Gỡ khó trong việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại cấp xã

Người dân đến làm thủ tục liên quan lĩnh vực đất đai tại UBND phường Hải An.

Thiếu lực lượng chuyên môn

Sáp nhập xã, hợp nhất thành phố giúp bộ máy hành chính tinh gọn hơn, nhưng cũng kéo theo nhiều thách thức trong việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu. Dù có nhiều chuyển biến tích cực nhờ phân cấp mạnh cho UBND cấp xã, song quá trình triển khai trên thực tế tại Hải Phòng còn nhiều vướng mắc, nhất là về hồ sơ, địa giới hành chính và nguồn lực thực hiện.

Ngay khi biết tin UBND xã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu, nhiều người dân ở xã Thanh Hà (thành phố Hải Phòng) đến UBND xã tìm hiểu thủ tục để được cấp “sổ đỏ”. Tuy nhiên, thực tế còn nhiều thủ tục liên quan cần xác minh lại.

Chuyên viên Phòng Kinh tế UBND xã Thanh Hà Phạm Trung Bắc thông tin, nhu cầu cấp “sổ đỏ” lần đầu trên địa bàn xã rất lớn, nhưng trong tháng 7, xã mới chỉ giải quyết, làm thủ tục cho các trường hợp đính chính đất, đã trả 11 hồ sơ, đang trình 3 hồ sơ và 4 hồ sơ đang chờ xử lý. Khó khăn nhất đối với cấp xã hiện nay là cán bộ chuyên môn chưa được tập huấn về in giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chưa triển khai phần mềm in, trang bị máy in, chưa ban hành quy trình nội bộ. Nhân lực để làm công việc xác minh nguồn gốc đất, quyền thừa kế… còn thiếu. Vì thế, xã chưa giải quyết được thủ tục nào liên quan đến cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Theo khảo sát của phóng viên, hiện nay, nhiều xã, phường trên địa bàn thành phố chưa thể cấp được giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho người dân. Thông tin thêm về những vướng mắc này, Chủ tịch UBND xã Hà Tây (thành phố Hải Phòng) Trần Văn Tâm cho biết năng lực của cán bộ chuyên môn còn hạn chế, nhiều người chưa làm quen với các quy trình, thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nên khi vào việc còn lúng túng.

“Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu là bước đi quan trọng trong tiến trình cải cách hành chính, giúp rút ngắn thời gian, giảm chi phí đi lại cho người dân. Đặc biệt sau hợp nhất, hệ thống quản lý đất đai được thống nhất hơn, dữ liệu địa chính được tích hợp theo hướng số hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương đẩy nhanh tiến độ cấp sổ đỏ. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả cao cần thêm thời gian”, đồng chí Trần Văn Tâm nhận định.

Cán bộ UBND xã Hà Tây rà soát hồ sơ liên quan đến việc đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu của người dân.

Dữ liệu chưa theo kịp thực tiễn

Một trong những vướng mắc là chồng lấn địa giới hành chính và sai lệch bản đồ địa chính. Cùng với đó là xác minh nguồn gốc đất chưa kịp thời. Nhiều trường hợp người dân sử dụng đất ổn định lâu dài, có khai hoang hoặc thừa kế từ trước năm 1993, nhưng lại không có giấy tờ hợp pháp chứng minh nguồn gốc, dẫn đến việc không đủ điều kiện cấp "sổ đỏ" theo quy định...

Là một trong những địa phương linh hoạt trong cách làm, từ đầu tháng 7 đến nay, UBND phường Hải An tiếp nhận 27 hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu của người dân, 14 người đã rút để bổ sung thành phần hồ sơ và 1 hồ sơ trả lại do sai lệch, không đúng quy định. UBND phường đang tích cực giải quyết 12 hồ sơ. Vướng mắc trong xác định địa giới hành chính, cách lưu trữ hồ sơ chứng minh nguồn gốc đất cũng là một trong những lý do khiến việc cấp “sổ đỏ” lần đầu gặp khó khăn.

Chủ tịch UBND phường Hải An Cao Huy Hiếu cho biết: Dữ liệu địa chính dù đang được tích hợp theo hướng số hóa, nhưng còn nhiều bất cập do chưa đồng bộ, địa giới hành chính thay đổi chưa được cập nhật kịp thời. Một số hộ dân có hồ sơ đề nghị cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất nhưng chưa đầy đủ thủ tục. UBND phường giao cán bộ tăng cường phối hợp, đẩy nhanh việc xác định nguồn gốc đất trong các hồ sơ đề nghị cấp, tuy nhiên cần tránh sai sót trong xác định nguồn gốc đất, diện tích đất được cấp.

Việc trao quyền cho cấp xã là chủ trương đúng đắn, nhất là trong bối cảnh xây dựng “chính quyền phục vụ” đang trở thành định hướng xuyên suốt. Khi người dân không còn phải đi lại qua nhiều cấp để nộp hồ sơ, thời gian và chi phí được rút ngắn đáng kể. Hiện nay, các xã sau sáp nhập đang tích cực rà soát lại quỹ đất, phối hợp với cơ quan chuyên môn lập danh sách các hộ đủ điều kiện được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Cán bộ xã Hà Tây hỗ trợ người dân khai hồ sơ, phô tô các giấy tờ để nộp hồ sơ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lần đầu theo quy định.

Đồng bộ các giải pháp gỡ khó

Theo thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố, trong tháng 7/2025, tại các trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã và các cơ quan chuyên môn về đất đai trên địa bàn hướng dẫn, tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp với khoảng 21.000 hồ sơ về đất đai.

Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Phạm Minh Thành thông tin, mặc dù kết quả phục vụ của trung tâm phục vụ hành chính công cấp xã và hệ thống văn phòng đăng ký đất đai cơ bản đáp ứng được yêu cầu của người dân và doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục hành chính về đất đai, tuy nhiên đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức cấp xã trực tiếp giải quyết các hồ sơ về đất đai còn hạn chế, chưa được kiện toàn đầy đủ và chưa được tập huấn, bồi dưỡng chuyên sâu về chuyên môn, nghiệp vụ. Trang thiết bị làm việc còn lạc hậu cần phải thay thế, nâng cấp.

Để tháo gỡ những vướng mắc hiện nay, Sở Nông nghiệp và Môi trường đề xuất UBND thành phố chỉ đạo các sở, ngành, địa phương khẩn trương triển khai công tác lập mới hồ sơ, bản đồ địa giới đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã sau sáp nhập, hợp nhất nhằm xác định chính xác, đầy đủ và thống nhất phạm vi ranh giới hành chính các cấp, tạo cơ sở pháp lý phục vụ hiệu quả công tác quản lý nhà nước về đất đai.

UBND cấp xã cần khẩn trương kiện toàn hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền kiện toàn đội ngũ cán bộ còn thiếu để bảo đảm cơ cấu, số lượng, chất lượng theo quy định, nhanh chóng bồi dưỡng chuyên sâu cho đội ngũ này nhằm kịp thời giải quyết các khó khăn vướng mắc phát sinh trong quá trình giải quyết thủ tục hành chính về đất đai. Các đơn vị cần đầu tư, tăng cường nâng cao hạ tầng công nghệ thông tin, trang thiết bị và đường truyền dẫn tốc độ cao để việc thực hiện giải quyết hồ sơ trên môi trường số được an toàn, thông suốt.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã có quyết định cử công chức về địa phương hỗ trợ thực hiện các nhiệm vụ thuộc lĩnh vực đất đai khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp với thời gian 3 tháng, kể từ ngày 15/8/2025, trong đó có thành phố Hải Phòng. Các công chức được cử về địa phương sẽ hướng dẫn, hỗ trợ cán bộ, công chức địa phương trong tổ chức thực hiện, giải quyết các nhiệm vụ chuyên môn thuộc lĩnh vực đất đai đã được phân cấp, phân quyền. Đồng thời, phối hợp tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc; tổng hợp, báo cáo và tham mưu cấp có thẩm quyền về các đề xuất, kiến nghị phát sinh trong quá trình triển khai.

Với những giải pháp quyết liệt, đang được khẩn trương triển khai từ Trung ương đến địa phương, những “nút thắt” về bản đồ địa chính, hồ sơ pháp lý, năng lực cán bộ và hệ thống công nghệ thông tin sẽ sớm được tháo gỡ để vận hành hiệu quả các nhiệm vụ mới của cấp xã trong lĩnh vực đất đai. Bởi việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không chỉ liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người dân mà còn là cơ sở để quản lý đất đai hiệu quả, phòng ngừa tranh chấp, khiếu kiện kéo dài.