Ba quả tạ ghìm chân “vua thép” Hòa Phát

Thép là ngành công nghiệp nền tảng và có độ phụ thuộc cao vào tình trạng của nền kinh tế. Sau khi chứng kiến thị trường bùng nổ trong năm 2021, các doanh nghiệp thép đang bước vào giai đoạn "bên kia sườn dốc" của chu kỳ kinh doanh.

Nhìn vào kết quả kinh doanh quý 3.2022 của các doanh nghiệp vừa mới công bố có thể thấy dự báo của Chủ tịch Tập đoàn Hòa Phát đã trở thành sự thật.

Không nằm ngoài ảnh hưởng suy thoái mang tính chu kỳ của ngành thép, Hòa Phát ghi nhận khoản lỗ 1.786 tỉ đồng trong quý 3, tức giảm 12.137 tỉ đồng tương ứng giảm 117% so với cùng kỳ năm trước.

Được biết, doanh thu của sản xuất và kinh doanh thép trong giai đoạn của Hoà Phát đạt mức 32.554 tỉ, đóng góp 95% vào doanh thu hợp nhất, 5% còn lại đến từ nông nghiệp và bất động sản.

Điều gì khiến Hòa Phát lỗ kỷ lục gần 1.800 tỉ đồng trong quý 3/2022?

Lãnh đạo Tập đoàn Hoà Phát cho biết, năm 2022 là một năm dồn dập khó khăn với ngành thép. Trong đó, quý 3 vừa qua ngấm chịu hệ quả của các tác động tiêu cực từ thị trường vào kết quả sản xuất kinh doanh.

Ba quý đầu năm 2022, biên lợi nhuận gộp Hòa Phát diễn biến đi xuống với tốc độ nhanh, từ con số khá lạc quan 23% trong quý 1.2022 xuống còn 3% tại quý 3.2022. Trong khi đó, biên lợi nhuận thuần giảm từ 18% xuống mức âm 5% tại thời điểm hiện tại.

Trong báo cáo tổng quan tình hình kinh doanh quý mới công bố, Hòa Phát đã chỉ ra những yếu tố chính, tác động tiêu cực tới ngành thép nói chung cũng như hoạt động của doanh nghiệp này nói riêng.

1. Chi phí đầu vào tăng cao

Giá nguyên vật liệu đầu vào, trong đó đặc biệt là giá than tăng cao đã gây nhiều khó khăn cho hoạt động kinh doanh Hòa Phát trong giai đoạn này. Theo đó, giá nguyên liệu cao trong quý 2.2022 đã được phản ánh vào giá thành sản xuất thép của quý 3 vừa qua, đẩy giá vốn tồn kho tăng cao.

Với Hòa Phát, than và quặng là hai nguyên liệu quan trọng nhất để sản xuất thép bằng công nghệ lò cao mà doanh nghiệp này đang sử dụng. Trong khi quặng sắt đã giảm từ cuối năm 2021 và duy trì ở mức vừa phải thì giá than đã trải qua nhiều biến động mạnh trong 9 tháng đầu năm.

Mặc dù hiện tại giá than đã hạ nhiệt, nhưng với vòng quay hàng tồn kho thông thường khoảng 3 tháng, giá thành sản xuất thép quý 3 phần lớn vẫn được cấu thành bởi lượng than nhập mua với giá cao nhất trong quý 2.

Theo đó, giá thép nguyên liệu tăng cao là nguyên nhân chính khiến cho giá vốn hàng bán của Hòa Phát trong quý này tăng mạnh 6.290 tỉ đồng, tương đương tăng 23% so với cùng kỳ năm trước.

2. Giá thép lao dốc

Trong tháng 9. 2022, sản lượng tiêu thụ các sản phẩm phôi thép, thép xây dựng, thép cuộn cán nóng trong tháng này đạt 555.000 tấn.

Trong đó, thép xây dựng đóng góp nhiều nhất với 318.000 tấn, giảm 3%; thép cuộn cán nóng HRC đạt trên 228.000 tấn, tăng 29%; ống thép đạt gần 76.000 tấn, tăng 94%; sản lượng tôn mạ tại thị trường trong nước cũng tăng trưởng gấp 2 lần so với cùng kỳ 2021.

Với việc sản lượng tiêu thu tăng nhưng giá bán thép tiếp tục rơi nhanh khiến doanh thu của Hòa Phát trong quý 3 giảm mạnh, cộng thêm việc giá vốn chịu thêm áp lực dự phòng hàng tồn kho.

3 quý đầu năm 2022, biên lợi nhuận gộp Hòa Phát diễn biến đi xuống với tốc độ nhanh

Thời gian qua, lạm phát và suy thoái kinh tế đã làm yếu đi nhu cầu thép thế giới, từ đó nhu cầu và giá thép tại thị trường nội địa cũng không nằm ngoài ảnh hưởng này.

Mặc khác, thị trường bất động sản trong nước trầm lắng do tín dụng của ngành này bị siết chặt cũng góp phần khiến tiêu thụ thép Việt Nam giảm mạnh.

Theo thống kê, giá bán thép xây dựng đã trải qua 19 nhịp điều chỉnh giảm kể từ tháng 5.2022. Giá bán bình quân mặt hàng này trong quý 3 đã giảm 3%, giá HRC giảm 26% và các sản phẩm từ HRC như ống thép, tôn cũng giảm lần lượt 17% và 20% so với cùng kỳ năm 2021.

Sản lượng tiêu thụ các mặt hàng sắt thép của Hòa Phát tăng nhưng chưa bù đắp kịp mức ảnh hưởng theo chiều ngược lại của giá thép dẫn đến doanh thu giảm, qua đó lợi nhuận gộp tăng trưởng âm.

Ngoài ra, bên cạnh áp lực về chi phí nguyên vật liệu, giá vốn hàng, doanh nghiệp đồng thời phải chịu thêm gánh nặng từ khoản dự phòng hàng tồn kho. Cụ thể, các khoản dự phòng hàng tồn kho trong quý trước chưa được hoàn nhập và còn phải trích lập bổ sung trong quý này với số tiền 137 tỉ đồng, góp phần làm mỏng thêm biên lợi nhuận quý 3.2022.

3. Chính sách thắt chặt tiền tệ

Bên cạnh nhu các yếu tố về giá bán, việc tín dụng thắt chặt, tỉ giá USD leo dốc làm tăng chi phí tài chính của Hoà Phát.

Mới đây, FED đã nâng lãi suất lần thứ 5 liên tiếp trong năm nhằm kiềm chế lạm phát đang ở mức rất cao tại Mỹ. Tuy thị trường tín dụng Việt Nam đang giữ một độ trễ khá dài về ảnh hưởng của chính sách thắt chặt tiền tệ nhưng lãi suất tăng cao đang dần gây áp lực lên chi phí vay vốn của các doanh nghiệp.

Do đó, lãi suất đi vay của Hòa Phát đã bắt đầu tăng trong quý 3.2022 khiến cho dù dư nợ vay giảm so với quý trước, chi phí lãi vay quý này vẫn tăng 17% lên 837 tỉ đồng.

Bên cạnh lãi vay, tỉ giá USD tăng mạnh cũng là nguyên nhân chính dẫn làm chi phí tài chính của doanh nghiệp này tăng gấp 2,4 lần so với cùng kỳ năm trước.

Cụ thể, việc Ngân hàng Nhà nước nới biên độ tỉ giá USD/VND từ 3% lên 5% cũng tạo thêm áp lực mới cho doanh nghiệp thép trong nước.

Được biết, phần lớn nguyên liệu than và quặng sắt của Hòa Phát chủ yếu đến từ nguồn nhập khẩu và một phần dư nợ vay bằng USD, nên việc nới biên độ tỉ giá sẽ làm tăng chi phí đầu vào của doanh nghiệp.

Doanh nghiệp đồng loạt “xả kho”

Theo thống kê, tổng lượng tồn kho của các doanh nghiệp thép tại thời điểm 30.9 ước tính giảm 25.000 tỉ đồng so với con số kỷ lục cuối quý 2 trước đó, xuống còn 85.000 tỉ đồng, thấp nhất trong vòng 5 quý gần đây.

Như vậy, sau một quý 2 gia tăng tích trữ đột biến, các doanh nghiệp thép đã mạnh tay xả kho trong quý 3 vừa qua.

Trong đó, Hòa Phát là cái tên xả kho mạnh nhất trong quý 3 với lượng tồn kho giảm mạnh 13.537 tỉ đồng so với cuối quý 2, hiện còn 44.779 tỉ đồng. Cụ thể, thành phẩm, hàng hóa và sản phẩm dở dang giảm 1.030 tỉ đồng, nguyên vật liệu giảm 12.224 tỉ đồng.

Theo tính toán, độ dài của chu kỳ vòng quay hàng tồn kho cũng đã được rút ngắn đáng kể từ 172 ngày xuống còn 126 ngày.

Động thái đồng loạt xả kho trong quý vừa qua phần nào đã làm vơi bớt áp lực từ lượng tồn kho khủng. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp cũng đã trích lập dự phòng giảm giá lên đến hàng trăm tỉ đồng vào cuối quý 3. Điều này được kỳ vọng sẽ giảm bớt phần nào gánh nặng cho các doanh nghiệp thép trong quý cuối năm.

Trong bối cảnh khó khăn và tiêu thụ toàn thị trường giảm, Hòa Phát vẫn duy trì tăng sản lượng tiêu thụ thép xây dựng, thép cuộn cán nóng, ống thép so với cùng kỳ năm trước.

Chín tháng đầu năm, tổng sản lượng tiêu thụ thép thô của doanh nghiệp này đạt hơn 6 triệu tấn, trong đó 3,46 triệu tấn thép xây dựng và 2,04 triệu tấn thép cuộn cán nóng HRC. Sản lượng ống thép và tôn đạt lần lượt 577.000 và 249.000 tấn.

Theo đó, thị phần của Hòa Phát đã được mở rộng và vẫn tiếp tục duy trì trong quý 3.2022 ở mức 36% đối với thép xây dựng và 29% đối với ống thép.

Hòa Phát ưu tiên dồn toàn bộ nguồn lực cho dự án Khu liên hợp gang thép Dung Quất giai đoạn 2

Trong năm nay, Hoà Phát đang triển khai dự án Khu liên hợp sản xuất gang thép Dung Quất giai đoạn 2 với tổng đầu tư 3 tỉ USD, công suất 5,6 triệu tấn HRC.

Doanh nghiệp này cho biết, các hạng mục máy móc thiết bị chính (lò cao, lò thổi, dây chuyền cán...) đã ký kết xong. Mặt bằng cơ bản sẽ được bàn giao trong tháng 10.2022.

Bên cạnh đó, dự án nhà máy Container công suất thiết kế 200.000 TEU/năm cũng đã được Hòa Phát được khởi công xây dựng tại Vũng Tàu từ tháng 4.2021. Dự án này dự kiến hoàn thành vào quý 3 và bắt đầu có sản phẩm vào quý 4.2022 tới đây.