Huy động, sử dụng hiệu quả nguồn vốn cho giao thông

Ông đánh giá như thế nào về công tác phát triển KCHTGT của Hà Nội trong giai đoạn vừa qua?

- Trong những năm qua, được sự quan tâm chỉ đạo của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và các ban, ngành T.Ư; dưới sự chỉ đạo tập trung, thống nhất, quyết liệt của Thành ủy, HĐND và UBND TP, Hà Nội đã phát huy được sức mạnh tổng hợp để phát triển kinh tế - xã hội, trong đó nổi bật nhất là đã gắn kết, huy động các nguồn lực cho phát triển KCHTGT.

Nhiều công trình giao thông trọng điểm do TP thực hiện đã được hoàn thành, góp phần cải thiện, nâng cấp hệ thống KCHTGT, giảm UTGT hiệu quả như đường Vành đai 2; cầu Vĩnh Tuy; Vành đai 3, trục phía Nam tỉnh Hà Tây (cũ); Quốc lộ 1A (đoạn Văn Điển – Ngọc Hồi); cầu vượt nút giao Nguyễn Văn Huyên - Hoàng Quốc Việt, An Dương - Thanh Niên. Nhờ đó, giao thông đã và đang phát huy tích cực vai trò nguồn lực quan trọng trong sự phát triển chung của TP.

Việc phát triển KCHTGT còn những khó khăn, tồn tại gì, thưa ông?

- Những thành quả đạt được như trên mới chỉ là bước đầu và đang trong quá trình hiện thực hóa Quy hoạch GTVT Thủ đô đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; chưa tương xứng với vị thế, tiềm năng, thế mạnh của Thủ đô. Nguyên nhân cốt lõi do chưa có tuyến vành đai nào được đầu tư hoàn chỉnh; các cầu vượt sông còn thiếu so với nhu cầu. Bên cạnh đó, mạng lưới KCHTGT khung chưa đầu tư hình thành đồng bộ; các tuyến đường sắt đô thị vẫn đang trong quá trình xây dựng, chưa hoàn thành đưa vào khai thác sử dụng.

Đặc biệt khả năng cân đối, bố trí nguồn vốn ngân sách cho đầu tư KCHTGT mới chỉ đáp ứng được khoảng 20% so với nhu cầu thực tế, 80% là huy động từ các nguồn PPP, ODA... Có thể nói, một trong những khó khăn lớn nhất hiện nay là việc huy động và sử dụng hiệu quả vốn đầu tư cho hạ tầng giao thông.

Vậy phải có giải pháp như thế nào để huy động vốn đầu tư cho KCHTGT, thưa ông?

- Để huy động hiệu quả nguồn lực cho đầu tư, phát triển KCHTGT, theo tôi cần chú trọng vào 4 giải pháp cụ thể nhằm tăng cường nguồn vốn. Thứ nhất, rà soát các quỹ nhà, đất sau khi sắp xếp lại trụ sở các cơ quan đơn vị, quỹ đất trước đây dự kiến bố trí làm đất đối ứng triển khai cho dự án đầu tư theo hình thức BT (hiện không sử dụng đối ứng nữa theo Luật PPP mới), để chủ động lập quy hoạch, tổ chức đấu giá, tạo nguồn thu theo đúng quy định. Phát huy, tận dụng tối đa nội lực của các địa phương thông qua việc giao cho quận, huyện, thị xã chủ động xây dựng phương án và tổ chức đấu giá đất hai bên tuyến đường mở mới để tái đầu tư cho địa phương.

Xây dựng cơ chế đầu tư và hình thức đầu tư TOD (mô hình đô thị lấy giao thông công cộng làm trung tâm) để khai thác quỹ đất tại các nhà ga của các tuyến đường sắt đô thị, tạo nguồn vốn dành cho đầu tư xây dựng cũng như quản lý khai thác vận hành chính những tuyến này. Tổ chức triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 115/2020/QH14 ngày 19/6/2020 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách tài chính - ngân sách đặc thù đối với TP Hà Nội.

Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện các quy định, thủ tục, cơ chế chính sách để tăng cường công tác giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất đấu giá, vừa tạo nguồn thu vừa tạo mặt bằng phục vụ thi công các công trình. Bố trí, giao vốn và thanh toán linh hoạt đối với chi phí giải phóng mặt bằng trong quá trình triển khai thực hiện các dự án.

Thứ ba, tiếp tục hoàn thiện các quy định, thủ tục hành chính trong lĩnh vực đầu tư, loại bỏ thủ tục không còn phù hợp, đơn giản hóa thủ tục và quy trình giải quyết thủ tục hành chính nhằm đảm bảo tính đồng bộ và hiệu quả trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện. Đồng thời, thúc đẩy xây dựng chính quyền điện tử, trung tâm dịch vụ hành chính công… tạo môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch và ổn định.

Thứ tư, tiếp tục nâng cao vai trò, hiệu quả hoạt động của Trung tâm Xúc tiến Đầu tư Thương mại và Du lịch Hà Nội; Quỹ Đầu tư phát triển TP trong việc kêu gọi đầu tư, thu hút nguồn vốn đầu tư cho lĩnh vực GTVT. Tăng cường hợp tác với các tổ chức tài chính, nhà đầu tư trong và ngoài nước nhằm giới thiệu, thu hút các nguồn vốn đầu tư cho lĩnh vực GTVT.

Cầu vượt nút giao Nguyễn Văn Huyên - Hoàng Quốc Việt. Ảnh: Thanh Hải

Theo ông, phải làm thế nào để quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn vốn?

- Đó là một trong nội dung hết sức quan trọng đối với phát triển KCHTGT. Tạo nguồn vốn đã khó, việc sử dụng hiệu quả, tránh lãng phí còn khó hơn gấp bội. Nên ngoài 4 giải pháp nêu trên, phải sử dụng hợp lý nguồn lực, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, có thứ tự ưu tiên đối với các công trình. Đồng thời phát triển hợp lý phương thức vận tải, đảm bảo tính khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế của TP.

Cùng với đó, phân công trách nhiệm đầu tư và phối hợp đồng bộ tiến độ đầu tư KCHTGT giữa TP Hà Nội với các cơ quan T.Ư, địa phương lân cận theo hướng: Bộ GTVT đầu tư và quản lý các tuyến đường giao thông liên vùng như Vành đai 4, 5; các tuyến cao tốc, đường sắt quốc gia… Hà Nội và những tỉnh lân cận đầu tư các công trình thuộc địa bàn quản lý, trong đó TP cần ưu tiên các tuyến đường kết nối giao thông với tỉnh lân cận.

Ngoài ra, tiếp tục hoàn thiện các quy định của TP về phân công, phân cấp quản lý, đầu tư trên địa bàn cũng như cơ chế, chính sách trong quản lý sử dụng nguồn vốn trong đầu tư KCHTGT. Trong đó, tăng cường phân cấp cho các quận, huyện có nguồn thu lớn, có năng lực về tổ chức, quản lý đầu tư tốt, để chủ động đầu tư, nhằm hỗ trợ giảm tải áp lực ngân sách TP. Còn TP sẽ tập trung đầu tư các tuyến đường kết nối liên huyện, đường sắt đô thị; ưu tiên bố trí vốn hỗ trợ cho huyện còn khó khăn. Và một điều quan trọng là phải bố trí đủ vốn cho các dự án theo quy hoạch, làm cơ sở triển khai được thuận lợi.

Cuối cùng, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát trong lĩnh vực đầu tư và quản lý vốn, nhằm nâng cao năng lực các chủ thể tham gia vào quá trình này. Từ đó đảm bảo việc thực hiện đầu tư có hiệu quả, tránh lãng phí, kịp thời chấn chỉnh các tồn tại (nếu có).

Xin cảm ơn ông!