường ổn định chúng ta mới có thể phát triển nhanh và bền vững. Thứ hai, phải đi từng bước: nông nghiệp để thoát nghèo; công nghiệp hóa để tiến vào nhóm thu nhập trung bình cao; khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo để bước vào nhóm nước phát triển. Cùng với đó là sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng, Nhà nước, sức mạnh đại đoàn kết dân tộc, vai trò trung tâm của nhân dân và doanh nghiệp, cùng đường lối độc lập, tự chủ và xây dựng nền kinh tế tự lực, tự cường gắn với con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Những quyết định hôm nay liên quan đến việc giữ vững hòa bình, mở rộng hội nhập, đổi mới mô hình tăng trưởng, đầu tư cho con người, cho khoa học-công nghệ và hạ tầng chiến lược sẽ quyết định việc chúng ta có đến đích vào năm 2045 hay không.

- Thủ tướng có thể nói rõ hơn vai trò của chiến lược kép xanh - số đối với tăng trưởng dài hạn của Việt Nam, cũng như mối liên hệ giữa các cam kết trong nước và cam kết quốc tế về phát triển bền vững?

- Chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là yêu cầu khách quan và là ưu tiên chiến lược hàng đầu của chúng tôi trong giai đoạn phát triển mới. Muốn chuyển đổi kép xanh và số thành công, việc đầu tiên là phải nâng cao nhận thức. Cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân phải hiểu rõ vai trò, vị trí của chuyển đổi xanh, chuyển đổi số đối với mục tiêu phát triển nhanh và bền vững. Từ nhận thức đúng mới có hành động đúng, giải pháp đúng.

Tiếp theo là thể chế. Thể chế phải đi trước, mở đường, tháo gỡ những điểm nghẽn, biến thể chế thành lợi thế cạnh tranh quốc gia. Chúng tôi đang tập trung hoàn thiện thể chế liên quan tới chuyển đổi năng lượng, hạ tầng số, dữ liệu, tài chính xanh, thị trường carbon, các cơ chế khuyến khích đổi mới sáng tạo… Thứ ba là hạ tầng. Không có hạ tầng xanh, hạ tầng số thì mọi mục tiêu chỉ là khẩu hiệu. Hạ tầng năng lượng phải xanh, ổn định, đủ lớn; hạ tầng số phải an toàn, thông suốt; quản trị hạ tầng phải thông minh. Cùng với đó là nguồn lực: nhà nước giữ vai trò dẫn dắt, kích hoạt, nhưng phải có cơ chế để huy động tối đa nguồn lực xã hội, nhất là thông qua hợp tác công - tư.

Thủ tướng Phạm Minh Chính đối thoại với Giám đốc điều hành Diễn đàn Kinh tế Thế giới Stephan Mergenthaler. Ảnh: Hoàng Hùng

Ngoài ra, Việt Nam cần nguồn lực quốc tế: vốn, công nghệ, kinh nghiệm quản trị, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực. Việt Nam là nước đang phát triển, muốn đi nhanh thì phải tranh thủ thành tựu của các nước đi trước, trên cơ sở cùng có lợi, hài hòa lợi ích, chia sẻ rủi ro. Các cam kết quốc gia về phát triển xanh, giảm phát thải, tăng trưởng bền vững gắn chặt với các cam kết quốc tế. Chúng tôi xem đó là trách nhiệm đồng thời cũng là cơ hội để thu hút nguồn lực, công nghệ, tri thức cho phát triển.

Ở tầm chiến lược, Việt Nam kiên định triển khai ba đột phá lớn là thể chế phải “đi trước mở đường” cho chuyển đổi xanh và chuyển đổi số; hạ tầng xanh - hạ tầng số là ưu tiên đầu tư chiến lược; nhân lực chất lượng cao là điều kiện tiên quyết để làm chủ trí tuệ nhân tạo (AI), bán dẫn, năng lượng tái tạo, công nghệ mới. Đây là nền móng để dẫn dắt chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và mở rộng dư địa tăng trưởng dài hạn.

- Một phần rất quan trọng của chiến lược chuyển đổi là khu vực doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa, các startup sáng tạo. Thủ tướng nhìn nhận vai trò của họ thế nào trong tiến trình này?

- Động lực phát triển đến từ nhiều khu vực: các tập đoàn lớn, doanh nghiệp đa quốc gia rất quan trọng, nhưng doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng quan trọng không kém. Ở Việt Nam, doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm đa số, đóng góp lớn cho GDP và đặc biệt là giải quyết việc làm, bảo đảm an sinh xã hội. Chính vì vậy, chúng tôi ban hành nhiều chủ trương, chính sách coi kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng của nền kinh tế, trong đó dành sự quan tâm lớn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa. Trước hết là một môi trường thể chế thông thoáng, minh bạch, ổn định. Thứ hai là hạ tầng chiến lược tốt để giảm chi phí đầu vào. Thứ ba là nguồn nhân lực phù hợp, được đào tạo bài bản, giúp doanh nghiệp có thể phát triển. Khi doanh nghiệp phát triển, tư duy và kỹ năng quản lý cũng phải nâng lên. Nhà nước có trách nhiệm hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng cho họ.

Ngoài hơn 1 triệu doanh nghiệp, Việt Nam còn nhiều triệu hộ kinh doanh. Đây là một nguồn lực rất lớn. Chúng tôi muốn khuyến khích, hỗ trợ để một bộ phận đáng kể trong số đó chuyển thành doanh nghiệp, trở thành chủ thể chính thức của nền kinh tế. Về startup, đây là ưu tiên rất quan trọng. Hàng năm, chúng tôi phát động phong trào khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, bắt đầu từ học sinh, sinh viên. Nhà nước hỗ trợ họ về pháp lý, về vốn (tín dụng, lãi suất, thuế, phí), đào tạo nhân lực, kỹ năng quản trị, kết nối với thị trường và các quỹ đầu tư. Thanh niên Việt Nam rất ham học hỏi, đam mê cái mới; chỉ cần được khuyến khích, tạo điều kiện và được bảo vệ chính đáng, họ sẽ đóng góp rất lớn.

Hiện nay, chúng tôi có các chương trình đào tạo nguồn nhân lực cho những ngành mới như AI, bán dẫn, công nghệ số. Nhà nước kiến tạo, còn thanh niên phải tiên phong; chúng tôi kiến tạo cơ chế, nguồn lực, sẵn sàng đồng hành cả khi họ thành công lẫn lúc gặp rủi ro, để họ không nản chí sau những lần thất bại.

- Một chủ đề quan trọng của Diễn đàn Kinh tế thế giới là tinh thần đối thoại. Trong một thế giới nhiều cạnh tranh, xung đột, theo Thủ tướng, làm sao để duy trì và thúc đẩy đối thoại, và Việt Nam có thể đóng vai trò gì trong nỗ lực này?

- Đối thoại là con đường tốt nhất để củng cố lòng tin, hóa giải xung đột, tránh mất mát và chiến tranh. Về lâu dài, mọi cuộc xung đột, mọi tranh chấp đều phải được giải quyết bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế. Đó là cách ít tốn kém nhất về tính mạng và tài nguyên.

Việt Nam theo đuổi đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hóa, đa dạng hóa; là bạn tốt, là đối tác tin cậy của tất cả các nước; là thành viên có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế vì mục tiêu hòa bình, hợp tác và phát triển. Chúng tôi sẵn sàng làm cầu nối cho đối thoại. Việt Nam đã từng là địa điểm tổ chức nhiều cuộc gặp gỡ, đối thoại quốc tế quan trọng. Chúng tôi luôn nhất quán quan điểm mọi tranh chấp, bất đồng phải được giải quyết bằng biện pháp đối thoại, hòa bình.

Trên tinh thần đó, Việt Nam sẵn sàng phối hợp với Diễn đàn Kinh tế Thế giới và các đối tác để thúc đẩy đối thoại, giảm căng thẳng, góp phần vào hòa bình, ổn định và phát triển trên thế giới.