Quyết tâm của Bộ trưởng và món xương gà chiên bơ

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trịnh Đình Dũng có lần đã “gọi taxi” tự mình đi thực tế một căn nhà 18m2 ở khu công nghiệp Quang Ninh. 18m2 cho một gia đình công nhân có con nhỏ, với osin bán thời gian. “Họ chỉ cần có thế thôi, khi họ không có nhiều tiền. Trong khi đó, chúng ta cứ xây những căn nhà rất to”.

Cũng Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng, cũng vi hành, đã đến những khu ổ chuột ở TP HCM. Ngay trước mặt tôi, ông gọi điện thoại cho một người dân tên Loan, địa chỉ ở 46/29 Trần Đình Xu, Quận 1, TP HCM, nơi ông đã đến trèo lên căn gác xép “không cẩn thận suýt ngã”. 22 người thuộc 4 thế hệ đang ở trong một căn nhà 33m2. Gia đình họ làm công nhân, người nuôi trồng dưới quê, người làm thuê làm mướn.

Chị Loan, qua điện thoại, nói với Bộ trưởng rằng chị đã định bán căn nhà với giá 2 tỷ nhưng không bán được. 22 người, 4 hộ họ len lỏi đi, len lỏi sống trong niềm mơ ước có được một ngôi nhà đủ dài rộng để có chỗ duỗi chân, đủ không khí để hít thở, đủ tí chút không gian để có lúc riêng tư.

“Chính sách không thể trên trời được”- Lời Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng và đó cũng là quyết tâm của ông khi tham mưu và chịu trách nhiệm trước chính phủ về gói hỗ trợ 30.000 tỷ. Đó cũng là cái cách Bộ trưởng trả lời về việc chia nhỏ căn hộ và nỗi lo toan về những khu ổ chuột mới trong lòng thành phố.

“Chẳng hạn mỗi hộ vay 300 triệu, thì gói 30.000 tỷ sẽ hiện thực hóa giấc mơ nhà ở cho khoảng 100.000 gia đình. Không ít đâu”- ông nói. Bộ trưởng cũng nói ước mơ của ông là “Gói hỗ trợ như thế này ngày phải càng nhiều lên. Và lãi suất ngày càng thấp đi”, để người dân “thực sự có nhà ở”.

Ảnh: Hoàng Hà

Nhưng mơ ước của tư lệnh ngành xây dựng là một chuyện. Thực tế lại là một chuyện hoàn toàn khác khi ngân hàng, dù là làm đúng nguyên tắc, để để phòng một tảng băng nợ xấu khác chẳng hạn, đang thực sự là một “cửa ải” khó vượt qua đối với hầu hết những người thu nhập thấp.

Hơn một tháng trôi qua kể từ khi gói hỗ trợ được triển khai. Nhưng giờ đây, “Nó như món xương gà chiên bơ, ngửi thì thơm ngon nhưng không ăn được đâu”- Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp TP HCM Huỳnh Văn Minh phát biểu trong buổi Chủ tịch nước tiếp xúc cử tri. Giới doanh nhân BĐS kêu khó nuốt là bởi: “Đưa gói hỗ trợ 30.000 tỷ về ngân hàng thì họ sẽ “vẽ” ra thủ tục này kia, chúng ta không vay được đâu, đừng có trông chờ”- Vẫn lời ông Minh.

Không biết có đúng là ngân hàng có “vẽ” ra thủ tục hay không, nhưng đúng là trong suốt 1 tháng kể từ khi bắt đầu triển khai “món” 30.000 tỷ, chẳng hạn BIDV mới chỉ giải ngân được 1-2 trường hợp vay mua nhà. Vietcombank thậm chí vẫn mòn mỏi đợi khách hàng đầu tiên, dù trên một tờ báo điện tử, lãnh đạo ngân hàng này đã “linh động”, đã “sốt sắng”, đã “rất quyết liệt”. Nguyên do, phía ngân hàng giải thích: “hầu như khách hàng vẫn chưa thể hoàn thiện hồ sơ vì vướng mắc ở những xác nhận của chính quyền địa phương về điều kiện ở và mức thu nhập thấp”.

Thế nào là mức thu nhập thấp? Chưa ai xác định. Chỉ biết người ta không thể chứng minh “mức thu nhập thấp” bằng cách nói mình không có trong danh sách… đóng thuế thu nhập cao. Huống chi trong muôn vàn đối tượng có nhu cầu vay mua nhà và thu nhập thấp thực sự lại không thể chứng minh được thu nhập.

Chiều 25.6, Bộ Xây dựng đã có hướng dẫn việc xác định đối tượng, điều kiện và trình tự thủ tục vay tiền trong gói tín dụng 30.000 tỷ với một quy định gỡ nút cực kỳ quan trọng: Các đối tượng thuộc nhóm được vay mua nhà “không bị yêu cầu xác nhận về điều kiện thu nhập”. Và điều kiện vay mua nhà là “Chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình, hoặc diện tích sử dụng bình quân dưới 8m2/người”. Điều kiện về vốn tối thiểu (20% giá trị hợp đồng mua căn hộ) cũng được tháo gỡ khi người mua được dùng chính căn hộ đăng ký mua để thế chấp vay tiền.

Nhưng, thưa Bộ trưởng Trịnh Đình Dũng. Có thể theo văn bản của Bộ Xây dựng, người mua “không bị yêu cầu xác nhận về điều kiện thu nhập”, nhưng dứt khoát khi gõ cửa ngân hàng, họ nhất thiết phải chứng minh được khả năng trả nợ.

Không cần xác nhận về điều kiện thu nhập, vì vậy, chỉ là một sự tháo gỡ quan trong trong đơn thuần phương diện thủ tục hành chính, chứ không có ý nghĩa khai thông “cửa ải” ngân hàng.

Vậy, cần phải có mức thu nhập bao nhiêu để đủ khả năng trả nợ cho việc mua một căn nhà xã hội 500 triệu- 1 tỷ đồng?

Nguyên Thống đốc NHNN Cao Sĩ Kiêm có lần tính rằng nếu một gia đình có thu nhập 10-12 triệu đồng/tháng, mỗi năm trả 50 - 70 triệu cho ngân hàng, mỗi tháng trả 7 triệu, thu nhập còn lại tính ra chỉ rơi vào khoảng 4-5 triệu, chỉ hai vợ chồng thôi đã đủ trầy trật, chưa tính có con nhỏ, đặc biệt khi giá sữa, giá thuốc, viện phí, học phí… chỉ chực tăng chứ không thấy “giảm tải” ở chỗ nào cả.

1-2 năm nữa, những căn nhà ở xã hội đầu tiên mới được thành hình và trong hai năm đó, dù chỉ 6%, nhưng tiền lãi vẫn đẻ đều đều, trong khi tiền thuê nhà hàng tháng vẫn phải gánh.

Không phải là không có lý khi chính những người mua nhà tính toán rằng, để có thể sở hữu một căn nhà xã hội, mức thu nhập hộ gia đình hẳn nhiên phải vượt con số 18 triệu đồng/tháng, như tính toán của Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Trần Nam.

Mà 9 triệu đồng/người/tháng hay 18 triệu đồng/2 người/tháng đã là mức đóng thuế thu nhập cao.

Nhà xã hội như một món xương gà chiên bơ, khó nuốt, vì vậy, không phải chỉ với các doanh nhân. Có lẽ, phải đợi đến lúc như mơ ước của Bộ trưởng, rằng giá nhà xuống nữa, thêm những gói hỗ trợ nữa, và lãi suất thấp hơn nữa thì ước mơ ngôi nhà của người thu nhập thấp mới được thực hiện?