Chủ tịch VVA: Cần làm rõ số lỗ (của EVN) này do đâu và do nguyên nhân gì?

Ông Nguyễn Tiến Thỏa - Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính).

Tại buổi Tọa đàm, khi bình luận về vấn đề các "khoản lỗ" đã được EVN báo cáo; nguyên nhân chủ quan, khách quan đã dẫn đến tình trạng này, ông Nguyễn Tiến Thỏa - Nguyên Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) khẳng định:“Trước hết tôi phải nói câu đầu tiên là khoản lỗ này không phải do EVN tự tính rồi tự công bố. Con số này đã được kiểm toán và EVN công bố theo số liệu kiểm toán. Cần làm rõ số lỗ này do đâu và do nguyên nhân gì. Nếu không giải mã được thì rất khó đồng thuận trong xã hội”.

Theo ông Thỏa, hàng hóa thông thương trong cơ chế thị trường, kinh doanh theo thị trường và giá do thị trường quyết định. Như vậy thì lời ăn, lỗ chịu. Nếu lỗ, đơn vị phải tự chịu trách nhiệm. Nếu do doanh nghiệp làm ăn yếu kém, do quản trị không tốt, dẫn đến giá thành cao, thị trường không chấp nhận, giá trị xã hội không chấp nhận thì buộc phải chấp nhận lỗ.

Tuy nhiên, ngành điện đang thực hiện đa mục tiêu, vừa bảo đảm an ninh năng lượng, tức là giá phải góp phần vào bảo đảm an ninh năng lượng, giá phải bảo đảm cho tiết kiệm điện, giá phải góp phần bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát và an sinh xã hội.

Điện là đầu vào của tất cả các ngành trong nền kinh tế. Nếu để điện biến động thì toàn bộ các mặt sản xuất kinh doanh đều biến động, ảnh hưởng đến chi phí sản xuất, giá thành của tất cả các ngành trong nền kinh tế quốc dân. Như vậy, tạo ra hiệu ứng domino thì kiểm soát rất khó khăn, vất vả.

Điện rõ ràng không phải do thị trường quyết định mà do Nhà nước quyết định. Cho nên tác động của giá điện như thế nào, điều chỉnh ra sao, điều chỉnh ở mức độ nào, vì sao lại điều chỉnh thế nào cần được cân nhắc rất kỹ, tính toán cân đối rất chi tiết để giảm thiểu nhất tác động của nó.

Trong năm 2022-2023, vì nhiều lý do khách quan, đầu vào tăng, thế giới tác động. Để bảo đảm ổn định kinh tế trong nước, kiểm soát lạm phát và đặc biệt trong bối cảnh đất nước mới ra thoát khỏi dịch, cần phải khuyến khích để tăng trưởng, để phát triển. Giá điện được quyết định thấp hơn giá thành sản xuất và năm 2022- 2023 giá bán ra thấp hơn giá thành từ 135-149 đồng/kWh. Điều này gây ra chênh lệch trong bản thân EVN và tạo ra dòng tiền âm trong doanh nghiệp.

“Tôi xin nói lại đấy không phải là lỗ mà chênh lệch dòng tiền âm do chúng ta phải vì mục tiêu lớn hơn của đất nước; ngành điện phải tạm thời chưa tính các yếu tố được phép theo quy định của Luật Điện lực là tính đúng, tính đủ vào giá. Cho nên một phần chi phí này chưa được tính vào thì phải được phân bổ dần trong giá thành đó”, ông Nguyễn Tiến Thỏa nói.

Theo ông Thỏa, trong công tác thẩm định giá không thể tùy tiện “cắt bỏ” các khoản chi phí, điều quan trọng là phải tính đúng, tính đủ và phản ánh toàn bộ chi phí hợp lý vào giá, thay vì loại bỏ chỉ vì cho rằng chưa phù hợp. Tuy nhiên, khi phản ánh hết vào giá thì tác động rất nhiều, rất phức tạp cho điều hành kinh tế vĩ mô và trong mục tiêu kiểm soát lạm phát.

Do vậy, những chi phí ấy chưa tính vào giá điện, chưa phản ánh hết giá điện. Đây là nguyên nhân khách quan chứ không phải là yếu tố quản trị yếu kém của kinh doanh điện.

Đề xuất về hướng xử lý cho ngành điện, ông Thỏa cho rằng, nếu xã hội chia sẻ và đồng thuận với khó khăn do khách quan và cách điều hành của Nhà nước thì phải tính toán để xử lý khoản này cho hợp lý. Nếu được Nhà nước cho phép, người dân đồng thuận, EVN cần rà soát lại những khoản chi phí chênh lệch dòng tiền âm đó, khoản nào được tính vào giá thì giữ lại, khoản nào pháp luật chưa quy định được tính vào giá thì loại ra và xây dựng một lộ trình phân bổ hợp lý để tránh gây sốc về giá điện khi đưa vào.