Thu hút đầu tư từ kiều bào: Cần sợi dây liên kết chặt hơn

Đầu tư về nước - Thiếu cẩm nang giới thiệu

Một trong những khó khăn, theo ông Nguyễn Ngọc Mỹ (Việt kiều Australia), Chủ tịch Tập đoàn Vabis với 20 năm kinh nghiệm đầu tư về Việt Nam, đó là khi các doanh nhân Việt kiều về nước, họ không biết đầu tư vào đâu, đầu tư vào lĩnh vực nào cho hiệu quả. Vấn đề chính là do Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương trong nước không có cơ sở dữ liệu hay cẩm nang về các địa chỉ, lĩnh vực đầu tư để giới thiệu cho kiều bào. Vì vậy, để tìm được một lĩnh vực hay dự án đầu tư phù hợp, kiều bào thường mất rất nhiều chi phí, đặc biệt là thời gian để tìm hiểu.

Theo TS. Hoàng Xuân Bình, Phó chủ tịch Hội DN Việt Nam tại Ba Lan, cũng có một số tỉnh, thành phố trong nước có thông tin về các chính sách và danh sách dự án kêu gọi đầu tư, bao gồm cả các dự án kêu gọi đầu tư cho các hoạt động xã hội. Tuy nhiên, con số này không nhiều, hơn nữa, các dự án kêu gọi đầu tư thường là các dự án lớn, nằm ở vùng khó khăn, nên chưa được DN quan tâm.

TS. Hoàng Xuân Bình cho rằng, các địa phương trong nước cần xây dựng hệ thống thông tin chung cho các tỉnh, thành phố, như là cẩm nang về chính sách và các dự án kêu gọi đầu tư hàng năm, được sắp xếp thuận tiện cho tìm kiếm từ địa phương, lĩnh vực, mức vốn, ưu đãi... “Quan trọng hơn, để cẩm nang thu hút sự quan tâm của DN Việt kiều lại là sự phong phú, đầy đủ của thông tin và phương thức hỗ trợ. Tránh tình trạng các dự án tốt, khả thi đều được ‘phân phối nội bộ’, số còn lại mới công khai kêu gọi đầu tư”, ông Bình nhấn mạnh. Có thể đề xuất giải pháp tổ chức đấu thầu công khai hàng năm các dự án thu hút đầu tư nhằm khẳng định tính minh bạch, bình đẳng cho mọi DN. Ngoài ra, cũng nên có trung tâm hỗ trợ, tư vấn cho DN của kiều bào về thông tin, luật pháp. Chỉ khi nào tạo được niềm tin của DN, thì cẩm nang đầu tư mới có sức sống và giúp ích thiết thực cho DN.

Trong thực tế triển khai đầu tư tại Việt Nam, ông Bình cho rằng, nhìn chung, các chính sách thu hút đầu tư đều rất thông thoáng, những năm gần đây đã giảm bớt thủ tục phiền hà. Tuy nhiên, khi vận dụng chính sách vào thực tiễn, vẫn có vướng mắc trong việc ra quyết định, hay thời gian chờ đợi quá lâu, phải thông qua nhiều môi giới, trung gian... Những hạn chế này khiến một số kiều bào e ngại khi đầu tư về nước. Để tránh phiền hà, nhiều doanh nhân kiều bào đã lựa chọn phương thức mua lại các dự án, các công ty, hoặc chuyển sang hình thức đầu cơ tại Việt Nam.

Liên kết đầu tư ra nước ngoài - Việt kiều là cầu nối hiệu quả

Với việc coi kiều bào là một bộ phận không thể tách rời của dân tộc, để tận dụng tốt nguồn lực của kiều bào, ông Tạ Nguyên Ngọc, Vụ trưởng Vụ Nghiên cứu tổng hợp (Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài) cho rằng, không chỉ đẩy mạnh thu hút vốn về nước, mà còn phải thúc đẩy liên kết DN trong nước và DN của Việt kiều để mở rộng đầu tư ra nước ngoài. Theo ông Ngọc, doanh nhân kiều bào chính là cầu nối quan trọng và cực kỳ hữu hiệu để đưa DN, hàng hóa của Việt Nam ra thế giới. Các DN của Việt kiều ở nước sở tại có thể trở thành đại lý hay đại diện tại nước ngoài cho DN trong nước. “Các Việt kiều, hơn ai hết, là những người hiểu rõ nhất thị trường mà họ đang sinh sống và kinh doanh cần gì, thiếu cái gì để có thể chỉ ra cho DN trong nước một đường hướng tiếp cận thị trường một cách hiệu quả nhất. Thậm chí, họ có thể làm tốt hơn rất nhiều so với những gì mà cơ quan tham tán thương mại tại nước ngoài có thể làm được, bởi nhiều tham tán thời gian lưu trú lại quá ngắn để có thể hiểu rõ thị trường sở tại”, ông Ngọc nhấn mạnh.

Theo TS. Hoàng Xuân Bình, đa số kiều bào khi quyết định đầu tư về nước đều mong muốn làm được một việc gì đó cho quê hương. Vì thế, họ có thừa tâm huyết, nhưng làm thế nào để sự kết nối giữa DN trong nước và kiều bào hiệu quả lại phụ thuộc nhiều vào sự năng động, nhiệt huyết của DN và cơ quan chức năng trong nước.

Năm 2010, ông Bình đã từng về nước tổ chức hội chợ gắn kết DN trong nước và DN kiều bào trong hoạt động đầu tư và chuyển giao công nghệ tại Hà Nội, nhưng không đạt kết quả như dự định. Nguyên nhân, theo ông Bình, do lãnh đạo các tỉnh, thành phố chưa chú trọng, chỉ có 21/63 tỉnh, thành phố tham gia với các mức độ khác nhau. Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài cũng chưa giúp đỡ. Các bộ, ban, ngành chưa hỗ trợ, coi đây chỉ là hoạt động kinh doanh của DN Việt kiều. Các chủ DN chưa biết tới hội chợ xúc tiến đầu tư, chuyển giao công nghệ, thường nói đến hội chợ họ đều hiểu là hội chợ bán hàng, quảng bá sản phẩm, nên chỉ cử nhân viên đến tham dự.