Phát huy tối đa cơ chế đặc thù, vượt trội để phát triển thành phố

Với lợi thế vượt trội về hạ tầng cảng biển, phát huy các cơ chế, chính sách đặc thù, thành phố Hải Phòng có điều kiện thuận lợi để phát triển nhanh và bền vững. Ảnh: LÊ DŨNG

Điều này càng có ý nghĩa quan trọng sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Ban hành loạt chính sách đặc thù

Tại phiên họp Quốc hội sáng 27-6, trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết: Tiếp thu ý kiến chỉ đạo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Kinh tế và Tài chính, ý kiến của 40 lượt đại biểu Quốc hội phát biểu tại các phiên thảo luận tại tổ và hội trường ngày 21-5 và 13-6, Chính phủ tiếp thu 11 ý kiến và giải trình đầy đủ, cụ thể 29 ý kiến. Theo đó, dự thảo Nghị quyết được chỉnh lý theo hướng bảo đảm phù hợp Hiến pháp, thẩm quyền của Quốc hội và các luật liên quan, đồng thời đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển của thành phố Hải Phòng sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Tiếp đó, với 447/449 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, đạt tỷ lệ 99,55%, Quốc hội thông qua Nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng. Nghị quyết gồm 12 điều, quy định nhiều nội dung quan trọng nhằm tạo điều kiện thuận lợi để Hải Phòng phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, bứt phá mạnh mẽ hơn trong phát triển kinh tế - xã hội.

Một trong những nội dung nổi bật của Nghị quyết này là việc Quốc hội đồng ý thành lập Khu Thương mại tự do (TMTD) Hải Phòng với loạt chính sách đặc thù. Theo nghị quyết, Khu TMTD là khu vực có ranh giới địa lý xác định, được thành lập để thực hiện thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù vượt trội, mang tính đột phá nhằm thu hút đầu tư, tài chính, thương mại, du lịch, dịch vụ chất lượng cao thúc đẩy xuất khẩu, công nghiệp, hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Theo đó, việc sử dụng các loại đất trong Khu TMTD được thực hiện trên cơ sở chỉ tiêu quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quốc gia được cấp có thẩm quyền phân bổ cho thành phố. Trường hợp vượt chỉ tiêu sử dụng đất quốc gia phân bổ cho thành phố, thành phố cập nhật vào kỳ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tiếp theo. Nhà đầu tư nước ngoài thành lập tổ chức kinh tế trong Khu TMTD không phải thực hiện thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trước khi thành lập tổ chức kinh tế. Trường hợp thực hiện dự án đầu tư, nhà đầu tư hoặc tổ chức kinh tế thực hiện thủ tục đăng ký đầu tư theo quy định. Quốc hội cho phép Hải Phòng được thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm từ ngân sách để đầu tư vốn vào các doanh nghiệp công nghệ cao, khởi nghiệp sáng tạo. Bên cạnh đó, nghị quyết cũng quy định giảm 50% thuế thu nhập cá nhân trong 10 năm cho chuyên gia, nhà khoa học...

Một chính sách đặc thù khác trong nghị quyết là hằng năm, ngân sách Trung ương bổ sung có mục tiêu cho ngân sách thành phố 70% số tăng thu ngân sách Trung ương từ hoạt động xuất, nhập khẩu không bao gồm thuế giá trị gia tăng. Về bản chất đây là khoản thưởng vượt thu từ hoạt động xuất, nhập khẩu so với dự toán Thủ tướng Chính phủ giao nhằm động viên khuyến khích địa phương phấn đấu tăng thu đóng góp lớn hơn cho ngân sách Trung ương. Đồng thời, tạo điều kiện cho thành phố Hải Phòng có thêm nguồn lực để thực hiện đầu tư các dự án, công trình kết cấu hạ tầng khu kinh tế, khu công nghiệp, Khu TMTD và kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội của đảo Bạch Long Vĩ và nhiều chính sách đặc thù khác.

Góp phần định hình mô hình phát triển tiên phong

Thành phố Hải Phòng hiện đang giữ vai trò là đầu tàu phát triển ở phía Bắc, là trung tâm logistics, cảng biển, công nghiệp, dịch vụ của cả nước. Nhiều năm qua, Hải Phòng liên tục duy trì tốc độ tăng trưởng cao, với tốc độ tăng trưởng hơn 10% trong 10 năm liên tục. Để tiếp tục phát huy vai trò này trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng và cạnh tranh toàn cầu gay gắt, thành phố cần một khuôn khổ chính sách vượt trội, đủ linh hoạt để tạo ra không gian phát triển mới. Ngày 12-6 vừa qua, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 202/2025/QH15 về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh cũng đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc thiết kế lại thể chế, cơ chế, chính sách quản lý phù hợp các tỉnh, thành phố sau sắp xếp. Với vị thế trung tâm vùng Đồng bằng sông Hồng, việc Hải Phòng được cho phép thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù không chỉ nhằm duy trì đà phát triển hiện có, mà còn là điều kiện để hình thành mô hình đô thị lớn tích hợp - vừa đảm nhiệm vai trò trung tâm vùng, vừa có khả năng cạnh tranh với các cực tăng trưởng quốc tế. Đồng thời, tiếp tục hiện thực hóa chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.

Theo đồng chí Lã Thanh Tân, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách thành phố Hải Phòng, việc xây dựng một Nghị quyết mới thay thế Nghị quyết số 35/2021/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố Hải Phòng là hết sức cần thiết, cấp bách. Trong quá trình thực hiện chỉ đạo của Trung ương về sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh, lãnh đạo thành phố Hải Phòng và tỉnh Hải Dương chủ động phối hợp chặt chẽ, trao đổi thống nhất về các nội dung cơ chế, chính sách đặc thù, với tinh thần sẽ áp dụng chung trên toàn địa bàn thành phố mới. Sự đồng thuận cao giữa hai địa phương tạo nền tảng thuận lợi để quá trình xây dựng chính sách được tiếp cận một cách thực chứng, dựa trên khảo sát hiện trạng, phân tích dữ liệu và thiết kế phương án điều chỉnh phù hợp định hướng phát triển dài hạn. Do đó, thành phố xác định nghị quyết mới được Quốc hội ban hành là cơ hội để thúc đẩy mạnh mẽ cải cách, tạo đột phá về thu hút đầu tư, phát triển đô thị hiện đại và nâng cao chất lượng sống của người dân. Các chính sách trong nghị quyết cũng góp phần định hình một mô hình phát triển tiên phong, tạo giá trị lan tỏa không chỉ cho thành phố Hải Phòng mà còn cho toàn vùng và cả nước.