Còn dư địa giảm lãi vay?

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang tiếp tục hỗ trợ thanh khoản và giảm chi phí vốn cho các ngân hàng để thúc đẩy tín dụng, hỗ trợ mục tiêu tăng trưởng kinh tế.

Kết thúc quý I/2025, mặt bằng lãi suất cho vay bằng đồng VND ghi nhận giảm nhẹ từ 0,08 - 0,1 điểm phần trăm. (Biểu đồ: Lãi suất bình quân liên ngân hàng của các kỳ hạn chủ chốt trong tuần từ 12 - 16/5/2025)

Với động thái trên của NHNN, các ngân hàng có thể có thêm dư địa giảm lãi vay để hỗ trợ mở rộng tín dụng trong 6 tháng cuối năm nay.

Dư địa hẹp hơn

Tín dụng đang tăng trưởng tích cực theo đà tăng trưởng của nền kinh tế. Mặc dù vậy, tại kỳ họp Quốc hội đang diễn ra, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, tỷ lệ dư nợ tín dụng/GDP cuối năm 2024 đã lên tới mức 134%; nếu tiếp tục tăng sẽ tiềm ẩn rủi ro cho hệ thống ngân hàng và gây hệ lụy cho nền kinh tế, khó đạt mục tiêu vừa tăng trưởng kinh tế cao, vừa bền vững. Thống đốc NHNN khẳng định với chỉ tiêu tăng trưởng tín dụng được NHNN đưa ra năm nay là khoảng 16%, sẽ được kiểm soát, điều chỉnh phù hợp thực tế.

Bên cạnh đó, Thống đốc NHNN cho rằng từ nay đến năm 2030, chúng ta đang có nhiều công trình cần nguồn vốn đầu tư lớn như đầu tư đường cao tốc, triển khai cao tốc Bắc Nam, sân bay, bến cảng, quy hoạch điện VIII… đòi hỏi các bộ chức năng chỉ rõ huy động vốn từ đâu, khả năng vay, huy động được như thế nào, thời gian và phân kỳ huy động ra sao… để đảm bảo thu xếp được vốn, không bị động triển khai các dự án, đảm bảo tăng trưởng cao nhưng đi đôi với bền vững.

Có thể thấy, thông điệp của NHNN là tiếp tục bám sát diễn biến thực tiễn điều chỉnh thời gian và liều lượng hợp lý để kiểm soát lạm phát, ổn định vĩ mô, ổn định thị trường tiền tệ và an toàn hệ thống ngân hàng - được đặt lên ưu tiên. Nói cách khác, NHNN không “bung” tín dụng mạnh bằng mọi giá; và khả năng hạ lãi suất điều hành trong nửa cuối năm 2025 còn phụ thuộc nhiều biến số.

Với biến số lạm phát, theo ông Brian Lee Shun Rong, chuyên gia kinh tế của Maybank Group, cho rằng nếu lạm phát ổn định, NHNN vẫn có thể xem xét giảm lãi suất điều hành để kích thích tín dụng, đặc biệt đặt trong bối cảnh nếu đầu tư công chưa thể thúc đẩy mạnh mẽ như kỳ vọng. “NHNN có thể giảm lãi suất thêm 25 điểm cơ bản trong quý III/2025. Tuy nhiên, một yếu tố có thể khiến NHNN sẽ phải cẩn trọng trong thực hiện công cụ tiền tệ theo hướng nới lỏng, là xung đột Trung Đông. Xung đột này có thể tác động giá dầu, chuỗi cung ứng và giá hàng hóa, đè nặng rủi ro lên lạm phát (và bao gồm giá vàng tăng, áp lực rút vốn ngoại với tỷ giá)…, khiến các kỳ vọng ban đầu về khả năng hạ lãi suất sẽ thấp hơn”, ông Brian Lee Shun Rong nhận định.

Về thanh khoản và tỷ giá, đầu năm 2025 hệ thống ngân hàng có dấu hiệu thu hẹp thanh khoản với chênh lệch giữa tốc độ tăng trưởng tín dụng là 6,52% và huy động vốn 5,09%. Mặc dù NHNN vẫn duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng, đã tiếp tục giảm lãi suất OMO thêm 0,25% trong tháng 3/2025, sẵn sàng hỗ trợ thanh khoản và giảm chi phí vốn cho các ngân hàng, nhưng điều kiện thanh khoản sẽ cần xem xét khi nhu cầu vốn nửa cuối năm càng tăng nhanh hơn.

Các nhà phân tích của Ngân hàng UOB Singapore thận trọng cho rằng, bối cảnh lạm phát ôn hòa trong khi căng thẳng thương mại toàn cầu và bất định về thuế quan gia tăng đang mở ra khả năng NHNN nới lỏng chính sách tiền tệ. Tuy nhiên, không giống như một số nước láng giềng trong khu vực, sự suy yếu hiện tại của tỷ giá VND là yếu tố khiến NHNN phải cân nhắc. Trong bối cảnh hiện nay, UOB dự báo NHNN sẽ giữ nguyên lãi suất chính sách, với lãi suất tái cấp vốn duy trì ở mức 4,5%.

Cần chủ động tiếp cận vốn ưu đãi

Trong khi kỳ vọng hạ lãi suất điều hành còn phụ thuộc nhiều biến số, thì kỳ vọng giảm lãi suất của các ngân hàng cũng thấp hơn, với lo ngại áp lực nợ xấu gia tăng. Trong đầu năm 2025, theo yêu cầu của NHNN, hơn 20 ngân hàng thương mại (NHTM) đã tiến hành giảm lãi suất huy động, giúp mặt bằng lãi suất thực sự được đưa về mức thấp. Các NHTM cho biết sẽ tiếp tục tập trung tiết giảm chi phí hoạt động, đẩy mạnh chuyển đổi số và tăng tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) để duy trì lãi suất cho vay thấp, hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

Đại diện các NHTM tham gia khảo sát của Vụ thống kê NHNN vẫn kỳ vọng có cơ sở giảm lãi suất trong nửa cuối năm 2025, nhưng mức giảm sẽ không đáng kể.

Về phía doanh nghiệp, theo ông Nguyễn Phước Hưng, Phó Chủ tịch HUBA, doanh nghiệp mong đợi các NHTM tiếp tục giảm NIM và đẩy mạnh các gói tín dụng ưu đãi thực chất, song song các chương trình ưu đãi vốn của địa phương.

Đáng chú ý, liên quan đến việc triển khai chính sách hỗ trợ lãi suất 2% khi vay vốn xanh, tuần hoàn, áp dụng khung tiêu chuẩn ESG theo Nghị quyết 68/NQ-TW, theo Thống đốc NHNN, đây là nguồn hỗ trợ từ ngân sách, hiện Bộ Tài chính đang triển khai cho vay từ quỹ. Trong trường hợp phối hợp, ngân hàng sẽ triển khai và sẽ có đề xuất để hạn chế các vướng mắc như gói hỗ trợ lãi suất 2% trước đây. Hiện nay, NHNN đã có đề xuất gửi Bộ Tài chính để nghiên cứu làm sao lồng ghép vào chính sách thuế thu nhập của doanh nghiệp với các doanh nghiệp vay vốn từ ngân hàng theo Nghị quyết 68/NQ-TW. Vì vậy, doanh nghiệp có thể theo dõi để nắm bắt các điều kiện nhằm tiếp cận vốn ưu đãi hiệu quả nhất.