Người giàu California xây nhà mới sau cháy rừng, dân nghèo trắng tay

Sau trận cháy rừng thiêu rụi ngôi nhà ngoại ô rộng rãi dưới chân đồi Sonoma, Pete Parkinson lên kế hoạch xây dựng lại ngôi nhà mới. Ngôi nhà này được miêu tả thậm chí còn khang trang hơn cái từng bị thiêu rụi trong ngọn lửa 2 năm trước.

Pete dự định hướng ngôi nhà về phía một ngọn núi nằm cách đó không xa. Cơ ngơi mới của anh sẽ gồm một căn bếp rộng, lát sàn gỗ, cửa sổ cao hơn 5 m, và trần nhà mái vòm.

"Cuộc sống của chúng tôi như được tráng bạc. Đây là một ngôi nhà hoàn toàn mới và rất xinh đẹp", Pete nói.

Tại California, những trận cháy rừng thảm họa không phân biệt nạn nhân dù giàu có hay bần hàn. Trong vài năm qua, hàng chục nghìn người đã mất nhà cửa, từ những căn nhà ủ dột cấp bốn cho tới những khu biệt thự triệu USD.

Thế nhưng, khi ngọn lửa qua đi, những gì nó bỏ lại phía sau là một sự tương phản giữa khổ đau và tái sinh. Với những người giàu có, với bảo hiểm, số tiền họ được bồi thường thậm chí còn nhiều hơn so với giá trị căn nhà đã mất. Với tầng lớp nghèo khó, họ mất tất cả và mãi trắng tay dù nhiều năm đã qua đi.

Người trắng tay, người có ngôi nhà trong mơ

Giống như câu chuyện về chất lượng giáo dục và tiếp cận nguồn nước sạch, thảm họa thiên nhiên là một trong những lăng kính mà ở đó người ta nhìn thấy rõ sự chênh lệch khủng khiếp mức thu nhập của người dân tại California.

Với một chút kiến thức pháp lý về bảo hiểm, một khoản tiết kiệm để tạm thời trang trải, cùng thời gian và sự kiên nhẫn để đối phó với những quy định hành chính rối rắm như mê cung của bang California, nhiều người đã hoàn toàn hồi phục cuộc sống và thậm chí sống khỏe sau những trận cháy rừng. Nhiều người khác không may mắn như vậy.

Jenn Wilcox làm việc tại cơ sở chăm sóc y tế tại thị trấn Paradise cho tới ngày 8/11/2018, khi thị trấn của cô bị thiêu rụi trong đám cháy rừng. Sau khi may mắn sống sót, Jenn rơi vào cảnh màn trời chiếu đất vì căn hộ nhỏ nơi cô sống không được bảo hiểm. Jenn cũng đồng thời mất việc.

Lửa bao quanh một ngôi nhà ở Windsor, California. Ảnh: New York Times.

Cuộc sống của cô gái hoàn toàn bị đảo lộn, Jenn chia tay bạn trai và trở về ngôi nhà của cha mẹ ở bang Georgia. Tại đây, Jenn tiếp tục đánh vật với cuộc sống khốn khó, chấp nhận công việc tạm thời là trợ lý chăm sóc sức khỏe tại gia.

"Hoàn toàn trắng tay, tôi chẳng khác nào một người tị nạn", Jenn cay đắng nói.

Hôm 29/10, lính cứu hỏa tại bắc California phải căng mình đối phó với những đợt gió mạnh, nhằm ngăn chặn sự lan rộng của đám cháy rừng Kincade, ngọn lửa đã thiêu rụi hơn 300km2 diện tích đất đai tại hạt Sonoma. Nhà chức trách hiện mới kiểm soát được 15% diện tích đám cháy.

Trong khi đó, đám cháy rừng Getty tiếp tục hoành hành và đã thiêu rụi hàng nghìn ngôi nhà tại miền Nam California

Karen Orlando, nhà môi giới bất động sản ở thung lũng Sonoma, cho biết ông đã chứng kiến quá trình tái thiết ở hạt này theo những cách rất riêng biệt giữa "những người thực sự khá giả và những người chỉ đủ tiền làm lại từ đầu".

Với những người có bảo hiểm và có đủ tiền, việc tái thiết giống như quá trình trị liệu sau cơn hôn mê "mất nhà", việc xây dựng lại ngôi nhà là một cách giải tỏa sự đau buồn.

"Một số người quyết định mua một vị trí mới tốt hơn vị trí cũ mà họ có. Một số người lại muốn xây dựng lại trên nền đất cũ, và giờ họ có cơ hội xây lên ngôi nhà mơ ước của mình. Họ có quyền tự do lựa chọn tất cả mọi thứ, tưởng tượng ra quang cảnh của tương lai", ông Orlando nói.

Sau khi đám cháy năm 2017 thiêu rụi ngôi nhà trên đồi với tầm nhìn hướng núi vô giá tại Wine Country năm 2017, Joan và Nick Flint nhận 1 triệu USD tiền bảo hiểm, một khoản không nhỏ nhưng cũng không đủ để xây dựng lại ngôi nhà họ từng có. Cặp đôi cuối cùng quyết định bỏ thêm 1 triệu USD tiền túi cho công việc xây dựng.

Đứng bên ngoài căn nhà mới hoàn thành cùng chiếc siêu xe Cadillac đời mới, bà Joan cho biết cảm thấy may mắn vì có thể xây dựng lại cuộc sống.

"Chúng tôi không hề cảm thấy thiếu may mắn dù dưới bất cứ góc nhìn nào, chúng tôi cảm thấy như được cầu phước", bà Joan nói.

Ngôi nhà mới của Pete Parkinson. Ảnh: New York Times.Người thu nhập thấp dễ bị tổn thương

Đám cháy tuần qua ở miền Nam California đã buộc một số ngôi sao của ngành giải trí phải đi tản cư, trong đó có LeBron James và Arnold Schwarzenegger. Viết trên Twitter cá nhân, James cho biết đã phải lái xe khắp vùng để tìm khách sạn sau khi bị buộc phải di tản. Tư gia của cả hai ngôi sao đều không bị ảnh hưởng bởi đám cháy.

Không may mắn như những ngôi sao giải trí, người dân tại thị trấn Paradise và hạt Lake bị ảnh hưởng nặng bởi cháy rừng, hơn 2.000 ngôi nhà đã bị thiêu rụi trong suốt 4 năm qua. Tại cả hai khu vực, thu nhập của người dân đã là một vấn đề ngay từ trước khi những đám cháy xảy ra.

Jim Steele, một cựu giám sát viên tại hạt Lake, ước tính khoảng 60% cư dân không mua bảo hiểm hoặc chỉ nhận được mức bồi thường rất ít ỏi. Thời gian qua, các công ty bảo hiểm đã tăng lãi suất tại những khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi cháy rừng, và trong một số trường hợp đã từ chối bảo hiểm.

Nhiều người đã bị buộc phải di dời sau khi nhà của họ bị thiêu rụi, đặc biệt là những người già sống cuộc sống hưu trí quanh hồ Clear với phong cách được miêu tả là đẹp như tranh vẽ.

Một báo cáo của chính phủ Mỹ công bố năm 2017 cho biết người có thu nhập thấp ít được chuẩn bị cho các thảm họa tự nhiên, và thường sống trong những ngôi nhà dễ bị ảnh hưởng bởi thảm họa. Báo cáo cũng thừa nhận người thu nhập thấp dễ trở thành vô gia cư sau thảm họa và gặp nhiều khó khăn hơn để nhận các khoản vay để phục hồi cuộc sống.

Một nghiên cứu khác công bố bởi các ngân hàng dự trữ tại San Francisco, New York, Dallas và Richmond tập trung vào các doanh nghiệp nhỏ bị ảnh hưởng bởi thảm họa tự nhiên. Bảo hiểm chi trả cho những doanh nghiệp này "có xu hướng không tương xứng với thiệt hại thực tế xảy ra", báo cáo nhận định.

Những thảm họa thường xuyên sẽ kéo theo nhiều tai ương. Đối với Gina Wheeler, đám cháy ở Paradise đã khiến cô rơi vào trầm cảm và nguy hiểm tài chính. Người phụ nữ 44 tuổi phải nhập viện trong những ngày trước khi thảm họa xảy ra. Sau thảm họa, Gina mất trắng chiếc xe tải kết hợp nhà ở. Nó bị thiêu rụi trên mảnh đất của gia đình cô, và không được mua bảo hiểm trước đó.

"Mọi nơi tôi từng đặt chân tới đều bị lửa thiêu rụi. Tôi không nghĩ bất cứ ai chưa từng trải qua hoàn cảnh này có thể thấu hiểu được cảm giác mất đi toàn bộ những gì từng thân thuộc với mình", Gina nói.

Khu nhà tạm cho người sống sót sau cháy rừng ở Paradise. Ảnh: New York Times.

Mùa thu này, Gina chuyển tới sống tại một khu trại dành cho những người sống sót sau thảm họa cháy rừng, đặt tại thị trấn Gridley. Với khoản thu nhập cố định 850 USD/tháng, Gina phải vật lộn để chi trả cho thức ăn, khí đốt, và mọi nhu cầu cuộc sống thiếu yếu khác. Đôi khi, Gina phải nhờ tới các nhóm từ thiện trên Facebook để tìm kiếm sự trợ giúp.

"Tôi thậm chí không thể miêu tả cảm giác trống rỗng mà chúng tôi có lúc này. Tôi thậm chí phải thuyết phục bạn bè và thành viên gia đình mình đừng tự tử, họ cũng làm điều tương tự với tôi", Gina nói.

Ông Parkinson, cư dân tại đồi Sonoma, cho biết 40% hàng xóm của mình thậm chí chưa bắt đầu xây dựng lại nhà cửa, nhiều người nói không đủ tiền để chi trả cho ngôi nhà mới. Đối với Parkinson, dù ngôi nhà mới của ông có thể chống chọi tốt với lửa, nỗi lo lắng vẫn còn đó do cả khu vực này có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi cháy rừng.

Parkinson coi mình là người may mắn không chỉ bởi có thể xây dựng lại ngôi nhà trong mơ, mà còn bởi ông có tinh thần thép, điều đã giúp ông vượt qua cú sốc mất đi toàn bộ tài sản. Khi rời khỏi ngôi nhà cùng vợ con vào năm 2017, tất cả những gì người đàn ông mang theo là một vài đồ điện gia dụng, hai chiếc đàn guitar, quyển sổ lưu ảnh gia đình và vài bộ quần áo.

"Tôi đã hiểu ra và vượt qua sự tuyệt vọng từ đống tro tàn ngôi nhà cũ của mình", Parkinson nói.