Chưa rõ ý Hiến pháp, khó sửa luật đất đai

“Có lẽ sợ thiếu nên dự thảo Luật Đất đai sửa đổi có “điểm quét” là các dự án khác do Chính phủ quy định khi Nhà nước thu hồi đất. Vậy Chính phủ là cơ quan làm luật chứ không phải Quốc hội, như thế không phù hợp Hiến pháp” - ông Trần Văn Bảy, Trưởng phòng Bổ trợ tư pháp, Sở Tư pháp, góp ý trong Hội nghị góp ý dự thảo Luật Đất đai sửa đổi do sở này tổ chức, ngày 21-3.

Dân được góp ý phương án bồi thường

Ông Bảy cho rằng theo tinh thần của nhà nước pháp quyền, Hiến pháp là luật mẹ, là văn bản tối cao phải được bảo vệ. “Theo dự thảo Hiến pháp, tài sản hợp pháp của người dân được Nhà nước bảo hộ, trong đó có quyền tài sản là quyền sử dụng đất. Chỉ trưng mua trưng dụng trong trường hợp cần thiết vì mục đích an ninh quốc phòng, lợi ích công cộng. Do đó, trưng mua cho dự án phát triển kinh tế là không phù hợp với dự thảo Hiến pháp” - ông Bảy nhận xét.

Còn ông Nguyễn Hải Trường, Phó phòng Văn bản, cho rằng phải phân chia hai trường hợp. “Nếu người sử dụng đất có vi phạm hoặc tự nguyện trả lại đất thì Nhà nước thu hồi đất. Còn nếu Nhà nước muốn lấy lại quyền sử dụng đất cho các dự án thì phải thực hiện trưng mua” - ông Trường góp ý. Vị này cũng cho rằng hiện đã có Luật Trưng mua trưng dụng nên có thể sửa đổi bổ sung luật này theo hướng trên.

Nhiều đại biểu đồng tình với ý kiến phải giữ lại việc công chứng, chứng thực giao dịch về đất để tránh nhiều tranh chấp về sau. Trong ảnh: Giao dịch công chứng nhà đất tại văn phòng công chứng. Ảnh: HTD

Theo ông Bảy, bất cập là dự thảo Hiến pháp đang được lấy ý kiến song song với dự thảo Luật Đất đai sửa đổi. “Luật Đất đai gắn bó mật thiết với Hiến pháp. Ba nội dung cơ bản trong Luật Đất đai chưa biết sẽ được Hiến pháp thông qua theo phương án nào. Đề nghị thay vì chỉ lấy ý kiến đến hết tháng 3 thì nên tiếp tục lấy ý kiến dự thảo Luật Đất đai sửa đổi cho đến sau tháng 10, khi Hiến pháp mới được thông qua” - ông Bảy đề nghị.

Về thu hồi đất, bà Lâm Quỳnh Thơ, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin và dịch vụ công chứng, cho hay dự thảo Luật Đất đai sửa đổi có quy định mới là người dân được quyền có ý kiến về phương án bồi thường hỗ trợ tái định cư. Tuy nhiên, dự thảo không quy định rõ nếu tỉ lệ không đồng tình là bao nhiêu thì phải xem xét lại phương án. Điều này dẫn đến quyền quyết định vẫn nằm trong tay cơ quan bồi thường giải phóng mặt bằng.

Bỏ công chứng nhà đất: Hậu quả khôn lường

Góp ý cho Điều 161 dự thảo Luật Đất đai sửa đổi (về việc bỏ hay giữ công chứng chứng thực các hợp đồng liên quan đến quyền sử dụng đất), Trưởng phòng Công chứng số 4, ông Nguyễn Trí Hòa, cho rằng: Các giao dịch về đất phải được công chứng chứng thực. Ông Hòa dẫn ra tám lợi ích khi thực hiện phương án này, trong đó có hạn chế lừa đảo.

“Gần đây xuất hiện các vụ lừa đảo lọt cửa công chứng nên có ý kiến nói rằng vậy thôi khỏi cần công chứng. Ý này đúng nhưng không chính xác vì số vụ công chứng phát hiện và ngăn chặn lừa đảo lớn hơn rất nhiều so với số vụ lọt cửa” - ông Hòa cho hay.

Ông Đỗ Hà Hồng, Trưởng phòng Công chứng số 5, cũng cho rằng không chỉ chuyển nhượng, thế chấp, tặng cho mà cả cho thuê đất cũng nên được công chứng chứng thực. Bởi đất là tài sản rất lớn, khi xảy ra tranh chấp sẽ khó giải quyết. “Không phải chúng tôi là cơ quan công chứng nên bảo vệ quy định này. Xét trên lợi ích chung của xã hội, việc công chứng chứng thực các giao dịch về đất là cần thiết” - ông bày tỏ.

Đại diện Phòng Công chứng số 5 cũng cho rằng nếu bỏ thủ tục công chứng, các giao dịch nhà đất sẽ không thể kiểm soát được, giao dịch ngầm sẽ xảy ra. Khi đó Nhà nước không thu được thuế, tranh chấp phát sinh rất nhiều. Còn theo lãnh đạo Phòng Công chứng số 6, với tình hình hiện nay nếu để người dân lựa chọn công chứng hoặc không thì sẽ gây rối loạn trật tự xã hội.

“Cách đây hai ngày, một kênh tivi có chiếu phóng sự chuyên đề về giấy tờ giả và cho rằng đây là trách nhiệm của công chứng viên. Tuy nhiên, họ lại không khai thác trách nhiệm của các cá nhân tham gia giao dịch. Hình ảnh này dẫn đến bất lợi rất lớn cho cơ quan công chứng” - lãnh đạo Phòng Công chứng số 6 nhận xét.

Ông Mai Lương Khôi, Phó Giám đốc Sở Tư pháp, đồng tình với ý kiến phải giữ lại việc công chứng chứng thực giao dịch về đất. “Hệ thống pháp luật Việt Nam có những đặc thù nhưng ảnh hưởng luật La tinh rất nhiều. Cụ thể là Bộ luật Dân sự và Luật Công chứng xây dựng theo nguyên tắc chặt chẽ, tạo chứng cứ để phòng ngừa tranh chấp. Nếu thay đổi quan điểm về xây dựng pháp luật thì phải được thể hiện rõ và có những bước chuyển chứ không đột ngột mạnh mẽ như dự thảo này. Điều đó sẽ dẫn đến sự không thống nhất giữa các văn bản pháp luật”.