An cư của những người thu nhập thấp: Giấc mơ vẫn xa

Theo các quy định mà UBND TP. Hà Nội đưa ra, để được quyền mua các căn hộ diện cho người thu nhập thấp, khách hàng phải trải qua một quá trình xét duyệt khá gắt gao khi họ được chính chủ đầu tư chấm điểm dựa trên những quy định cụ thể do các cấp thẩm quyền đưa ra. Một bộ hồ sơ đăng ký mua, thuê hoặc thuê mua nhà ở dạng này có ít nhất 5 loại thủ tục như đơn đăng ký theo mẫu, giấy xác nhận về hộ khẩu và thực trạng chỗ ở, giấy xác nhận về đối tượng thu nhập thấp do cơ quan có thẩm quyền xác nhận, bản sao chứng thực CMND, giấy tờ ưu tiên khác…

Thế nhưng, khi đã được đưa vào diện mua nhà thu nhập thấp thì việc mua nhà vẫn vượt quá tầm tay của những hộ dân này vì giá nhà vẫn cao so với khả năng chi trả bằng nguồn thu nhập chính đáng của người mua. Cụ thể, giá nhà thuộc dự án của Công ty cổ phần Xây dựng số 3 Hà Nội (Hanco 3) tại Sài Đồng (Long Biên, Hà Nội) được đưa ra khoảng 13,27 triệu đồng/m2 (đã bao gồm thuế VAT), mỗi căn hộ có giá trung bình 800 - 900 triệu đồng. Các dự án tương tự trên địa bàn như Đặng Xá, Kiến Hưng, Ngô Thì Nhậm… cũng có giá bán trung bình 10 triệu đồng/m2.

Thực tế so với mức lương của người lao động, mức giá như trên không nhiều người mua được. Theo tính toán của các chuyên gia, giá nhà ở Việt Nam hiện nay đang cao gấp 25 lần mức thu nhập của một người lao động bình thường, trong khi ở các nước phát triển, tỷ lệ này là 4 lần, còn đối với các nước chậm phát triển tỷ lệ này là 2.

Trên thực tế, cũng có một số trường hợp chủ đầu tư ấn định giá cho căn hộ dưới 10 triệu đồng/m2 (ví dụ dự án CT1 Ngô Thì Nhậm ở Hà Đông có giá 8,8 triệu đồng/m2) nhưng hồi tháng 4-2011, khi nhà chưa được bàn giao thì trên mạng đã được rao bán lại với giá 20-23 triệu đồng/m2.

10 triệu đồng/m2 đã có lãi

Thực ra bài toán suất đầu tư, giá thành mỗi m2 diện tích, giá thành mỗi căn hộ là một bài toán đơn mà doanh nghiệp xây dựng nào cũng có thể kiếm lãi bởi đấy là nghề của họ. Còn bài toán tổ chức mô hình cư trú đô thị trong hoàn cảnh Việt Nam, trình độ Việt Nam thời kỳ phấn đấu để trở thành một nước có công nghiệp phát triển, đời sống đô thị văn minh lại là công việc không mấy dễ dàng của các nhà khoa học, của các cấp chính quyền để thực hiện tốt các chính sách ưu việt của Nhà nước, để các thành phố có được một bô mặt đô thị như mong muốn.

Tính toán của các chuyên gia kinh tế xây dựng cho thấy, với mức giá hơn 11,6 triệu đồng/m2, giá nhà thu nhập thấp ở Hà Nội cao hơn nhiều so với sản phẩm cùng loại ở các đô thị lớn khác trên khắp cả nước. Chẳng hạn, những dự án nhà thu nhập thấp tại TP.HCM (như dự án của Công ty SHB-Lilama, hoàn tất trong năm 2010) được bán với giá từ 8 triệu đồng/m2. Đây là một con số đáng suy nghĩ. Bởi theo các nhà đầu tư, nếu xây nhà thu nhập thấp với các ưu đãi về vốn và tiền sử dụng đất, giá nhà thu nhập thấp chỉ cần ở mức 9-10 triệu đồng/m2 là doanh nghiệp đã có lãi.

Rõ ràng, thủ tục hành chính phức tạp, việc xét duyệt tiêu chuẩn mua nhà gắt gao và đôi khi còn mang nặng tính "xin-cho" là cơ sở để chủ đầu tư xác định giá bán nhà chưa được công khai, minh bạch… tất cả những điều này đã góp phần đẩy giấc mơ về một nơi an cư - lạc nghiệp của người lao động ngày càng xa hơn.