Dân thiệt hại vì đổi “chủ” bồi thường

Việc bồi thường đất vốn gây nhiều khiếu nại nên các cơ quan chức năng luôn dành cửa cho chủ đầu tư tự thỏa thuận với người bị thu hồi đất theo kiểu “thuận mua vừa bán”. Trong trường hợp chủ đầu tư đã bồi thường xong 80%, số còn lại chủ đầu tư thường nhờ chính quyền hỗ trợ thu hồi. Tuy nhiên, khi hỗ trợ, chính quyền không hề quan tâm đến giá mà chủ đầu tư đã thỏa thuận với người dân trước đó, đưa ra giá thấp hơn nhiều làm người dân phản ứng.

4,5 tỉ còn 1,4 tỉ!

Trước đây, vợ chồng ông Nguyễn Lạc sang nhượng khu đất 1.400 m2 ở khu phố 6, phường Phước Long B, quận 9 (TP.HCM). Năm 2001, khu đất lọt vào quy hoạch dự án nhà ở cho cán bộ, công nhân viên Công ty Dịch vụ Xuất nhập khẩu Tiểu thủ công nghiệp (nay là Công ty Thương mại và Xuất khẩu lao động Trường Sơn). Từ đó đến nay, chủ đầu tư nhiều lần thương lượng với ông Lạc về việc bồi thường diện tích đất trên với nhiều mức giá khác nhau. Gần đây nhất, năm 2012, dưới sự chủ trì của UBND quận 9, công ty đề nghị giá đền bù với khu đất của ông là 3,2 triệu đồng/m2 (gần 4,5 tỉ đồng) nhưng vợ chồng ông chưa đồng ý.

Thu hồi đất xây dựng dự án phát triển kinh tế-xã hội. Ảnh: HTD

Đến tháng 9-2013, ông tá hỏa khi nhận quyết định công bố giá bồi thường hỗ trợ và tái định cư của UBND quận 9 vì giá bồi thường toàn bộ khu đất chưa đến 1,4 tỉ đồng. “Mức giá quận đưa ra chỉ bằng 1/3 so với thỏa thuận của chủ đầu tư khiến chúng tôi vô cùng bức xúc và nghi ngờ về số tiền chênh lệch này” - ông Lạc nói.

“Quận 9 chỉ thực hiện theo các văn bản của Thủ tướng và UBND TP” - ông Nguyễn Công Dẫn, Trưởng phòng Nghiệp vụ của Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng quận 9, trả lời (sau khi được lãnh đạo ban này phân công).

Theo ông Dẫn, hầu hết dự án tại quận đều dành “cửa” cho chủ đầu tư tự thỏa thuận với người sử dụng đất. Trong trường hợp đã cố hết sức và bồi thường được trên 80% mà không thể thỏa thuận được, chủ đầu tư có quyền nhờ quận giúp theo một văn bản hướng dẫn của Sở TN&MT TP.HCM. “Trong dự án trên, chủ đầu tư đã bồi thường trên 80% và nhờ quận giúp nên chúng tôi hỗ trợ giải phóng mặt bằng” - ông Dẫn nói.

Về giá bồi thường chưa bằng 1/3 so với giá chủ đầu tư thỏa thuận trước đó, ông Dẫn cho hay quận làm đúng quy trình. “Giá này dựa trên đề xuất của Ban Bồi thường giải phóng mặt bằng quận theo một đơn vị tư vấn thẩm định giá đưa ra nên đây đã là “giá thị trường””.

“Hỗ trợ phải dựa vào thỏa thuận”

Đánh giá về giá Nhà nước hỗ trợ cho chủ đầu tư thu hồi đất, ông Lê Ngọc Tú, Giám đốc Công ty Nhà Bình Dân, cho rằng giá bồi thường hỗ trợ phải căn cứ giá chủ đầu tư đã bồi thường cho những trường hợp gần nhất và dựa vào thỏa thuận của chủ đầu tư với họ. Điều đó chứng tỏ đây là giá thỏa thuận nên hợp lý công bằng. Nếu Nhà nước công bố giá thấp hơn quá nhiều so với thỏa thuận, tất yếu dẫn đến suy nghĩ của dân là có vấn đề bất thường trong đó. Nếu quận thuê đơn vị tư vấn thẩm định để đưa ra giá thì người bị thu hồi đất cũng có quyền này. Trong trường hợp hai giá khác biệt, quận phải căn cứ vào giá nào? Thực tế, công ty tôi từng thuê hai đơn vị thẩm định tiền sử dụng của một khu đất thì ra hai con số khác nhau khủng khiếp: 7 tỉ đồng và 30 tỉ đồng.

Còn Giám đốc Công ty Lê Thành, ông Lê Hữu Nghĩa, cho rằng trong trường hợp Nhà nước hỗ trợ thu hồi đất giao cho chủ đầu tư thì ngoài giá bồi thường còn có phần hỗ trợ. Chắc chắn Nhà nước không dám đưa ra giá bồi thường cao vì sẽ dẫn đến so bì khi thu hồi dự án khác, do đó chủ yếu dựa vào phần hỗ trợ do doanh nghiệp bù vào. Trường hợp đã có biên bản làm việc chính thức trước đó hoặc phương án chủ đầu tư đề nghị, Nhà nước nên dựa vào đó để đề nghị chủ đầu tư hỗ trợ.

Về trường hợp tiền hỗ trợ thấp hơn giá tại thời điểm thỏa thuận nếu giá đất trên thị trường giảm, ông Nghĩa cho rằng chủ đầu tư và người bị thu hồi đất nên lựa chọn phương án đổi 40% đất đã xong hạ tầng.