Chủ tịch và UBND quận thua kiện

TAND TP.HCM vừa xử phúc thẩm vụ ông Nguyễn Văn Hiếu kiện UBND quận 2 (TP.HCM) cùng chủ tịch quận này, yêu cầu hủy hai quyết định liên quan việc bồi thường, hỗ trợ thiệt hại và tái định cư khi thu hồi đất. Trong cả hai phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm, người đại diện hợp pháp của người bị kiện đều vắng mặt.

Khởi kiện vì bị xác định nhà ở là đất công

Theo hồ sơ, ông Hiếu khởi kiện yêu cầu tòa án hủy Quyết định số 2101 ngày 9-4-2013 của UBND quận 2 về bồi thường, hỗ trợ thiệt hại và tái định cư đối với căn nhà 215C khu phố 2 (ấp 2 cũ, phường An Phú, quận 2) và hủy quyết định giải quyết khiếu nại của chủ tịch UBND quận 2 ngày 22-7-2013.

Toàn bộ nhà, đất thuộc quy hoạch dự án bồi thường, giải phóng mặt bằng để đầu tư xây dựng đoạn tuyến kết nối đại lộ Đông - Tây với đường cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây trên địa bàn phường An Phú. Người khởi kiện cho là ủy ban phường đã xác nhận không đúng về nguồn gốc nhà, đất được bồi thường dẫn đến các quyết định của UBND quận không đúng, gây thiệt thòi đến quyền lợi của ông.

Nguồn gốc nhà, đất do cha mẹ ông sử dụng từ trước năm 1975. Đến năm 1990, mẹ ông có chia cho mỗi người con một phần đất trong khuôn viên nhà. Năm 1992, ông từ Canada trở về thấy căn nhà xuống cấp trầm trọng nên bỏ tiền xây mới mặt tiền hướng ra đường Lương Định Của.

Nhà xây dựng không phép và cũng không bị xử phạt vi phạm hành chính. Nhà hoàn thành xong vào tháng 5-1993, mẹ ông là người trực tiếp ở và sử dụng căn nhà. Quá trình sử dụng và các kê khai đăng ký nhà, đất năm 1999.

Như vậy, nhà, đất do cha mẹ ông sử dụng từ trước năm 1975 đến sau này sửa chữa để kinh doanh. Ông không đồng ý với việc xác định 240,80 m2 đất này là đất công. Tất cả anh chị em của ông cũng sử dụng nhà, đất có cùng nguồn gốc và cùng vị trí thì phải được bồi thường đất ở sử dụng trước năm 1993.

Trong khi đó, UBND quận 2 lại cho rằng nhà, đất ông ở có nguồn gốc thuộc khu đồn đá. Trước năm 1975, đất này là đồn bót do quân sự chế độ cũ quản lý. Sau năm 1975, Nhà nước tiếp tục quản lý. Một phần sử dụng làm trụ sở công an phường, một phần làm trụ sở ban quản lý dự án khu vực quận 2, một phần để xây nhà tình nghĩa, một phần hiện trạng là đồn đá và đất trống.

Phần đất còn lại là do một số người chiếm dụng xây dựng nhà, trong đó có nhà của ông Hiếu. Trong quá trình sử dụng, gia đình ông Hiếu không kê khai nộp thuế nhà, đất. Do đó, quận xác định nguồn gốc là chiếm dụng đất công do Nhà nước trực tiếp quản lý, thời điểm xây dựng nhà sau năm 1999 đến trước ngày 22-4-2002.

Bác kháng cáo của người bị kiện

Xử sơ thẩm, TAND quận 2 chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Hiếu, hủy hai quyết định của người bị kiện.

Sau đó, người bị kiện kháng cáo nhưng người đại diện có đề nghị xử vắng mặt.

Người bị kiện cho rằng tòa sơ thẩm xác định căn nhà trên được xây dựng trước ngày 15-10-1993 và sử dụng từ trước năm 1975 đến khi bị thu hồi là không có căn cứ.

HĐXX phúc thẩm nhận định cấp sơ thẩm đã thu thập tài liệu và xác định nhà, đất trên sử dụng từ trước năm 1975 là có căn cứ. Lý do kháng cáo của bên bị kiện là không có căn cứ để chấp nhận.

Về phạm vi xét xử và thẩm quyền của HĐXX sơ thẩm, cấp phúc thẩm nhận định trong phần quyết định của bản án sơ thẩm ghi “UBND quận 2 có trách nhiệm giải quyết lại việc bồi thường, hỗ trợ thiệt hại và tái định cư nhà đất...”. Quyết định không ghi “buộc” như lý do kháng cáo của người bị kiện nên không vượt quá phạm vi xét xử và thẩm quyền của HĐXX.

Ngoài ra, bản án sơ thẩm nhận định UBND quận đã bồi thường, hỗ trợ công trình xây dựng và vật kiến trúc trên đất, bồi thường thiệt hại... là đúng quy định pháp luật. Nhưng phần tuyên án hủy quyết định về bồi thường và quyết định giải quyết khiếu nại là chưa phù hợp theo luật tố tụng. Do vậy, để ổn định bản án, cấp phúc thẩm cần sửa án sơ thẩm để đúng về hình thức trong phần quyết định của án sơ thẩm.

HĐXX đã bác kháng cáo của người bị kiện, tuyên hủy một phần Quyết định số 2101 về bồi thường, hỗ trợ thiệt hại và tái định cư và quyết định giải quyết khiếu nại về bồi thường, hỗ trợ về đất. Phần bồi thường, hỗ trợ công trình xây dựng, bản án sơ thẩm đã nhận định đúng và không bị kháng cáo nên có hiệu lực. Tòa buộc UBND quận 2 cùng chủ tịch quận thực hiện nhiệm vụ công vụ theo luật định.