Kiếm hàng trăm triệu từ xuất khẩu gấc

Trong lần đi thăm chiến trường xưa cách đây 9 năm, ông Quảng tình cờ phát hiện cây gấc có thể sinh trưởng tốt tại các vùng bị nhiễm độc dioxin. Lân la hỏi các nhà khoa học Mỹ đi cùng đoàn, ông được biết nguyên nhân là do trong trái gấc có chứa carotene - một chất có thể giải độc và được người nước ngoài ưa chuộng.

Từ đó, ông hiểu ra rằng trái gấc không chỉ có công dụng tạo nên món xôi ngon mà còn có thể chữa nhiều bệnh, được ưa thích nên nếu chịu khó, có thể mang lại thêm thu nhập cho gia đình. Sẵn ở quê nhà (xã Quảng Minh, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang) có mảnh đất rộng, sau khi nghỉ hưu ông Quảng quyết định gắn bó với nghề nông thông qua việc trồng gấc.

Cây gấc dễ trồng, có khả năng thích ứng tốt trên nhiều loại đất, song theo theo kinh nghiệm bản thân, ông Quảng cho biết gấc trồng tại miền Bắc sẽ cho chất lượng cao hơn các vùng khác tại Việt Nam cũng như trên thế giới. "Khí hậu bốn mùa tại miền Bắc là điều kiện tốt nhất cho trái gấc phát triển. Gấc cũng có thể trồng ở miền Trung, miền Nam nhưng quả sẽ nhạt hơn, hàm lượng carotene cũng thấp hơn", ông cho hay.

Chất carotene trong thịt gấc có tác dụng chống lão hóa, ung thư và làm sáng mắt.

Giống gấc truyền thống Việt Nam thường cho quả bé, cùi dày, thịt ít nên lượng tinh dầu chiết xuất ra sẽ thấp, làm giảm giá trị kinh tế. Sau nhiều lần tìm tòi, ông Quảng chủ động chọn giống gấc lai cao sản của Australia về trồng trong mảnh vườn một hecta. Theo ông, giống gấc này có ưu điểm cho quả to, thịt nhiều, hàm lượng carotene cao. Hiện bình quân trái gấc trong vườn nhà ông lên tới 9kg một quả.

Trồng được gấc, nhưng điều khiến ông Quảng lo lắng nhất là đầu ra cho sản phẩm, khi mà giá thu mua trong nước quá rẻ. Không biết ngoại ngữ, internet lại chưa phát triển nên ông phải bỏ hai năm đầu tiên "ăn nằm" ở những bến cảng Bắc - Nam để hỏi thăm địa chỉ các gia đình có con cái đang ở nước ngoài. Thông qua họ, ông móc nối với thương nhân Việt kiều tại Pháp, Anh, Canada, Australia..., nhờ họ tìm mối để xuất khẩu gấc.

"Khoa học kỹ thuật của nước ngoài rất phát triển nên nhu cầu carotene cao, song điều kiện khí hậu không cho phép họ chiết xuất từ gấc mà phải lấy từ cà chua. Khi tôi giới thiệu sản phẩm gấc, họ rất quý vì theo tính toán, một kg gấc có thể chiết xuất ra lượng carotene bằng 70 kg cà chua", ông Quảng bày tỏ. Nhận thấy nhu cầu của thị trường nước ngoài lớn, ngày càng có nhiều đầu mối đến gia đình ông để xin mua hàng, cung cấp cho các đầu mối ở nước ngoài.

Có đầu ra ổn định, ông Quảng bắt tay vào xây dựng vùng nguyên liệu. Ngoài khu vườn tự có trên Bắc Giang, gia đình ông Quảng đã giới thiệu giống gấc lai cao sản tới các hộ dân tại hơn 50 địa phương, với diện tích trên 1.700 hécta.

Cũng theo ông, chi phí đầu tư trồng vườn gấc không quá lớn. Nếu làm giàn thô sơ với cột tre và dây cuốn tận dụng từ dây cáp điện thoại, tiền công ban đầu chỉ là 13 triệu đồng trên mỗi hécta (đã tính cả tiền giống). Còn nếu làm kiên cố, vĩnh cửu như đổ cột bê tông, làm đường ống nước, quấn vòm thì chi phí mất khoảng 30-35 triệu đồng. Tuy nhiên, đây chỉ là chi phí đầu tư ban đầu, khi cây gấc đã sinh trưởng thì sẽ cho quả trong 30 năm và mỗi năm chỉ cần bón phân là đủ. Ngoài ra, các hộ nông dân cũng có thể chọn cách làm giàn kết hợp giữa phương pháp thô sơ và kiên cố để tiết kiệm chi phí mà lại giữ được giá trị bền vững.

Thông thường, một vụ gấc sẽ bắt đầu vào mùa xuân và đến mùa đông thì thu hoạch. Trong thời gian gấc chưa leo giàn, người dân cũng có thể trồng xen kẽ một số roại rau củ quả như su su, bầu, bí xanh, dưới giàn có thể trồng cỏ, đinh lăng, nuôi gà..., đem lại thêm thu nhập cho gia đình.

Ông Quảng ước tính, một hécta gấc hiện nay có thể đem lại sản lượng trên 20 tấn một năm. Tính theo giá gấc gia đình ông thu mua là 10.000 một kg, người nông dân có thể kiếm lợi khoảng 200 triệu mỗi hécta. Riêng gia đình ông, sau khi mua gấc từ mọi miền sẽ tiến hành sơ chế ra những gói tinh bột để xuất khẩu, tiền lãi ước tính khoảng 10% tổng giá trị đơn hàng.

Song, nỗi niềm lớn nhất của vị "doanh nhân" làm giàu từ gấc này vẫn là làm thế nào phổ biến được giống gấc lai cao sản trên toàn quốc, vừa để giúp người nông dân thoát nghèo và gia đình cũng không còn phải canh cánh nỗi lo không giao đủ gấc cho khách hàng, bởi khi kinh doanh theo đường chính ngạch, thiếu gấc gia đình ông sẽ không thể xuất hàng theo container, thậm chí có thể bị phạt vì giao chậm.

"Mong ước trong năm mới của tôi chỉ là không thiếu gấc", ông Quảng nói.

Theo các nhà khoa học, trong 100g thịt gấc (màng đỏ) chứa 15mg carotene và 16mg lycopen. Các chất này là nguyên liệu để sản xuất ra các sản phẩm chức năng chống suy dinh dưỡng, làm sáng mắt, chống lão hoá, phòng chữa sạm da, trứng cá, khô da, rụng tóc ...

Một số nghiên cứu cho thấy các hợp chất của carotene, lycopen, vitamin E (-cotopherol) có trong dầu gấc còn có tác dụng làm vô hiệu hóa 75% các chất gây ung thư, nhất là ung thư vú.