Bộ trưởng Tài chính: Thất thoát đất đai từ cổ phần hóa do quy định bất cập

Đặt câu hỏi chất vấn, đại biểu Nguyễn Thị Lệ (Đoàn TP.HCM) đặt câu hỏi liên quan đến việc rà soát xử lý nhà đất, phương án sử dụng đất của doanh nghiệp, thực hiện cổ phần hoá vừa qua còn khó khăn, kéo dài do pháp lý đất đai phức tạp, đặc biệt là việc xác định lợi thế quyền sử dụng đất.

Ngoài ra, vấn đề giá khởi điểm khi thoái vốn nhưng còn nhiều cách hiểu khác nhau, còn lúng túng khi thực hiện, Bộ trưởng sẽ xử lý như thế nào về vấn đề này?

Vấn đề thứ hai, đại biểu đặt câu hỏi: một số DN thực hiện thoái vốn chưa triệt để, công tác cổ phần hoá thoái vốn của một số bộ ngành địa phương còn hạn chế, đặc biệt liên quan đến vấn đề đất đai, dẫn đến thất thoát vốn tài sản của Nhà nước. Quan điểm của Bộ Tài chính như thế nào, thời gian tới Bộ sẽ tham mưu cho Chính phủ những biện pháp gì trong thời gian tới.

Trả lời đại biểu Nguyễn Thị Lệ, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, việc sắp xếp nhà đất và phê duyệt phương án sử dụng đất đang là nút thắt trong cổ phần hóa. Cổ phần hóa chậm cũng là vì khâu này. Khi sắp xếp tài sản công để cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước thì UBND các tỉnh được giao thẩm quyền phê duyệt phương án. Tuy nhiên việc phê duyệt phương án hiện nay đang chậm.

Năm 2021 chỉ bán vốn được 18 doanh nghiệp, cổ phần hoá được 4 doanh nghiệp. Tổng thu ngân sách là 4.402 tỷ đồng.

Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc. Ảnh: Chinhphu

Với việc sắp xếp nhà đất cùng cổ phần hoá, theo Nghị định của Chính phủ, tài sản của doanh nghiệp nếu thuê đất hàng năm thì không tính vào giá trị doanh nghiệp, nhưng nếu nộp tiền đất một lần thì được tính vào giá trị doanh nghiệp.

“Đây là lỗ hổng cần được kiến tạo để đảm bảo sau khi cổ phần hóa đất đai không bị thất thoát. Vừa rồi chúng ta thất thoát rất nhiều khi cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước, chủ yếu liên quan đến đất đai chẳng hạn như vụ án tại Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn hay Tổng công ty công nghiệp ty Tân Thuận”, ông Phớc cho biết.

Bộ trưởng Tài chính cho biết, cốt lõi vấn đề nằm ở việc chuyển mục đích sử dụng đất, khi UBND tỉnh phê duyệt, đất là đất thuê nhưng doanh nghiệp nộp tiền một lần (50 năm), sau khi chuyển sang doanh nghiệp cổ phần thì doanh nghiệp lại xin chuyển mục đích sử dụng đất. Từ đó, giá đất lại tính giá không sát thị trường, tạo ra thất thoát, tài sản nhà nước chuyển sang tài sản tư nhân.

Ông Phớc thông tin thêm đã có những ý kiến đề xuất rằng doanh nghiệp nhà nước cũng như doanh nghiệp cổ phần đều sử dụng đất. Vì vậy nên doanh nghiệp nhà nước thuê đất với mục đích sản xuất kinh doanh thì khi chuyển sang doanh nghiệp cổ phần hay doanh nghiệp tư nhân thì đất vẫn phải sử dụng đúng với mục đích đó. Nếu không có nhu cầu sử dụng thì trả lại cho Nhà nước và được thanh toán tiền tài sản trên đất và tổ chức đấu giá để thu về ngân sách. Điều này có nghĩa địa tô chênh lệch không rơi vào túi doanh nghiệp.

Việc này sẽ thúc đẩy được năng lực nền kinh tế, tức doanh nghiệp cổ phần hóa là để nâng cao năng lực sản xuất chứ không phải sau cổ phần hóa để giải tán doanh nghiệp, thu chênh lệch địa tô, lấy khu đất bán hoặc chuyển sang đất ở. Như thế cũng không khuyến khích doanh nghiệp nhìn những khu đất có lợi thế thương mại để cổ phần hóa.

Chủ tịch Quốc hội sau đó nhắc nhở phần trả lời chưa đầy đủ, đặc biệt việc sửa đổi Nghị định 32 về thoái vốn, ông Phớc bổ sung với Nghị định xác định lợi thế thương mại, đưa tiền thuê đất nộp tiền một lần vào giá trị doanh nghiệp là chưa hợp lý.

Vì theo ông đánh giá lợi thế thương mại là ước chừng thôi chứ không có tiêu chí chính xác. Do đó khi đưa vào giá trị doanh nghiệp thì hôm nay giá đất cho rằng cao, thì ngày mai là rẻ, nên ông Phớc cho biết tới đây sẽ phối hợp với các bộ ngành sửa đổi vấn đề này.

Về hệ thống công nghệ thông tin của sàn giao dịch chứng khoán đảm bảo không bị nghẽn lệnh, ông Phớc cho biết đã ứng dụng công nghệ để mở rộng nới room từ 1 triệu lên 3 triệu, đảm bảo hệ thống thông tin của sàn không bị nghẽn mạch. Đồng thời có chuẩn bị hệ thống dự phòng, nếu bị ngắt mạch sẽ đưa hệ thống vào hoạt động thông suốt cho thị trường.