Đơn hàng “chờ” doanh nghiệp xây lắp

Backlog lớn là nền tảng quan trọng nhất củng cố đà phục hồi của ngành xây dựng trong chu kỳ mới

Cổ phiếu phân hóa

Nằm trong chuỗi giá trị của ngành bất động sản, nhóm xây dựng dân dụng thường được xem là đối tượng hưởng lợi đầu tiên mỗi khi thị trường địa ốc khởi sắc. Bối cảnh hiện nay, khi hàng loạt dự án được tái khởi động nhờ chính sách pháp lý tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, cùng khả năng huy động vốn dần cải thiện, đang khiến giới đầu tư đặt nhiều kỳ vọng vào khả năng phục hồi của nhóm ngành này.

Tuy nhiên, diễn biến trên thị trường chứng khoán lại cho thấy bức tranh phân hóa rõ nét giữa các cổ phiếu cùng ngành, phản ánh sự khác biệt về sức khỏe tài chính của từng doanh nghiệp.

Từ ngày 25/8 đến 5/11/2025, cổ phiếu Công ty cổ phần Xây dựng Coteccons (Coteccons, mã CTD) đi ngược xu hướng chung, bật tăng 30,6%, từ 74.100 đồng/cổ phiếu lên 96.800 đồng/cổ phiếu và hiện duy trì giao dịch trên đường MA200 - ngưỡng thể hiện xu hướng tăng trung hạn. Trong khi đó, cổ phiếu Công ty cổ phần Xây dựng Hòa Bình (Hòa Bình, mã HBC) giảm 25,6%, từ 8.600 đồng/cổ phiếu xuống 6.400 đồng/cổ phiếu, rơi xuống dưới MA200. Cổ phiếu Công ty cổ phần Xây dựng Phục Hưng Holdings (Phục Hưng, mã PHC) cũng đi theo xu hướng giảm, mất 20,3% giá trị, từ 6.390 đồng /cổ phiếu về 5.090 đồng/cổ phiếu và hiện giao dịch dưới ngưỡng MA200.

Thông thường, khi cổ phiếu giảm hơn 20% so với đỉnh ngắn hạn và đồng thời giao dịch dưới MA200, đó được xem là tín hiệu bước vào chu kỳ giảm giá. Ngược lại, cổ phiếu duy trì được trên MA200 và giữ đà tăng cho thấy xu hướng tích cực. Do vậy, sự phân hóa mạnh giữa các mã xây dựng phần nào phản ánh thực trạng nội lực khác nhau của từng doanh nghiệp trong ngành.

Sức khỏe tài chính quyết định vị thế

Cơ hội tăng trưởng không chia đều - sức khỏe tài chính và hiệu quả quản trị sẽ quyết định doanh nghiệp nào bứt tốc.

Với Coteccons, đà phục hồi đang đi kèm nền tảng tài chính vững chắc. Công ty liên tục mở rộng quy mô doanh thu trong các lĩnh vực xây dựng dân dụng, công nghiệp và hạ tầng. Đáng chú ý, Coteccons đã bước đầu gặt hái kết quả khả quan ở mảng quốc tế khi trúng thầu và triển khai nhiều dự án tại Ấn Độ, Đài Loan (Trung Quốc), đồng thời đặt mục tiêu mở rộng sang Mỹ và Trung Đông.

Kết thúc quý I niên độ tài chính 2025-2026 (1/7-30/9/2025), Coteccons ghi nhận doanh thu 7.451,78 tỷ đồng, tăng 56,6% so với cùng kỳ; lợi nhuận sau thuế đạt 294,82 tỷ đồng, tăng 217,2%, hoàn thành tới 42,1% kế hoạch năm. Nếu nhìn rộng ra, niên độ 2024-2025, doanh thu của Công ty đạt 24.884,5 tỷ đồng, tăng 18,2%, trong khi lợi nhuận ròng tăng 47,4%, lên 456,2 tỷ đồng.

Tại thời điểm 30/9/2025, Coteccons sở hữu 4.493,4 tỷ đồng tiền mặt, tương đương 14,4% tổng tài sản, trong khi tổng nợ vay ngắn hạn chỉ 3.801 tỷ đồng, bằng 41% vốn chủ sở hữu - cho thấy cấu trúc tài chính lành mạnh.

Ngược lại, tình hình tại Hòa Bình kém khả quan hơn khi doanh nghiệp tiếp tục đối mặt với bài toán dòng tiền. Kết thúc 9 tháng đầu năm 2025, Hòa Bình ghi nhận doanh thu 2.759 tỷ đồng, giảm 42,4%; lợi nhuận sau thuế 238,2 tỷ đồng, giảm 71,5% so với cùng kỳ. Điểm sáng quý III là khoản doanh thu tài chính 229,5 tỷ đồng (tổng lãi quý III tăng 13,9 lần, lên 188,3 tỷ đồng), chủ yếu đến từ ghi nhận lãi chậm thanh toán theo phán quyết thắng kiện.

Nhìn lại giai đoạn trước, Hòa Bình đã trải qua hai năm thua lỗ nặng: năm 2022 lỗ 2.570,5 tỷ đồng, năm 2023 lỗ 1.115,3 tỷ đồng và ghi nhận lãi 963 tỷ đồng trong năm 2024 - chủ yếu nhờ thanh lý tài sản. Dù có lãi trở lại, đến cuối quý III/2025, Công ty vẫn còn lỗ lũy kế 2.082 tỷ đồng, bằng gần 60% vốn chủ sở hữu. Trong khi đó, lượng tiền mặt chỉ 319,4 tỷ đồng, đối lập với tổng nợ vay 4.011,8 tỷ đồng, tương đương 204,4% vốn chủ sở hữu - trong đó 87% là nợ ngắn hạn.

Phục Hưng có kết quả kinh doanh ổn định hơn, nhưng quy mô vẫn khiêm tốn. 9 tháng đầu năm 2025, doanh thu đạt 886,1 tỷ đồng, giảm 12,1%, song lợi nhuận ròng tăng 154,1%, lên 9,63 tỷ đồng, hoàn thành 48,2% kế hoạch năm. Tuy nhiên, tính đến 30/9/2025, Công ty chỉ nắm giữ 110,8 tỷ đồng tiền mặt (3,3% tổng tài sản), trong khi dư nợ vay lên tới 1.434,2 tỷ đồng, bằng 213,8% vốn chủ sở hữu - cao gần gấp đôi mức trung bình ngành (116%).

Sau khi đạt lợi nhuận kỷ lục 54,2 tỷ đồng năm 2021, Phục Hưng liên tục sụt giảm trong ba năm kế tiếp, chỉ còn lãi 4,8 tỷ đồng năm 2024. Với mức lợi nhuận mỏng này, các chỉ số hiệu quả như ROA chỉ đạt 0,15% (so với trung bình ngành 2,12%) và ROE 0,76% (so với 8,45%). Dù vậy, cổ phiếu PHC vẫn đang giao dịch ở mức P/E 52,9 lần - cao hơn nhiều so với trung bình ngành (18,7 lần).

Backlog tăng mạnh củng cố đà phục hồi

Theo Bộ Tài chính, ngành xây dựng Việt Nam đã phục hồi rõ rệt trong nửa đầu năm 2025 với tốc độ tăng trưởng 9,62% - cao nhất giai đoạn 2011-2025, vượt xa mức 7,34% của năm trước. Sự tăng tốc này phản ánh tác động tích cực của các chương trình đầu tư công cùng nhu cầu cải thiện từ khu vực tư nhân.

Dữ liệu của Bộ Xây dựng cũng cho thấy, phân khúc bất động sản nhà ở tiếp tục sôi động. Trong quý I/2025, có 14 dự án nhà ở thương mại hoàn thành với 3.813 căn hộ, tăng 40% so với cùng kỳ; 26 dự án mới được cấp phép, cung cấp khoảng 15.780 căn (tăng 36%) và 59 dự án đủ điều kiện mở bán trong tương lai với gần 19.760 căn hộ (tăng hơn 55%).

Theo Công ty Chứng khoán SSI, việc tháo gỡ pháp lý và mở rộng chương trình nhà ở xã hội trên toàn quốc sẽ là động lực quan trọng cho nhu cầu xây dựng giai đoạn 2025-2026. Nghị quyết 170/2024/QH15 đặt mục tiêu hỗ trợ 1.533 dự án bất động sản đang bị đình trệ; Luật Nhà ở sửa đổi cũng bổ sung cơ chế ưu đãi cho chủ đầu tư phát triển nhà ở xã hội. Chính phủ đặt chỉ tiêu xây dựng 995.445 căn nhà ở xã hội giai đoạn 2025-2030, trong đó 100.275 căn năm 2025 và 116.347 căn năm 2026. Các địa phương trọng điểm gồm TP.HCM (2.874 căn năm 2025, 6.410 căn năm 2026), Đồng Nai (979 căn) và Hải Phòng (15.000 căn).

Trên nền chính sách thuận lợi đó, backlog trở thành chỉ báo quan trọng phản ánh triển vọng của doanh nghiệp xây dựng.

Tại Coteccons, giá trị hợp đồng mới ký trong quý I niên độ 2025-2026 đạt 19.300 tỷ đồng, nâng tổng backlog chuyển tiếp lên 51.600 tỷ đồng (tính đến 30/9/2025), mức cao nhất trong lịch sử hoạt động.

“Chúng tôi tự tin hoàn thành kế hoạch doanh thu và duy trì tốc độ tăng trưởng bình quân 20-30%/năm,” ông Nguyễn Chí Thiện, Phó tổng giám đốc Coteccons chia sẻ.

“Trong cơ cấu backlog hơn 51.000 tỷ đồng hiện nay, tỷ trọng mảng hạ tầng đang tăng mạnh, hình thành thế kiềng ba chân - dân dụng, công nghiệp và hạ tầng - trong tương lai sẽ có thêm trụ cột quốc tế,” ông Trần Ngọc Hải, Phó tổng giám đốc Coteccons cho biết tại Đại hội cổ đông cuối tháng 10/2025.

Tương tự, tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025 ngày 22/4, Phục Hưng công bố lượng backlog đạt 8.200 tỷ đồng, gấp hơn 5 lần doanh thu năm 2024 (1.558 tỷ đồng). Riêng trong năm 2024, Công ty ký mới 1.223 tỷ đồng, hoàn thành 41% kế hoạch 3.000 tỷ đồng.

Với Hòa Bình, chỉ trong nửa năm từ tháng 10/2024 đến tháng 4/2025, doanh nghiệp trúng thầu 14 dự án có tổng giá trị hơn 8.000 tỷ đồng, bao gồm các dự án lớn như Eaton Park Thủ Đức (1.900 tỷ đồng), Hoàng Huy Commerce (1.500 tỷ đồng), NewTown Diamond Đà Nẵng (900 tỷ đồng).

Nhìn tổng thể, với lượng hợp đồng chờ thực hiện lớn cùng xu hướng phục hồi mạnh của bất động sản và đầu tư công, nhóm xây dựng dân dụng tiếp tục là điểm sáng được kỳ vọng trong chu kỳ tăng trưởng mới. Tuy nhiên, sự khác biệt về năng lực tài chính, cơ cấu nợ và hiệu quả quản trị sẽ khiến mức độ hưởng lợi giữa các doanh nghiệp không đồng đều - đây chính là yếu tố mà nhà đầu tư cần đặc biệt lưu ý trong giai đoạn phục hồi của ngành.