Nỗi lo phía sau "thị thực vàng" châu Âu

Cờ EU tại trụ sở Ủy ban châu Âu, Brussels, Bỉ. Ảnh: AFP/TTXVN

Giấy phép cư trú, thậm chí là cho nhập quốc tịch (hay còn gọi là hộ chiếu vàng), được Malta cấp cho các nhà đầu tư giàu có để đổi lấy số cổ phần tối thiểu là 650.000 euro trong quỹ phát triển của nhà nước và được chấp nhận cho cư trú tại địa phương thông qua việc mua hoặc thuê nhà ở.

Một cuộc sống hạnh phúc dưới ánh mặt trời Địa Trung Hải, được ca ngợi bởi các trang web môi giới chuyên biệt, mang lại doanh thu gần 1 tỷ euro cho hòn đảo này.

Quốc đảo Cyprus vào tháng 11/2019 đã quyết định thu hồi loại visa được cấp cho 26 người thụ hưởng, trong đó có Jho Low, một kẻ chạy trốn người Malaysia có liên quan đến vụ bê bối của quỹ đầu tư nhà nước 1MDB với cáo buộc biển thủ 3,5 tỷ USD. CH Cyprus đã thu khoảng 6 tỷ euro bằng cách "bán" hộ chiếu, mỗi lần lên tới 2 triệu euro, cho khoảng 4.000 cá nhân kể từ năm 2013.

Trường hợp của Malta và Cyprus đã làm dậy sóng sự tranh cãi liên quan đến các hoạt động tương tự vốn cho phép những người giàu có thể mua hộ chiếu châu Âu mà không cần xét đến nguồn gốc của các khoản tiền được sử dụng.

Bốn nước Áo, Bulgaria, Cyprus và Malta bật đèn xanh cho việc “mua” quốc tịch Liên minh châu Âu (EU) trong khi khoảng 20 nước khác (bao gồm cả Pháp) cho phép các cá nhân trả tiền để có được giấy phép cư trú. Hơn 100.000 người sẽ được hưởng lợi nhờ vào sự nới lỏng này.

Trong năm qua, sự chỉ trích ngày càng tăng. Cả Ủy ban châu Âu (EC) và Nghị viện châu Âu (EP) đã kêu gọi các quốc gia thành viên hành động và Cyprus và Malta được yêu cầu giải thích các chính sách của mình.

Vào đầu năm, một báo cáo của EC đã đưa ra cảnh báo về tình trạng "thẩm tra không chặt chẽ đối với các ứng cử viên" liên quan đến việc trao đổi dữ liệu của khu vực tự do đi lại Schengen. "Thị thực vàng" được nhắc đến ở đây là một trong những yếu tố rủi ro cho hoạt động rửa tiền và tài trợ khủng bố ở châu Âu.

Đức đã chỉ ra rằng hành động của Malta và Cyprus gây nguy hiểm cho an ninh của chính các nước này. Bên cạnh hai quốc gia trên, Ireland, Hungary, Bỉ và Hà Lan cũng bị cáo buộc đóng vai trò là "thiên đường thuế" thông qua cách thức tương tự.

Thực tế là các vấn đề về quyền công dân và nhập cư thuộc thẩm quyền chủ quyền của các quốc gia thành viên. Một nhóm các chuyên gia đại diện cho từng quốc gia đã họp bốn lần tại Brussels, với mục đích xác định các tiêu chí an ninh để cấp giấy phép cư trú hoặc cho nhập quốc tịch.

Người ta lo ngại rằng các biện pháp được thông qua bởi sự đồng thuận ở Brussels mà không có luật ràng buộc sẽ không được các quốc gia áp dụng. Nhiều người tin rằng các cơ chế này, có nhiều rủi ro hơn lợi thế, phải được loại bỏ dần dần.

Hy Lạp là nước cung cấp giấy phép với giá rẻ nhất. Với 250.000 euro, bạn có thể mua một ngôi nhà và cho phép gia đình bạn, qua ba thế hệ, nhận được giấy phép cư trú vĩnh viễn – và đây là một hình thức yêu thích của người Trung Quốc, Nga và Thổ Nhĩ Kỳ.

Vương quốc Anh đã thu hút số lượng người “mua” kỷ lục trong năm 2018 với giá cho một tấm vé thông hành là 2 triệu bảng. Đến cuối năm 2018, London đã đề cập đến việc đình chỉ visa triệu phú đặc biệt của mình.

Ở Bồ Đào Nha, chính phủ cánh tả tái đắc cử vào mùa Thu đang bắt đầu đặt câu hỏi về những tác động tệ hại của một hệ thống “thị thực vàng” đang dẫn đến tình trạng bong bóng nhà đất. Đối với Bulgaria, nước này cũng đang nghiên cứu để sửa đổi, hoặc thậm chí có thể bãi bỏ các quy định về “thị thực vàng”