Đa dạng hóa và tăng trưởng
Azim Premji Hashim (sinh năm 1945) được coi là một ông trùm kinh
doanh của Ấn Độ, Chủ tịch Wipro Limited - một trong những công ty hàng
đầu trong ngành công nghiệp phần mềm Ấn Độ.
Cha Premji qua đời khi ông đang theo học tại Đại học Stanford danh
tiếng ở Hoa Kỳ. Là con trưởng trong gia đình, Premji vội vã quay về,
tiếp quản vị trí điều hành công ty nhỏ của cha. Pemji lúc đó mới 21
tuổi.
Trong cuộc họp cổ đông đầu tiên, một người đã đứng dậy, nói thẳng:
“Này nhóc, cậu chẳng thể điều hành công ty, cậu nên bán cổ phần cho ai
đó trưởng thành hơn”. Premji bị sốc, rất lo lắng nhưng vẫn quyết tâm đi
đến cùng.
Premji nhận thấy nếu chỉ là một công ty nhỏ sản xuất chất béo sẽ khó
có tương lai. Ông cố gắng lái công ty đi theo hướng sản xuất các sản
phẩm chăm sóc người tiêu dùng có thương hiệu đàng hoàng.
Tiếp đó, công ty đa dạng hóa lĩnh vực kinh doanh sang các sản phẩm công nghệ thông tin (IT), rồi tiến lên cung cấp dịch vụ IT cho thị trường toàn cầu.
Để giúp nhân viên có phần trong sự thành công và tăng trưởng của
Wipro, năm 1984, Premji đã thành lập Quỹ thưởng Wipro (WERT). WERT cho
phép các nhân viên đủ điều kiện được quyền nhận cổ phiếu hạn chế
(restricted share) và những lợi ích bù đắp khác tại thời gian và điều
kiện quy định.
Lợi ích này bao gồm đóng góp tự nguyện, các khoản cho vay, lãi và cổ
tức đầu tư trong WERT và các lợi ích tương tự. Cổ phiếu từ WERT được
phát hành theo tên chung WERT và người lao động cho đến khi người lao
động thực hiện xong các nghĩa vụ.
Sau 4 năm, quyền sở hữu hoàn toàn cổ phần sẽ được chuyển giao cho
người lao động. Nếu việc làm bị chấm dứt (do tai nạn khuyết tật, tử vong
hoặc nghỉ hưu), người lao động vẫn được giữ cổ phiếu hạn chế, hoặc cổ
phiếu sẽ được chuyển giao cho người thừa kế hợp pháp và có thể thực hiện
bất kỳ quyền nào đối với các cổ phiếu đó trong vòng 90 ngày sau khi
việc làm chấm dứt.
Thực hiện tâm nguyện
Tạp chí Forbes, ước tính tài sản của Azim Premji đến tháng 3-2011 là 16,8 tỷ USD, giàu thứ 3 tại Ấn Độ và thứ 36 trên toàn cầu. Năm 2000, ông được tạp chí Asiaweek bầu chọn trong số 20 người quyền lực nhất thế giới. Ông đã hai lần được liệt kê trong số 100 người có ảnh hưởng nhất do tạp chí TIME bình chọn, một lần vào năm 2004 và gần đây nhất là vào năm 2011. Premji sở hữu khoảng 70% của Wipro Limited. Trong 4 thập niên, ông đã dẫn dắt Wipro đi từ sản xuất chất béo nấu ăn hydro hóa cùng với các sản phẩm tiêu dùng phát triển sang công nghiệp phần mềm, lớn mạnh từ một công ty 2,5 triệu USD thành người khổng lồ 7 tỷ USD. |
Khi quay về tiếp quản doanh nghiệp của cha, Premji vẫn dự tính học
tiếp để tốt nghiệp Đại học Stanford nhưng rồi công việc cuốn đi, Premji
phải ngưng ý định học hành. Sau nhiều năm mải miết kinh doanh và phát
triển công ty, 15 năm trước, ở độ tuổi ngũ tuần, Premji quyết định thực
hiện tâm nguyện.
Ông xin trường Stanford cho ông được học tiếp từ xa để lấy 20 tín chỉ
còn lại. Stanford chấp thuận. Tính ra Premji mất khoảng 300 giờ để hoàn
tất chương trình học trong 4 hoặc 5 tháng. Ông không muốn rời công ty
nên đã tranh thủ học vào lúc sáng sớm, đêm hôm khuya khoắt và những ngày
cuối tuần. Nhiều lúc tưởng chừng không thể tiếp tục, nhưng ông vẫn cố
gắng hết sức.
Cho đến một ngày, vị giáo sư ngành kỹ sư điện của Stanford liên lạc và báo rằng Premji đã thành công. Việc học dở dang nay đã hoàn thành, tâm nguyện bấy lâu cũng đã hoàn thành, Premji treo tấm bằng kỹ sư trong văn phòng của ông một cách tự hào.
Premji nói: “Những kinh nghiệm tôi có được khi du học đã rất hữu ích,
dù giá đắt nhưng xứng đáng”. Ông cho rằng trường học tại Ấn Độ hạn hẹp
và giáo điều, khác với lối giáo dục cởi mở, khuyến khích trải nghiệm
thực tế ở nước ngoài.
Từ niềm tin một hệ thống giáo dục vững mạnh là điều cốt lõi nhằm duy
trì tăng trưởng kinh tế cần thiết để kéo hàng triệu người dân Ấn Độ
thoát khỏi đói nghèo, Premji đã tham gia tích cực vào các nỗ lực phổ cập
giáo dục tiểu học ở Ấn Độ. Năm 2001, ông thành lập Azim Premji
Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận, với mong muốn đóng góp đáng kể để
đạt được mục tiêu giáo dục phổ thông có chất lượng, tạo điều kiện cho
một xã hội nhân đạo, công bằng và bền vững.
Tháng 12-2010, Premji cam kết đóng góp 2 tỷ USD cổ phiếu Wipro để cải
thiện giáo dục trường học ở Ấn Độ, là đóng góp từ thiện lớn nhất trong
lịch sử của Ấn Độ hiện đại. Premji cũng thành lập Trường Đại học Azim
Premji chuyên đào tạo giáo viên, đưa ra các khóa học mới để phát triển
giáo dục, đề xuất các mô hình giáo dục thay thế, đầu tư nghiên cứu giáo
dục nhằm tiếp tục những nỗ lực cởi mở tư duy giáo dục.
Của cho không bằng cách cho, Azim Premji làm việc từ thiện với tất cả
sự hợp tác và minh bạch. Mặc dù là tỷ phú giàu có, một nhà từ thiện nổi
tiếng, đã nhận được rất nhiều sự vinh danh nhưng Premji vẫn sống thanh
đạm và khiêm tốn.