Chủ động quản lý rủi ro trong thời kỳ biến động: Góc nhìn từ chuyên gia HSBC

Ông Douglas Matheson, Giám đốc cấp cao Quản lý rủi ro tín dụng và Tuân thủ tại HSBC Việt Nam

Rủi ro tín dụng đối tác – Mắt xích dễ đứt nhất của chuỗi cung ứng

Chuỗi cung ứng toàn cầu ngày càng phức tạp, nhưng cũng dễ tổn thương hơn bao giờ hết. Một nhà cung cấp bị gián đoạn tài chính, một đối tác logistics gặp rắc rối pháp lý hay một khách hàng thanh toán chậm – đều có thể trở thành "quả cầu tuyết" lăn qua toàn bộ hệ thống.

Ông Matheson nhấn mạnh: “Rủi ro đối tác cần được quản lý ở cấp độ chiến lược chứ không chỉ ở khối hành chính”. Theo đó, các doanh nghiệp nên:

1. Giám sát rủi ro ở cấp danh mục, đánh giá luật pháp sở tại của đối tác, rủi ro trong hợp đồng dài hạn và mức độ tập trung rủi ro theo quốc gia.
2. Tận dụng Incoterms (quy tắc thương mại quốc tế), như lựa chọn FOB hay CIF, để chia sẻ trách nhiệm về chi phí, rủi ro vận chuyển và thủ tục hải quan một cách khôn ngoan.
3. Hợp tác với ngân hàng để sử dụng các công cụ như thư tín dụng (LC), bảo lãnh, nhằm chuyển rủi ro thanh toán sang tổ chức tài chính ổn định hơn – từ đó vừa bảo vệ dòng tiền, vừa tăng khả năng tiếp cận nguồn vốn lưu động.

Rủi ro tỷ giá – "Động đất" tài chính bất ngờ

“Rủi ro đối tác diễn ra từ từ. Nhưng rủi ro tỷ giá thì như một trận động đất – đến bất ngờ và tàn phá nhanh”, ông Matheson so sánh.

Biến động ngoại tệ đang gây ra thiệt hại tài chính rõ rệt. Năm 2022, đồng Yên giảm 25% so với USD, mức thấp nhất trong gần 4 thập kỷ. Ngay cả Nhân dân tệ – thường được coi là ổn định – cũng mất giá mạnh trong năm nay.

Khảo sát năm 2024 của HSBC cho thấy:

1. 47% doanh nghiệp chưa sẵn sàng đối phó với rủi ro tỷ giá.
2. Hơn 40% bị giảm lợi nhuận vì không có chiến lược phòng vệ.

Giải pháp đã có từ lâu: hợp đồng ngoại hối kỳ hạn, cho phép cố định tỷ giá ngay từ đầu – nhưng vẫn bị nhiều doanh nghiệp bỏ ngỏ. Ông Matheson đề xuất: “Thay vì chạy theo dự đoán thị trường, các CFO cần xây dựng một chiến lược tỷ giá bài bản, nhằm ổn định biên lợi nhuận về lâu dài”.

Rủi ro quản trị – "kẻ thù nội tại" âm thầm

Không chỉ những cú sốc bên ngoài, quản trị lỏng lẻo hay gian lận nội bộ có thể phá hủy một doanh nghiệp từ bên trong...

Ông Matheson cảnh báo: “Rủi ro quản trị không phải là vấn đề tuân thủ, mà là vấn đề sống còn.” Những doanh nghiệp mạnh mẽ là những doanh nghiệp:

1. Có hệ thống kiểm soát nội bộ nghiêm ngặt, phân tách nhiệm vụ, phê duyệt kép, lưu vết kiểm toán rõ ràng.
2. Khuyến khích văn hóa tư duy phản biện, nơi mọi nhân viên đều có quyền đặt câu hỏi.
3. Kết hợp giữa kỷ luật hệ thống và linh hoạt con người, như cách các bác sĩ và kỹ sư sử dụng danh sách kiểm tra nhưng vẫn dựa vào kinh nghiệm để đưa ra quyết định đúng lúc.

Tư duy sống còn

Kết lại, ông Douglas Matheson chia sẻ: “Trong thời đại mà bất định là điều chắc chắn, doanh nghiệp không thể chỉ hy vọng vào vận may. Quản trị rủi ro cần được đặt ngang hàng với chiến lược phát triển – là nền móng để xây dựng một tương lai bền vững”.

...Với tư duy chủ động, hệ thống vững chắc và chiến lược phòng ngừa thông minh, doanh nghiệp hoàn toàn có thể hóa nguy thành cơ và dẫn đầu giữa cơn sóng dữ.