Đánh thức Khu đô thị Bình Quới-Thanh Đa

Bán đảo Thanh Đa nhìn từ trên cao và con đường độc đạo kết nối khu vực lân cận. (Ảnh THẾ ANH)

Sau nhiều lần quy hoạch rồi “treo”, dự án phát triển nơi đây đang ghi nhận tín hiệu chuyển động tích cực, mở ra kỳ vọng hình thành một khu đô thị sinh thái kiểu mẫu.

GỠ "NÚT THẮT" QUY HOẠCH

Hơn 30 năm sống trong chờ đợi và bấp bênh là thực tế mà hàng nghìn hộ dân trên bán đảo Bình Quới-Thanh Đa phải trải qua. Chị Nguyễn Thị Hồng (khu phố 6) chia sẻ: “Hy vọng rồi thất vọng, cứ nghe triển khai rồi lại im lặng. Nhà cửa xuống cấp không được sửa chữa, con cái không thể tách hộ, nhiều gia đình phải rời đi. Sống giữa thành phố mà chẳng khác gì vùng quê bị lãng quên”.

Gắn bó với khu vực từ trước năm 1975, bà Ngô Thu Hồng (khu phố 9) bày tỏ mong muốn: “Chúng tôi sẵn sàng chấp hành chủ trương chung, chỉ mong được bố trí nơi ở hợp lý, đền bù thỏa đáng, và nếu có thể thì vẫn được ở gần họ hàng”.

Theo đại diện Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh, bán đảo Bình Quới-Thanh Đa rộng hơn 426 ha, được bao quanh bởi sông Sài Gòn, nằm gần các tuyến giao thông huyết mạch như Quốc lộ 13, đường Phạm Văn Đồng và cầu Sài Gòn. Với vị trí và cảnh quan đặc biệt, khu vực này từng được kỳ vọng trở thành “lá phổi xanh”, một đô thị sinh thái ven sông kiểu mẫu của Thành phố Hồ Chí Minh.

Tuy nhiên, sau lần phê duyệt quy hoạch đầu tiên vào năm 1992, số phận khu đất vàng này liên tục lận đận. Quy hoạch được điều chỉnh nhiều lần nhưng không triển khai thực tế. Năm 2015, thành phố phê duyệt điều chỉnh quy hoạch 1/2.000, định hướng phát triển khu đô thị sinh thái, nghỉ dưỡng với quy mô dân số khoảng 45.000 người. Dự án được giao cho liên danh Công ty Bitexco và đối tác nước ngoài. Thế nhưng, đến nay dự án vẫn chưa được triển khai.

Trong suốt thời gian đó, hàng nghìn hộ dân bị hạn chế quyền xây dựng, sửa chữa, không được cấp phép chuyển nhượng, sinh hoạt trong điều kiện hạ tầng xuống cấp nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến đời sống và an sinh xã hội.

Gần đây, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh chấp thuận chủ trương điều chỉnh tổng thể đồ án quy hoạch phân khu tỷ lệ 1/2.000 Khu đô thị Bình Quới- Thanh Đa. Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân quận Bình Thạnh Đặng Minh Nguyên cho biết: “Trên cơ sở tờ trình của quận, Sở Xây dựng đã phê duyệt đề cương, dự toán lập điều chỉnh quy hoạch. Quận sẽ tổ chức đấu thầu, lập và thẩm định nhiệm vụ đồ án, lấy ý kiến cộng đồng theo đúng quy định pháp luật”.

CẦN TẦM NHÌN VÀ CÁCH LÀM BÀI BẢN

Theo kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn, sự thành-bại của một dự án đô thị lớn như Thanh Đa phụ thuộc vào tầm nhìn quy hoạch và chiến lược chọn nhà đầu tư. “Dự án cần cơ chế “mở” để thu hút nhà đầu tư chiến lược, có tiềm lực tài chính và được tham gia thiết kế quy hoạch. Không thể làm theo cách cũ nữa”, ông nhận định.

Kiến trúc sư này cho rằng, quy hoạch Thanh Đa cần đặt trong tổng thể liên kết vùng, đặc biệt là với khu Trường Thọ (thành phố Thủ Đức), các trục giao thông chính như xa lộ Hà Nội, Quốc lộ 13, đại lộ Phạm Văn Đồng. Bên cạnh đó, tuyến metro số 1 và cảng Trường Thọ trong tương lai cần được tích hợp vào quy hoạch. “Nếu được kết nối bài bản bằng metro, cầu vượt sông và hệ thống giao thông công cộng hiện đại, Thanh Đa có thể trở thành đô thị vệ tinh mới, giảm áp lực cho nội đô hiện hữu”, ông Sơn nhấn mạnh.

Đặc biệt, việc hiện nay chỉ có một tuyến đường duy nhất ra vào bán đảo là rào cản lớn. “Phải có quy hoạch hệ thống metro và cầu ngay từ đầu, kêu gọi xã hội hóa đầu tư hạ tầng. Kết nối đến sân bay Tân Sơn Nhất, các nhà ga đường sắt, trung tâm hành chính phải thuận tiện. Đồng thời, không gian xanh phải là ưu tiên hàng đầu, nâng tỷ lệ cây xanh từ dưới 1m²/người hiện nay lên 10m²/người - đó là chỉ tiêu quan trọng của một đô thị sinh thái”, ông đề xuất.

Với góc nhìn phản biện, ông cũng nói rõ: “33 năm qua, người dân đã gánh chịu nhiều thiệt thòi. Phải chuộc lỗi với dân bằng quy hoạch bài bản, tránh sai lầm đầu tư dở dang, manh mún. Nếu làm đúng, Bình Quới-Thanh Đa hoàn toàn có thể trở thành trung tâm đô thị hiện đại thứ hai của thành phố sau Nam Sài Gòn, theo định hướng phát triển hài hòa sinh thái, giao thông và văn hóa”.

Đồng quan điểm, kiến trúc sư Khương Văn Mười, nguyên Chủ tịch Hội Kiến trúc sư Thành phố Hồ Chí Minh, cũng cho rằng, có lẽ chính vì chưa triển khai mà nay Thanh Đa còn nguyên tiềm năng để quy hoạch bài bản, đúng tầm nhìn thế kỷ 21. “Đây là thời điểm thuận lợi nhất để quy hoạch lại Thanh Đa một cách căn cơ, không bị áp lực bởi các công trình đã xây dựng dở dang. Phương án đạt Giải nhất trong cuộc thi tuyển ý tưởng gần đây đã thể hiện nhiều yếu tố tích cực, từ bố trí không gian, cấu trúc đô thị đến khả năng tích hợp các tiện ích cộng đồng”, ông nhận xét.

Tuy vậy, ông Mười nhấn mạnh vai trò đặc biệt quan trọng của hạ tầng giao thông: “Giao thông chính là huyết mạch để phát triển đô thị. Muốn Thanh Đa phát triển, không thể không đầu tư metro. Quy hoạch điều chỉnh sắp tới phải bảo đảm tính khả thi cao và tạo sức hút đủ mạnh với các nhà đầu tư”.

Với định hướng trở thành đô thị sinh thái kiểu mẫu, gắn với sông nước, giao thông hiện đại và phát triển bền vững, bán đảo Bình Quới-Thanh Đa nếu được quy hoạch đúng tầm sẽ giải quyết dứt điểm tình trạng “treo” kéo dài, tạo nên một cú huých mạnh mẽ cho Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn mới.

Thách thức đặt ra là không nhỏ, nhưng với quyết tâm chính trị rõ ràng từ thành phố, sự đồng thuận của người dân và ý kiến đóng góp tâm huyết từ giới chuyên gia, có cơ sở để tin rằng giấc mơ về một đô thị xanh, hiện đại, đồng bộ tại bán đảo Bình Quới-Thanh Đa đang dần trở thành hiện thực.