Đà Nẵng phát triển khu thương mại tự do, nhìn từ Singapore và Dubai 

Nhìn từ các mô hình quốc tế

Khu thương mại tự do (FTZ) Đà Nẵng được Thủ tướng Chính phủ quyết định thành lập theo Quyết định số 1142/QĐ-TTg với tổng quy mô 1.881ha tại 7 địa điểm, 7 khu chức năng.

Mỗi khu chức năng mang một sứ mệnh riêng, đặc thù riêng, cùng hướng đến mục tiêu chung là hội nhập sâu rộng, áp dụng các chính sách ưu việt về hải quan, thuế quan, đầu tư, logistics, công nghệ và dịch vụ, hình thành một cực tăng trưởng mới của khu vực miền Trung - Tây Nguyên.

Theo các chuyên gia, để phát triển FTZ Đà Nẵng, thành phố cần được định hình với tầm nhìn hiện đại, bền vững và mang bản sắc riêng, vừa là cửa ngõ giao thương quốc tế, vừa là trung tâm tài chính - công nghệ cao - logistics, đồng thời trở thành hạt nhân đô thị hóa sinh thái, số hóa và đa kết nối.

Bà Lê Minh Nguyệt, đại diện Viện Kiến trúc Quốc gia cho biết, kinh nghiệm từ các trung tâm FTZ thành công trên thế giới cho thấy, việc tiếp thu không chỉ dừng ở quy hoạch hạ tầng mà còn ở tư duy thể chế và văn hóa vận hành.

Như Singapore với hạ tầng thông minh và chính quyền linh hoạt đã tạo nên một "siêu FTZ" toàn quốc; Dubai tận dụng vị trí chiến lược kết hợp chính sách thu hút đầu tư và logistics đa phương thức; Thâm Quyến đặt đổi mới sáng tạo và công nghệ cao làm trung tâm; trong khi Copenhagen và Amsterdam nhấn mạnh yếu tố bền vững, giao thông xanh và năng lượng tái tạo…

Khu thương mại tự do Đà Nẵng với tổng quy mô 1.881ha tại 7 địa điểm, 7 khu chức năng. Ảnh: V.T.

Từ đó, Đà Nẵng có thể định hình một FTZ "xanh - thông minh - linh hoạt - mang bản sắc" trên cơ sở chọn lọc tinh hoa toàn cầu, đồng thời tránh các rủi ro thường gặp như phụ thuộc quá mức vào một ngành, phát triển thiếu cân bằng xã hội - môi trường, hay bất cập về quản trị làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư.

Theo bà Nguyệt, định hướng chiến lược của Đà Nẵng là xây dựng FTZ đa ngành, đa kết nối, minh bạch và số hóa, trong đó khu tài chính tập trung quốc tế đóng vai trò then chốt.

Đây sẽ là động lực tăng trưởng dài hạn, thu hút vốn đầu tư chất lượng cao, hình thành hệ sinh thái dịch vụ tài chính hiện đại, quy tụ các định chế tài chính, ngân hàng số, công nghệ tài chính (Fintech) và tài chính xanh, đồng thời mở rộng cơ hội nghề nghiệp cho lực lượng lao động trẻ.

Bà Nguyệt cũng cho rằng, để phát triển, Đà Nẵng cần nghiên cứu kỹ các mô hình FTZ thành công trên thế giới như Dubai International Financial Centre (DIFC), Singapore’s Raffles Place hay Thâm Quyến Qianhai để lựa chọn mô hình phù hợp với điều kiện địa lý, thể chế và văn hóa đô thị của thành phố. Việc điều chỉnh linh hoạt thay vì sao chép nguyên bản là điều kiện tiên quyết.

Song song đó, thành phố cần có nghiên cứu bài bản, tổng thể nhằm hoàn thiện đồng bộ hạ tầng kết nối và hạ tầng nội khu FTZ. Việc phát triển các khu công nghiệp, khu công nghệ cao và khu công nghệ thông tin tập trung cần được gắn kết chặt chẽ với khu thương mại tự do để tạo sức mạnh tổng hợp.

Đặc biệt, Đà Nẵng nên ưu tiên các lĩnh vực tài chính có lợi thế cạnh tranh nội tại như Fintech, tài chính xanh, dịch vụ ngân hàng kỹ thuật số và quản lý tài sản cho thị trường ASEAN. Đây là những lĩnh vực không đòi hỏi diện tích lớn nhưng có tiềm năng tăng trưởng cao và dễ kết nối với các mô hình đô thị thông minh...

Mỗi khu chức năng Khu thương mại tự do Đà Nẵng mang một sứ mệnh riêng, đặc thù riêng, cùng hướng đến mục tiêu chung là hội nhập sâu rộng, áp dụng các chính sách ưu việt. Ảnh: V.T.

Lấy doanh nghiệp là trung tâm

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Phạm Hồng Điệp, Chủ tịch HĐQT CTCP Shinec nhìn nhận, Trung tâm Tài chính Quốc tế Đà Nẵng (IFC) và Khu thương mại tự do (FTZ) không chỉ là mô hình kinh tế trọng điểm của Đà Nẵng mà còn là cú huých thể chế mang tính lan tỏa toàn quốc.

Với định hướng chiến lược đã được Trung ương thông qua, hai khu vực này được kỳ vọng trở thành bệ phóng cho doanh nghiệp tư nhân, cửa ngõ kết nối vốn - hàng hóa - dữ liệu với thế giới và mô hình thể chế đặc thù để nhân rộng.

Vì vậy, Đà Nẵng cần đề xuất Nghị định riêng cho IFC và FTZ, hình thành "vùng thể chế đổi mới" với cơ chế "một cửa - một luật", luật song ngữ Anh - Việt và hệ thống trọng tài thương mại - tài chính độc lập. Mọi thủ tục đầu tư, thuế và tài chính được xử lý tập trung, rút ngắn thời gian, giảm chi phí cơ hội cho nhà đầu tư.

Ông Điệp cho biết thêm, để cạnh tranh với Singapore hay Dubai, Đà Nẵng cần đưa ra gói ưu đãi: thuế thu nhập doanh nghiệp 5% trong 15 năm, miễn thuế nhập khẩu và VAT nội khu, visa cư trú dài hạn cho chuyên gia và nhà đầu tư, thuê đất 50 - 70 năm với mô hình sở hữu ảo.

Cùng với đó, toàn bộ thủ tục được số hóa, xử lý trong 24 - 72 giờ; doanh nghiệp có thể niêm yết linh hoạt trên sàn quốc tế, huy động vốn qua nền tảng số và thử nghiệm sandbox cho fintech, bảo hiểm số, ngân hàng số. Thông qua cơ chế vượt trội này, Đà Nẵng truyền tải thông điệp rõ ràng: "Doanh nghiệp là trung tâm của đặc khu mới".

Ông Trần Chí Cường, Phó Chủ tịch UBND TP. Đà Nẵng cho biết, việc kiến tạo không gian phát triển gắn kết với Khu thương mại tự do không chỉ là nhiệm vụ trọng tâm, mà còn là bước đi chiến lược, mở ra động lực mới cho sự phát triển bền vững, lâu dài của thành phố.

Trong những năm gần đây, Đà Nẵng đã đạt được nhiều kết quả đáng khích lệ như: Thủ tục hành chính được cải cách mạnh mẽ, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ đầu tư; triển khai nền tảng số phục vụ nhà đầu tư với nguyên tắc minh bạch - thuận tiện; đầu tư, nâng cấp hạ tầng giao thông, logistics, cảng biển, sân bay; hình thành hệ sinh thái khởi nghiệp - đổi mới sáng tạo; áp dụng nhiều cơ chế ưu đãi, hợp tác linh hoạt, thu hút sự quan tâm của nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước.

"Với phương châm "Thành công của nhà đầu tư là thành công của thành phố", Đà Nẵng cam kết tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất để các dự án được triển khai nhanh chóng, hiệu quả và bền vững", ông Cường nói.