Khủng hoảng năng lượng tại Trung Quốc đang thổi bay mọi mặt hàng từ iPhone cho đến sữa trên toàn cầu

Tình trạng thiếu điện nghiêm trọng do giá than tăng cao ở nước xuất khẩu lớn nhất thế giới có thể làm tổn hại đến tăng trưởng của chính Trung Quốc. Đồng thời, việc này tác động trực tiếp đến chuỗi cung ứng và có thể làm tê liệt nền kinh tế toàn cầu, vốn đang vật lộn để thoát khỏi đại dịch.

Khủng hoảng năng lượng diễn ra vào một thời điểm không thể tồi tệ hơn, khi chuỗi cung ứng toàn cầu đang bị tắc nghẽn, làm trì hoãn thời gian giao các mặt hàng như quần áo và đồ chơi cho dịp lễ cuối năm. Tình trạng này diễn ra cùng thời điểm khi Trung Quốc bắt đầu thu hoạch nông sản, đe dọa giá các mặt hàng thiết yếu tăng mạnh.

Louis Kuijs, nhà kinh tế cấp cao về châu Á tại Oxford Economics, cho biết: “Tình trạng thiếu điện và cắt giảm sản lượng liên tục có thể trở thành những nhân tố gây ra các vấn đề về nguồn cung trên toàn cầu, nhất là khi chúng bắt đầu ảnh hưởng đến việc sản xuất các sản phẩm xuất khẩu”.

Tăng trưởng chậm hơn

Các nhà kinh tế đã cảnh báo về tốc độ tăng trưởng chậm lại ở Trung Quốc. Theo chỉ số đánh giá tính dễ bị tổn thương của Citigroup, các nước xuất khẩu đầu vào cho lĩnh vực sản xuất cũng như hàng hóa của Trung Quốc đang đứng trước nhiều nguy cơ do nền kinh tế của quốc gia này suy yếu. Danh sách này bao gồm các nước láng giềng như Đài Loan và Hàn Quốc, các nước xuất khẩu kim loại như Australia và Chile, cho đến các đối tác thương mại quan trọng như Đức.

Đối với người tiêu dùng toàn cầu, câu hỏi đặt ra là liệu các nhà sản xuất và bán lẻ sẽ phải chịu chi phí cao hơn hay đẩy chi phí đó cho khách hàng.

Craig Botham, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Pantheon Macroeconomics, cho biết: “Điều này giống như một cú sốc lạm phát kèm suy thoái khác đối với ngành sản xuất, không chỉ tác động đến Trung Quốc mà là cả thế giới. Việc tăng giá đang diễn ra trên diện rộng, hệ quả của việc Trung Quốc tham gia rất sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu”.

Bắc Kinh đã yêu cầu các mỏ than tăng sản lượng và đang tìm nguồn cung cấp năng lượng ở khắp mọi nơi để ổn định tình hình. Kết quả và tốc độ của những nỗ lực này sẽ quyết định tác động đến nền kinh tế toàn cầu. Nhiều nhà máy Trung Quốc đã giảm sản lượng cho kỳ nghỉ “Tuần lễ vàng” trong tuần này và các nhà kinh tế đang theo dõi xem liệu tình trạng thiếu điện có tiếp diễn khi sản xuất tăng trở lại hay không.

Nhờ phản ứng mạnh mẽ của chính phủ Trung Quốc, “điều tồi tệ nhất của cuộc khủng hoảng năng lượng này - nhưng không phải toàn bộ cuộc khủng hoảng - có thể sớm kết thúc”, các nhà kinh tế tại Societe Generale SA cho biết. Tuy nhiên, việc hạn chế sử dụng điện đối với các ngành sử dụng nhiều năng lượng nhất như thép, nhôm và xi măng sẽ kéo dài trong nhiều tháng. Do đó, Trung Quốc sẽ tiếp tục nhập khẩu nhiều hơn khí đốt tự nhiên, làm tăng thêm áp lực giá trên toàn cầu.

Dưới đây là một số ngành đang hứng chịu áp lực. Thiệt hại của chúng có thể lan sang các ngành khác.

Giấy

Việc sản xuất hộp carton và vật liệu đóng gói vốn đã căng thẳng do nhu cầu tăng vọt trong thời kỳ đại dịch. Hiện tại, việc ngừng hoạt động tạm thời ở Trung Quốc đã ảnh hưởng nghiêm trọng hơn đến sản lượng, khiến nguồn cung có thể giảm từ 10% đến 15% trong tháng 9 và tháng 10, theo Rabobank. Điều này sẽ gây thêm khó khăn cho các doanh nghiệp vốn đang phải gánh chịu sự thiếu hụt giấy trên toàn cầu.

Đồ ăn

Chuỗi cung ứng thực phẩm cũng gặp rủi ro khi cuộc khủng hoảng năng lượng khiến thu hoạch mùa màng trở nên khó khăn hơn đối với nhà sản xuất nông nghiệp lớn nhất thế giới. Giá lương thực toàn cầu đã tăng lên mức cao trong một thập kỷ. Tình hình có thể tồi tệ hơn khi Trung Quốc khó thu hoạch các loại cây trồng từ ngô, đậu nành đến lạc và bông.

Trong những tuần gần đây, một số nhà máy đã buộc phải đóng cửa hoặc giảm sản lượng để tiết kiệm điện, chẳng hạn như các nhà máy chế biến nghiền đậu để sản xuất bột làm thức ăn gia súc và dầu để nấu ăn. Giá phân bón, một trong những yếu tố quan trọng nhất của ngành nông nghiệp, đang tăng chóng mặt, khiến những người nông dân càng “còng lưng” chống chọi với chi phí gia tăng.

Các nhà phân tích của Rabobank tuần này cho biết ngành công nghiệp chế biến sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng hơn so với các mặt hàng chủ lực như ngũ cốc và thịt. Trong ngành sữa, việc cắt điện có thể làm gián đoạn hoạt động của các máy vắt sữa, trong khi các nhà cung cấp thịt lợn sẽ phải đối mặt với áp lực từ việc thiếu kho đông lạnh.

Vải

Bên ngoài Trung Quốc, những người chăn nuôi cừu tại Úc đang chuẩn bị cho tình huống nhu cầu tiêu dùng yếu hơn khi họ tìm cách bán len tại các cuộc đấu giá. Ngành công nghiệp này chứng kiến ​​các nhà máy dệt tại Trung Quốc giảm sản lượng tới 40% do cắt điện vào tuần trước, Australian Broadcasting Corp đưa tin.

Công nghệ

Thế giới công nghệ cũng có thể chịu tác động mạnh, vì Trung Quốc là công xưởng sản xuất lớn nhất thế giới cho mọi thiết bị từ iPhone đến máy chơi game, và là trung tâm chính để đóng gói chất bán dẫn được sử dụng trong ô tô và các thiết bị.

Một số doanh nghiệp đã phải tạm dừng hoạt động tại các cơ sở ở Trung Quốc để tuân thủ các quy định phòng dịch của địa phương. Pegatron Corp., một đối tác quan trọng của Apple, cho biết tháng trước họ bắt đầu áp dụng các biện pháp tiết kiệm năng lượng. Trong khi đó, ASE Technology Holding Co., nhà đóng gói chip lớn nhất thế giới, đã tạm dừng sản xuất trong vài ngày.

Tác động tổng thể đối với lĩnh vực công nghệ cho đến nay vẫn còn hạn chế do tuần qua vẫn là thời gian nghỉ lễ hàng năm tại Trung Quốc. Nếu cuộc khủng hoảng năng lượng trở nên tồi tệ hơn, sản lượng trước mùa mua sắm quan trọng cuối năm sẽ bị ảnh hưởng nặng nề. Những gã khổng lồ trong ngành bao gồm Dell Technologies Inc. và Sony Group Corp. không đủ khả năng chịu thêm một cú sốc về nguồn cung sau khi đại dịch gia tăng tình trạng thiếu chip toàn cầu, được dự báo sẽ kéo dài đến năm 2022 và có thể xa hơn.

Các nhà sản xuất ô tô

Bất kỳ sự suy thoái nào nữa của thị trường chất bán dẫn cũng sẽ khiến các nhà sản xuất ô tô phải đau đầu. Họ đã chứng kiến ​​sản lượng bị lao dốc do thiếu chip. Tuy vậy, ngành công nghiệp này vốn nằm trong danh sách các ngành được bảo vệ trong những thời điểm như hiện nay, nên hầu như không bị ảnh hưởng bởi khủng hoảng năng lượng.

Tuy nhiên, vẫn có một số trường hợp ngoại lệ. Toyota, công ty sản xuất hơn 1 triệu xe mỗi năm tại Trung Quốc sở hữu các nhà máy tập trung quanh Thiên Tân và Quảng Châu, cho biết một số hoạt động của họ đã bị tác động bởi tình trạng thiếu điện.