Vì sao sân bay Long Thành chậm trễ?

Những trục đường chính vào sân bay Long Thành đang được bàn bạc để trình Chính phủ. ẢNH: GIA KHÁNH

Thảo luận tại hội trường về ngân sách và đầu tư công ngày 29.10 cũng như tại các buổi thảo luận về KT-XH vào cuối tuần trước, nhiều đại biểu (ĐB) QH đã lên tiếng về tình trạng chậm trễ của dự án sân bay Long Thành.

Theo các ĐB, hiếm có dự án nào hội tụ đủ cả yếu tố “nhân hòa” (người dân Đồng Nai đã chờ đợi quá lâu), “thiên thời”, “địa lợi” (vốn đã bố trí đủ, cơ chế đặc thù, khung chính sách... cũng đã có) như dự án này, mà triển khai vẫn chậm.

Phối cảnh nhà ga sân bay Long Thành. ẢNH: MAI HÀ CHỤP LẠI

Chạy song song nhưng vẫn chậm

Báo cáo trước QH hôm qua (29.10), Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể cho biết ngay sau khi QH cho phép tách riêng dự án đền bù, tái định cư, giải phóng mặt bằng (GPMB) cho dự án để triển khai trước vào tháng 10.2017, Bộ GTVT và UBND tỉnh Đồng Nai đã đồng loạt triển khai 2 nhiệm vụ song song: tỉnh với cương vị là chủ đầu tư dự án GPMB đã khẩn trương hoàn thành báo cáo khả thi để trình Chính phủ phê duyệt; Bộ GTVT thì đấu thầu quốc tế để lập báo cáo khả thi cho phần thi công sân bay.

Dự kiến đầu tháng 11.2018, Chính phủ sẽ phê duyệt dự án để Đồng Nai căn cứ vào đó tiến hành kiểm đếm và sử dụng tiền bố trí để GPMB

Bộ trưởng GTVT Nguyễn Văn Thể

Tháng 3 và tháng 7, UBND tỉnh Đồng Nai đã 2 lần trình Chính phủ báo cáo khả thi để thẩm định và góp ý. “Hiện nay, 25 thành viên Hội đồng thẩm định quốc gia thống nhất ý kiến và hồ sơ đang trình Chính phủ. Dự kiến đầu tháng 11.2018, Chính phủ sẽ phê duyệt dự án để Đồng Nai căn cứ vào đó tiến hành kiểm đếm và sử dụng tiền bố trí để GPMB. Tiến độ là như vậy”, ông Thể nói và cho rằng, sau tháng 11 “nếu Chính phủ phê duyệt được dự án GPMB, chúng ta sẽ sử dụng khoản 23.000 tỉ đã bố trí”.

Tuy nhiên, kể cả đến tháng 11 dự án GPMB được Chính phủ phê duyệt thì cũng đã chậm tiến độ khoảng 10 tháng và lý do được Bộ GTVT cho biết trong báo cáo gửi QH về tiến độ triển khai dự án sân bay Long Thành là “chưa có quy định cụ thể của pháp luật và việc lập báo cáo khả thi là chưa có tiền lệ” nên UBND tỉnh Đồng Nai “gặp một số khó khăn, lúng túng”.

Báo cáo của Bộ GTVT mới cho thấy một mảng ghép của dự án. Tại một báo cáo khác Bộ KH-ĐT gửi đến QH hồi giữa tháng 10, bộ này cho biết lý do báo cáo nghiên cứu khả thi chậm được phê duyệt do “chưa đủ điều kiện trình”. Cụ thể, hồi tháng 4 Bộ đã nhận hồ sơ của UBND tỉnh Đồng Nai, nhưng do “hồ sơ dự án chưa đầy đủ; báo cáo nghiên cứu khả thi dự án còn một số tồn tại, chưa đủ điều kiện trình Thủ tướng quyết định”.

Đến 30.7, Bộ KH-ĐT nhận được tờ trình kèm Báo cáo nghiên cứu khả thi đã được tỉnh Đồng Nai hoàn thiện vào tháng 6, và bộ này đã thực hiện thủ tục xin ý kiến các thành viên Hội đồng thẩm định nhà nước. Bộ KH-ĐT cũng nhấn mạnh việc “đến 27.9 đã có văn bản đôn đốc các thành viên Hội đồng thẩm định có ý kiến”, nhưng đến ngày 2.10 vẫn còn 5/15 thành viên hội đồng chưa có ý kiến. Bộ KH-ĐT cũng hứa sẽ hoàn thành báo cáo kết quả thẩm định, trình Thủ tướng phê duyệt dự án trong tháng 10.

Càng để lâu, càng thiệt hại

Trao đổi với PV Thanh Niên chiều 29.10, ĐB Dương Trung Quốc (Đồng Nai) cho biết Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai đã tiến hành giám sát tiến độ dự án vào nửa đầu tháng 9 và người dân địa phương rất hoang mang vì phải chờ quá lâu mà rất nhiều quyền lợi phải treo lại. Theo ĐB Quốc, QH phê duyệt thông qua việc tách dự án đền bù GPMB là để tiến hành nhanh gọn, vì nếu kéo dài sẽ lâm vào vết xe đổ của rất nhiều dự án đầu tư công trước đó, là trượt giá, đội vốn, rồi thậm chí phải phê duyệt lại dự án... QH đã tạo mọi điều kiện để triển khai mà dự án vẫn chậm là một điều rất khó thông cảm.

“Tôi lưu ý là chúng ta còn phải triển khai mặt bằng xây dựng hạ tầng cho các khu tái định cư trước để người dân chuyển ra đó cho đỡ xáo trộn. Chưa kể những tác động ai cũng lường trước được là các khu vực xung quanh đó đất sẽ lên, sẽ sốt, sẽ chuyển nhượng mua bán rất phức tạp. Đó là cái tỉnh rất lo lắng. Bản thân người dân muốn ổn định sớm và đương nhiên họ có đòi hỏi chính đáng là được đền bù cao nhất có thể, cho nên chính sách thế nào càng phải công bố sớm để người dân chia sẻ được”, ĐB Quốc nói thêm.

ĐB Hoàng Quang Hàm (Phú Thọ), Ủy viên thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách, cũng bức xúc việc 2 công trình quan trọng quốc gia (sân bay Long Thành và cao tốc Bắc - Nam) đã có chủ trương đầu tư, tiền, cơ chế đặc thù, khung chính sách... từ lâu, nhưng đến nay vẫn chưa giải ngân được một đồng vốn nào.

“Đến hết năm 2020, khả năng các dự án này cũng không giải ngân hết vốn, trong khi nhiều công trình khác cần vốn là rất lãng phí nguồn lực. Đây còn là 2 công trình phải đền bù GPMB lớn, liên quan đến đời sống của nhân dân. Riêng Long Thành liên quan đến hơn 4.800 hộ dân, hơn 15.000 nhân khẩu, hơn 10 năm nay thấp thỏm không an cư được vì biết sẽ phải di dời nhưng chưa biết sẽ về đâu, sinh kế như thế nào; nơi đang ở thì quy hoạch, không phát triển sản xuất được, thậm chí sửa chữa lớn nhà cửa cũng khó khăn. Đây còn là công trình hạ tầng rất quan trọng của quốc gia, với kỳ vọng khi hoàn thành sẽ đóng góp lớn cho phát triển của đất nước”, ĐB nhấn mạnh và cho rằng Chính phủ cần xác định nguyên nhân và trách nhiệm của việc chậm trễ, đặc biệt là cần xem xét trách nhiệm của các bộ, ngành có liên quan; đồng thời quyết liệt đẩy nhanh tiến độ.