Có nên đánh thuế thừa kế với giới siêu giàu Việt Nam?

Đây là đề xuất của chuyên gia tại hội thảo về thuế thu nhập cá nhân do Báo Lao Động tổ chức ngày 14/3. Đề xuất được nêu trong bối cảnh Chính phủ sẽ trình Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) tại kỳ họp cuối năm nay và dự kiến thông qua tại kỳ họp vào tháng 5/2026.

PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Ngân hàng - Tài chính phát biểu tại hội thảo, ngày 14/3. Ảnh: Báo Lao động

Theo PGS.TS Phan Hữu Nghị, Phó Viện trưởng Viện Ngân hàng - Tài chính tại Đại học Kinh tế Quốc dân, hiện nay xu hướng chung là có cơ chế quản lý thuế riêng đối với giới siêu giàu. Tại Việt Nam, các doanh nghiệp lớn đã có cơ quan thuế chuyên trách, do đó việc nghiên cứu mô hình quản lý tài sản của nhóm cá nhân có tài sản lớn là điều cần thiết. Nguyên nhân do nhóm này tuy chiếm số ít, lại nắm giữ phần lớn của cải trong xã hội.

Theo ông Nghị, một số quốc gia áp dụng thuế suất thừa kế dao động 15-20% đối với những tài sản có giá trị lớn. Việt Nam có thể cân nhắc mức thuế tương tự, đồng thời cần thiết lập ngưỡng giá trị miễn thuế hoặc áp dụng thuế suất thấp đối với tài sản thừa kế nhỏ, tránh ảnh hưởng đến các hộ gia đình không thuộc nhóm thu nhập cao.

Bên cạnh đó, một số quốc gia áp dụng chính sách ưu đãi thuế đối với người thừa kế đã trực tiếp chăm sóc, nuôi dưỡng cha mẹ hoặc người thân trong nhiều năm. Nếu Việt Nam áp dụng chính sách này, người thừa kế có thể được giảm xuống mức thuế suất còn từ 5%-10%, hoặc miễn thuế hoàn toàn trong một số trường hợp đặc biệt như người già yếu, người khuyết tật....

Theo ông Nghị, việc mở rộng cơ sở thuế và đối tượng nộp thuế đối với thu nhập từ thừa kế và quà tặng không chỉ giúp đảm bảo công bằng trong hệ thống thuế, mà còn hạn chế tình trạng lách thuế, tích lũy tài sản bằng mọi cách cho thế hệ sau, đồng thời tăng nguồn thu cho ngân sách và đảm bảo sự minh bạch trong khai báo tài sản.

Cũng tại hội thảo, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế đề xuất, thuế tài sản không nên giới hạn chỉ ở bất động sản hay nhà ở thứ hai. Bà Cúc bày tỏ không đồng tình với việc đánh thuế nhà thứ hai, vì diện tích và giá trị nhà ở của mỗi người là khác nhau.

Theo bà Cúc, nên đánh thuế tài sản nhưng được thiết kế như một sắc thuế riêng. Việc xây dựng một sắc thuế mới về thuế tài sản là cần thiết để đảm bảo phù hợp với thực tiễn và mục tiêu điều tiết nền kinh tế.

Thuế tài sản không chỉ áp dụng không chỉ với bất động sản mà còn với các tài sản có giá trị lớn như nhà cửa, tàu thuyền, vé máy bay. Tuy nhiên, cần loại trừ các tài sản đã khấu hao theo quy định về tài sản cố định. Mức thuế tài sản nên được tính theo tỷ lệ trên doanh thu thay vì áp dụng đồng loạt theo giá trị tài sản. Đối với tiền gửi tiết kiệm, theo bà Cúc chưa nên áp dụng thuế vào thời điểm hiện tại.