Nguồn: GSO
Cuối năm âm lịch, các doanh nghiệp sản xuất và thương mại đầu mối lên
kế hoạch hốt cú chót cho chu kỳ kinh doanh sôi động nhất trong năm.
Ngược lại, dòng tiền đẩy vào thị trường bị kìm nén đúng vào thời điểm
nhu cầu tích trữ hàng tết, kịch bản CPI tháng 1/2011 đang hướng đến sự
điều chỉnh nhẹ so với tháng trước đó.
Cho đến lúc này
(11/01/2011), các mô hình Leontief hệ số cập nhật từ bảng cân đối
liên ngành 2007 và SARIMA tự hồi quy tích hợp trung bình trượt
có điều chỉnh yếu tố mùa vụ cho phép NDHMoney dự báo CPI tháng 1/2011
sẽ tăng ở mức khoảng 1,6%-1,7% so với tháng 12/2010 và nhiều khả năng
thấp hơn so với mức tăng 1,98% của tháng trước đó.
Xét về xu
hướng, việc chỉ số giá tiêu dùng tháng 1 có thể tăng thấp hơn tháng 12
năm trước tuy không phải quá bất thường (các năm 1997, 2000, 2008 và
2010 đã có hiện tượng này). Tuy nhiên, ở các năm khác, khi nền kinh tế
không có đột biến ở chính sách tiền tệ vào thời điểm cuối năm trước thì
điều chỉnh này vẫn cho thấy sự khác biệt.
Việc các lãi suất
chủ chốt đã được điều chỉnh tăng 100 điểm cơ bản vào tháng 11/2010 là
nguyên nhân chính dẫn tới điều chỉnh chỉ số giá trong tháng này.
Tuy nhiên, lạm phát cơ bản (core inflation) 12 tháng, theo tính toán
của NDHMoney, vẫn chưa có điều chỉnh quá lớn, ở mức khoảng 8,5%, tiếp
tục khẳng định áp lực từ dòng tiền tích lũy trước đó lên giá hàng hóa,
dịch vụ tiêu dùng.
Hỗ trợ từ tăng trưởng sản xuất của công
nghiệp, nông nghiệp… phần nào giúp nguồn cung hàng hóa không khan hiếm,
nhưng nhu cầu tăng đột biến trong tháng này trước kỳ vọng lạm phát còn
tăng cao khiến cả người bán và mua đều chấp nhận mức giá cao hơn trước
đó.
Khi thời điểm Tết Tân Mão đến gần cũng là lúc giá cả nhiều
loại hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng rất khó đứng yên. Ghi nhận từ thị
trường, giá các mặt hàng phục vụ Tết Nguyên đán tiếp tục dẫn đầu xu
hướng tăng giá, trong khi giáo dục lại có sự điều chỉnh tăng trước thời
điểm đóng học phí kỳ hai.
Sau khi Hiệp hội Lương thực ra thông
báo tăng giá sàn xuất khẩu loại gạo 25% tấm từ 480 USD/tấn lên 490
USD/tấn, và giảm 20 USD/tấn, từ 540 USD/tấn còn 520 USD/tấn với gạo 5%
tấm, áp dụng từ ngày 27/12/2010, giá gạo tại đồng bằng sông Cửu Long
tiếp tục điều chỉnh tăng ở hầu hết các chủng loại gạo.
Tăng
cao nhất là các loại gạo tẻ thường, gạo nếp, khoảng 200-300 đồng/kg so
với trước đó, trong khi các loại gạo ngon khác tăng thấp hơn. Các mặt
hàng như mỳ, bánh phở, miến… cũng “ăn theo” tăng giá mạnh từ 2-3%.
Trong khi đó, thịt lợn, thịt gà, trứng, thủy hải sản tươi sống, dầu ăn
và nhiều loại thực phẩm chế biến… cũng tăng mạnh giá bán trong kỳ tính
toán CPI tháng này, một phần do cung không kịp đáp ứng mức tăng đột
biến từ phía cầu. Ngược lại, các loại rau củ không tăng giá đột biến
trong thời gian này, thậm chí có xu hướng giảm ở một số loại củ và rau
gia vị, do nguồn cung dồi dào trở lại.
Ăn uống ngoài gia đình
tiếp tục nằm trong số các nhóm tăng giá, chủ yếu do sự điều chỉnh giá
quán bình dân… Về cơ bản, nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống vẫn chiếm tới
phân nửa mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng tháng 1/2011.
Tuy
nhiên, nhóm giáo dục có thể sẽ lại dẫn đầu mức tăng trong tháng này,
khi một số địa phương còn chưa tăng vào đầu năm học mới trước đó, nay
áp dụng mức tăng học phí khá cao ở bậc học mẫu giáo, phổ thông cơ sở và
trung cấp.
Cũng nằm trong nhóm hàng hóa, dịch vụ có nhu cầu
tăng mạnh vào dịp cuối năm âm lịch, đồ uống, thuốc lá, nước giải khát
có gas, rượu, bia đang nhúc nhích tăng giá trong tháng này, đẩy chỉ số
giá nhóm đồ uống, thuốc lá tăng cao.
Tương tự, các mặt hàng
may mặc như vải, quần áo may sẵn, đặc biệt là các loại hàng thời trang
cho mùa đông, sản phẩm giữ ấm và công may đều điều chỉnh tăng khá. Nhóm
may mặc, mũ nón, giày dép sẽ không “lép vế” so với đồ uống thuốc lá về
mức tăng.
Nhu cầu về trang trí nhà cửa đón Tết Nguyên đán cũng
khiến giá cả các mặt hàng vật liệu xây dựng, dịch vụ sửa chữa nhà tăng
cao. Việc tăng giá gas từ 3-6 nghìn đồng/bình 12kg vào đầu tháng này
cũng thêm áp lực tăng lên chỉ số giá nhóm nhà ở, điện, nước, chất đốt
và vật liệu xây dựng.
Ngoài ra, nhóm thiết bị đồ dùng gia đình
cũng xuất hiện sự tăng giá khá cao ở các sản phẩm bình nóng lạnh,
giường tủ, đồ sành sứ…
Biểu đồ CPI qua các tháng năm 2007-2010. Nguồn: GSO, NDHMoney