Bộ Kế hoạch và Đầu tư nói gì về phương án xử lý vướng mắc tại hàng loạt dự án BT?

Một dự án triển khai theo hình thức BT tại Quảng Nam. Ảnh: Lưu Bang

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, căn cứ báo cáo của các địa phương năm 2022, Bộ đã tổng hợp 143 dự án BT đang triển khai trên cả nước, từ đó sơ bộ phân thành 3 nhóm vướng mắc và đề xuất phương án xử lý đối với từng nhóm vướng mắc.

Để có cơ sở tổng hợp, báo cáo Quốc hội, Chính phủ theo nhiệm vụ được giao, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề nghị các Bộ ngành có liên quan và UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương rà soát vướng mắc trong quá trình triển khai từng dự án BT. Qua đó, bổ sung các vướng mắc khác (nếu có) và đề xuất phương án xử lý đối với từng dự án.

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, việc triển khai các dự án BT trên cả nước hiện đang gặp phải 3 nhóm vướng mắc chính.

Theo đó, nhóm 1 là các vướng mắc phát sinh từ quy định của Luật thanh toán cho nhà đầu tư.

Cụ thể, một số dự án có giá trị quỹ đất dự kiến thanh toán vượt quá giá trị công trình BT (lớn hơn gấp 2 đến 3 lần), không đảm bảo nguyên tắc ngang giá theo quy định tại khoản 2 Điều 44 Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

Vướng mắc khác là do chưa có quy định về trình tự, thủ tục, thẩm quyền quyết định nguồn vốn bố trí kinh phí bồi thường cho nhà đầu tư có dự án BT phải chấm dứt hợp đồng trước thời hạn do chưa thực hiện đúng quy định của pháp luật tại thời điểm ký hợp đồng.

Một vướng mắc khác là chưa xác định cơ sở pháp lý để thực hiện thủ tục thanh toán đối với các dự án BT thanh toán bằng ngân sách nhà nước. Vướng mắc trong quy định pháp lý về sử dụng quỹ đất công nằm xen kẽ với đất của các hộ dân chưa giải phóng mặt bằng để thanh toán cho nhà đầu tư.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, vướng mắc thuộc nhóm 1 nêu trên phát sinh từ quy định của Luật, có yếu tố phức tạp và tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tranh chấp hợp đồng, vượt thẩm quyền xử lý của Chính phủ. Do vậy, Chính phủ cần báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.

Bên cạnh các vướng mắc thuộc nhóm 1 nêu trên thì còn có những vướng mắc thuộc nhóm 2 – Vướng mắc phát sinh do thiếu quy định để thực hiện ở cấp Nghị định hoặc quy định còn cách hiểu chưa thống nhất.

Đơn cử, dự án BT sử dụng quỹ đất đã giải phóng mặt bằng hoặc trụ sở cơ quan nhà nước để thanh toán cho nhà đầu tư cần báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định. Tuy nhiên, do còn có cách hiểu chưa thống nhất nên chưa đủ cơ sở để Thủ tướng Chính phủ quyết định.

Bên cạnh đó, chưa xác định được cơ sở pháp lý để thực hiện thủ tục điều chỉnh báo cáo nghiên cứu khả thi, thiết kế bản vẽ thi công, sửa đổi hợp đồng; chưa xác định được cơ sở pháp lý để xử lý phần kinh phí nhà đầu tư đã ứng để thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư của quỹ đất đối ứng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, vướng mắc thuộc nhóm 2 phát sinh từ quy định tại các Nghị định thuộc thẩm quyền xử lý của Chính phủ. Do đó, cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung các Nghị định có liên quan, gồm Nghị định số 69/2019/NĐ-CP, Nghị định số 35/NĐ-CP/2021, Nghị định số 15/2021/NĐ-CP.

Chưa hết, việc triển khai các dự án BT còn gặp phải vướng mắc khác thuộc nhóm 3 – Vướng mắc trong quá trình thực hiện hợp đồng.

Cụ thể, một số địa phương chậm trễ thực hiện công tác đền bù, giải phóng mặt bằng dẫn đến phải gia hạn thời gian thực hiện làm phát sinh chi phí đầu tư, gia tăng khoản lãi vay trong thời gian thực hiện dự án và làm tăng giá trị các dự án BT.

Ở nhóm 3 này còn có vướng mắc về việc nhà đầu tư chưa nộp giá trị nộp ngân sách đã chào tại hồ sơ dự thầu; do quy hoạch ngành có sự thay đổi, một số dự án đã dừng thực hiện và đang đàm phán với nhà đầu tư về thủ tục chấm dứt, thanh ký hợp đồng.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng, vướng mắc trong nhóm 3 nêu trên thuộc thẩm quyền của cơ quan ký kết hợp đồng. Do vậy, các cơ quan cần chủ động xử lý theo thẩm quyền quy định của pháp luật và hợp đồng dự án.