Bỏ giấy phép xây dựng phải đồng bộ với quy hoạch

Nội dung này đang thu hút sự quan tâm của doanh nghiệp (DN) và người dân. Tuy nhiên, cho đến nay nhiều người dân vẫn chưa hiểu hết nội dung của Công điện 78, cho rằng cứ xây nhà là không cần xin GPXD hoàn toàn sai.

Loại hình nhà nào mới được bỏ GPXD?

Chị H.A, một cư dân ở TPHCM hỏi: trước đây khi mua nền đất tại một dự án nhà ở dưới dạng “Hợp đồng hợp tác” với chủ đầu tư. Dự án được UBND TPHCM phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500, Sở Quy hoạch Kiến trúc thời điểm đó phê duyệt nhà mẫu. Khi nhận bàn giao nền đất từ chủ đầu tư chị tiến hành xây nhà, thì có xin GPXD không?

Về loại hình này trước khi xây, chị H.A chỉ cần gửi đến UBND phường nơi dự án được triển khai một “Thông báo”, với nội dụng sẽ tiến hành xây dựng căn nhà tại dự án… lô… theo quyết định A, B, C, chứ không cần phải xin GPXD.

Bởi lẽ đây là dự án đã được quy hoạch chi tiết 1/500, hay nói một cách dễ hiểu là trong ô đất của dự án đã chỉ ra cụ thể vị trí từng nền nhà, đường giao thông, công viên… cũng như nhà mẫu được duyệt cho từng nền đất, quy định chi tiết khoảng lùi trước lùi sau, chiều cao được xây mấy tầng, thậm chí mẫu nhà còn thể hiện luôn kiến trúc mặt dựng, tầng thượng và tổng diện tích sàn xây dựng cho phép…

Do đó đơn vị thi công căn cứ vào đó để thiết kế kết cấu sắt thép, xi măng cho đảm bảo an toàn. Sau khi ngôi nhà hoàn thành, các cơ quan chức năng sẽ tiến hành kiểm tra (thực địa) để “hoàn công”, tức cập nhật tài sản trên đất lên “sổ đỏ”.

Trong trường hợp ngôi nhà xây không đúng mẫu nhà được duyệt, như xây vượt tầng hay thiếu tầng, xây không chừa khoảng lùi trước lùi sau, hay chừa không đúng chiều dài của mẫu nhà… thì không đồng ý cấp “sổ hồng” cho ngôi nhà.

Còn việc xây nhà không cần xin GPXD trong khu dân cư hiện hữu, thì không nằm trong diện của Công điện 78. Bởi đa phần khu dân cư hiện hữu hiện nay chỉ mới quy hoạch chi tiết 1/2.000, nhà cửa xây không theo một chuẩn nào, nên buộc phải xin GPXD, cơ quan cấp phép sẽ xem xét khu dân cư đó được xây như thế nào cho phù hợp, nhằm đảm bảo quy hoạch lộ giới, chiều cao…

Thực ra hơn 20 năm trước, trong khu dân cư hiện hữu cũng từng triển khai xây dựng nhà không cần xin GPXD tại tuyến đường Lũy Bán Bích, quận Tân Phú. Đây là tuyến đường đầu tiên và duy nhất tại TPHCM có thiết kế đô thị, người dân dựa vào các quy chuẩn đã được “thiết kế” trên tuyến đường để tiến hành xây dựng ngôi nhà của mình khi có nhu cầu xây mới.

Ông Huỳnh Văn Hạnh, thời điểm đó là Phó Chủ tịch UBND quận Tân Phú phụ trách mảng đô thị, là “tác giả” thiết kế đô thị của tuyến đường này, cho biết đây là mô hình rất thuận tiện cho người dân, tiết kiệm chi phí rất nhiều. Tuy nhiên, không hiểu vì lý do gì sau đó mô hình này không được nhân rộng, nên sau này người dân vẫn phải xin GPXD.

Cần đẩy nhanh thủ tục và phủ kín quy hoạch

Thực ra việc cấp GPXD lâu nay là một biện pháp quan trọng để quản lý đô thị, nếu không có GPXD người dân có thể xây dựng tùy tiện, gây ra tình trạng đô thị bị “băm nát”, mất kỷ cương. Trong điều kiện trước đây khi chúng ta còn quản lý theo phương thức truyền thống, chưa có công nghệ số, thiếu thiết kế đô thị và quy hoạch chi tiết 1/500, thì việc cấp GPXD là cần thiết.

Do vậy, thời điểm công nghệ bắt buộc phải triển khai, phải “phủ sóng” quy hoạch 1/500 hay thiết kế đô thị trên các tuyến đường ngày càng được mở rộng, thì mới “phủ sóng” miễn GPXD trên diện rộng cho một đô thị.

Trước mắt, vẫn còn GPXD thì người dân quan tâm nhất chính là thủ tục hành chính trong cấp phép. Pháp luật quy định cấp GPXD trong vòng 15 ngày, nhưng người dân hiếm khi được giải quyết đúng hạn. Việc công khai quy hoạch còn thiếu, thiếu cả hướng dẫn cụ thể, dẫn đến việc người dân không biết nên xây dựng như thế nào cho đúng.

Không có quy hoạch chi tiết hay thiết kế đô thị, người dân không thể nắm được các yếu tố như cao độ nền, độ rộng vỉa hè, khoảng lùi... nên phải đi xin phép, xin hướng dẫn từng bước, tạo ra cơ chế "xin - cho", phát sinh tiêu cực, tham nhũng; và dẫn tới tình trạng xây dựng bừa bãi như nhà siêu mỏng, siêu méo, mọc lên trên nhiều tuyến phố ngàn tỷ.

Do đó, việc cắt giảm, đơn giản hóa GPXD là hoàn toàn đúng đắn. Đây là bước đột phá quan trọng nhằm chuyển đổi hệ thống quản trị theo hướng phục vụ Nhân dân, giảm thủ tục rườm rà. Khi bỏ GPXD, người dân có thể tự thuê thiết kế, tự chịu trách nhiệm và đăng ký với chính quyền. Nhà nước sẽ thực hiện hậu kiểm giống như hoàn công và kiểm tra đột xuất về nhiều khía cạnh như môi trường, tiếng ồn, thời gian thi công, vật liệu...

Công điện 78 được Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo rất rõ, tập trung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính lĩnh vực xây dựng. Thứ nhất, đối với những văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực xây dựng, quy định cấp phép, Bộ Xây dựng cần rà soát lại từ các nghị định, thông tư do Bộ Xây dựng ban hành.

Thứ hai, Bộ Xây dựng tiến hành đánh giá, tổng kết toàn bộ thủ tục cấp phép xây dựng cho người dân. Thứ ba, Bộ Xây dựng khẩn trương rà soát, cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục cấp GPXD đối với các công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng đã có quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500, hoặc các công trình thuộc khu vực đã phê duyệt thiết kế đô thị.

Thứ tư, rà soát, bổ sung đầy đủ các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật cần thiết trong lĩnh vực xây dựng, nhất là quy chuẩn về quy hoạch xây dựng, bảo đảm thuận lợi cho các hoạt động đầu tư xây dựng; bãi bỏ, sửa đổi các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật không còn phù hợp, gây lãng phí trong đầu tư các công trình xây dựng.