Nhà ở xã hội không phải giá rẻ kèm chất lượng kém

Sau hơn 10 năm thực hiện Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia giai đoạn 2011-2020, Bộ Xây dựng thống kê từ 60/63 địa phương cho thấy tính đến hết năm 2022, cả nước đã hoàn thành 307 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị với khoảng 157.100 căn, đạt 41,7% kế hoạch và đang triển khai thực hiện 418 dự án với khoảng 432.400 căn.

Trong đó, nhà ở xã hội dành cho công nhân khu công nghiệp đã hoàn thành 126 dự án với khoảng 62.700 căn hộ và đang triển khai 127 dự án khoảng 160.900 căn hộ; nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp đô thị, đã hoàn thành 181 dự án với khoảng 94.390 căn hộ và đang triển khai 291 dự án với khoảng 271.500 căn hộ.

Phát triển nhà ở xã hội chưa đạt kế hoạch

Riêng TP.HCM đã hoàn thành đưa vào sử dụng 23 dự án nhà ở xã hội với 18.085 căn trong giai đoạn 2015-2020 đạt 75% kế hoạch và dự kiến triển khai đầu tư xây dựng 25 dự án nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2025 với tổng số căn hộ là 30.610 căn.

Báo cáo tổng kết năm của Bộ Xây dựng cũng đã cho thấy công tác phát triển nhà ở xã hội của cả nước tiếp tục sụt giảm mạnh, chỉ hoàn thành 19 dự án nhà ở xã hội đưa vào sử dụng với 4.671 căn. Trong đó năm 2020 chỉ hoàn thành 08 dự án với 1.677 căn, năm 2021 chỉ hoàn thành 05 dự án với 1.694 căn và năm 2022 cũng chỉ hoàn thành được 06 dự án với 1.300 căn.

Cần khắc phục quan niệm xem nhà ở xã hội là “nhà rẻ tiền” có chất lượng thấp. Ảnh minh họa

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt “Đề án đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030”, trong đó đặt ra mục tiêu phát triển 428.000 căn nhà ở xã hội trong giai đoạn 2021-2025 và 572.000 căn nhà ở xã hội trong giai đoạn 2026-2030, nhưng kết quả đạt được còn rất khiêm tốn.

Bộ Xây dựng cho biết từ năm 2021 đến ngày 18/05, cả nước mới hoàn thành 41 dự án nhà ở xã hội khu vực đô thị với khoảng 19.516 căn, chỉ đạt 4,55% kế hoạch của giai đoạn 2021-2025 và đang triển khai thực hiện 294 dự án với khoảng 288.499 căn.

Hiệp hội cho rằng, để đạt được mục tiêu phát triển nhà ở xã hội thì vấn đề quan trọng nhất hiện nay là cần phải tập trung xây dựng, ghoàn thiện chính sách về nhà ở xã hội của Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi). Tháo gỡ vướng mắc, khó khăn về cơ chế, chính sách, tạo quỹ đất, tạo nguồn vốn ưu đãi tín dụng nhà ở xã hội để hỗ trợ cho người mua, thuê mua nhà ở xã hội và huy động thêm nhiều nguồn lực xã hội hoá từ khu vực tư nhân tham gia đầu tư phát triển nhà ở xã hội.

Nhà ở xã hội không phải nhà rẻ tiền

Do vậy, HoREA góp ý một số quy định về chính sách nhà ở xã hội của Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi).

Cụ thể, cần khắc phục quan niệm xem nhà ở xã hội là “nhà rẻ tiền” có chất lượng thấp. Thực tế thời gian qua, đã có một số dự án nhà ở xã hội có chất lượng xây dựng công trình không tốt. Từ đó công trình bị thấm, dột, nhanh xuống cấp hoặc thiếu các tiện ích, dịch vụ tại chỗ và thiếu các tiện ích, dịch vụ đô thị trong khu vực lân cận. Các dự án này cũng không kết nối giao thông thuận tiện.

Do đó, có dự án nhà ở xã hội rao bán đến vài chục lần vẫn không có người mua, hoặc có một số dự án nhà ở xã hội bị khách hàng khiếu nại, nên đã xuất hiện cách nhìn nhận chưa đúng về chất lượng nhà ở xã hội hoặc xem nhà ở xã hội là “nhà rẻ tiền”.

Theo HoREA, từ quan niệm, nhận thức chưa đúng về nhà ở xã hội và chỉ nhằm tìm cách làm giảm giá thành nhà ở xã hội hoặc xem nhà ở xã hội là “nhà rẻ tiền”, nên quy định bắt buộc sử dụng gạch không nung cho dự án nhà ở xã hội là chưa hợp lý.

Vấn đề nhà ở xã hội cũng được nhiều đại biểu quốc hội quan tâm trong phiên thảo luận quốc hội ngày 19/6. Ảnh minh họa

Ngoài ra, quy định về suất vốn đầu tư xây dựng công trình nhà ở xã hội dạng chung cư thấp hơn khoảng 30% so với suất vốn đầu tư xây dựng công trình nhà chung cư (không phải chung cư nhà ở xã hội) là chưa hợp lý.

Cụ thể, theo quy định, suất vốn đầu tư xây dựng công trình nhà ở xã hội dạng chung cư ≤ 20 tầng có 01 tầng hầm, suất đầu tư là 8,844 triệu đồng/m2 sàn và suất vốn đầu tư xây dựng công trình nhà chung cư (không phải chung cư nhà ở xã hội) ≤ 20 tầng có 01 tầng hầm, suất đầu tư là 11,612 triệu đồng/m2 sàn (cao hơn 2,768 triệu đồng/m2 sàn, cao hơn 31% so với suất vốn đầu tư chung cư nhà ở xã hội cùng loại).

“Như vậy, làm sao bảo đảm chất lượng nhà ở xã hội tương đương nhà ở thương mại cùng loại?”, HoREA đặt câu hỏi.

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch HoREA, các nước hiện nay đều rất quan tâm chuẩn hóa nhà ở xã hội, kiểm soát giá thành, giá bán nhà ở xã hội là nhà ở giá thấp hoặc nhà ở giá vừa túi tiền dành cho người có thu nhập thấp nhưng có chất lượng như nhà ở thương mại. Do vậy, Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi) cần phải khẳng định nhà ở xã hội có chất lượng tương đương nhà ở thương mại, không phải là nhà rẻ tiền.

Trong phiên thảo luận của Quốc hội về dự án Luật Nhà ở (sửa đổi) sáng 19/6, vấn đề nhà ở xã hội cũng được nhiều đại biểu quốc hội quan tâm.

Đại biểu Nguyễn Lâm Thành (đoàn Thái Nguyên) cho biết, trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 2021-2030 và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 2021-2025 đã nêu rõ, phát triển và mở rộng các loại hình nhà ở, đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho thuê, nhà ở giá rẻ, nhà ở cho công nhân các khu công nghiệp, tạo điều kiện khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển nhà ở theo cơ chế thị trường cho các đối tượng chính sách xã hội.

Do vậy, dự thảo luật cần làm rõ hơn về nội dung chính sách cho từng loại hình đối tượng, đáp ứng yêu cầu chung phát triển kinh tế - xã hội, trong đó cần xác định rõ và đúng, thống nhất nội hàm nhà ở xã hội.

Ông Thành đề nghị mở rộng hơn khái niệm về nhà ở xã hội, cần tránh quan điểm bất thành văn nhà ở xã hội là nhà ở cho đối tượng loại 2, giá rẻ đi cùng với chất lượng kém, không đảm bảo các điều kiện sử dụng cho người dân cũng như đã tồn tại ở một số dự án thời gian qua.