Người lai máy và AI - Tương lai vừa mừng vừa lo của người lao động

Khảo sát của Citrix đối với người lao động ở Mỹ và châu Âu gần đây cho biết, hai phần ba người lao động tin rằng vào năm 2035, con người được cấy chip vào cơ thể sẽ có lợi thế không công bằng trên thị trường lao động.

"Cyborg" - khái niệm chỉ sinh vật cơ khí hóa - nghe có vẻ như khoa học viễn tưởng, nhưng thực tế đã tồn tại khá lâu. Hàng nghìn người ở Thụy Điển đã lắp các vi mạch vào tay của họ để một ngày nào đó có thể thay thế chìa khóa và thẻ. Elon Musk gần đây đã khoe một bộ não cấy ghép đang hoạt động trên lợn do Neuralink, công ty giao diện máy tính - não của ông thực hiện.

Và Synchron, một công ty khởi nghiệp ở San Francisco được Bộ Quốc phòng Mỹ tài trợ một phần, đang thử nghiệm một thiết bị không dây có thể cấy ghép để kích thích hệ thần kinh từ bên trong mạch máu. Nó đã được cấy ghép cho những bệnh nhân bị liệt chi trên.

Jowan Osterlund, Nhà sáng lập kiêm CEO Biohax International, cầm trên tay con chip do công ty sản xuất, chuyên dùng cấy vào cơ thể cho người Thụy Điển. Ảnh: AP

Trong cuộc khảo sát, có sự chia rẽ suy nghĩ giữa nhân viên và các nhân sự điều hành về ưu và nhược điểm của cấy chip lên cơ thể. Điều này phảm ánh khác biệt quan điểm giữa người lao động và nhà lãnh đạo về trí tuệ nhân tạo, tương lai của công nghệ cũng như vai trò của người lao động trong mối quan hệ của cả hai.

"Các nhà lãnh đạo thường tích cực hơn về những lợi ích mà công nghệ và AI sẽ mang lại, trong khi người lao động hoài nghi và lo ngại hơn về vai trò của chính họ trong thế giới công việc đang thay đổi", nghiên cứu Citrix Work 2035 bình luận.

Cụ thể, 77% các nhà lãnh đạo doanh nghiệp tin rằng chip và cảm biến dưới da sẽ thúc đẩy hiệu suất và năng suất công nhân vào năm 2035. Trong khi, chỉ 43% công nhân đánh giá tích cực như vậy.

"Tôi ít xem đây là một phiên bản 'Cyborg' kiểu Hollywood", David Henshall, CEO Citrix nói rằng ông nhìn việc cấy chip như là một thiết bị đeo giúp gia tăng thuận lợi tại nơi làm việc.

AI sẽ sớm vượt qua con người trong việc tạo ra doanh thu

Mặc dù nhân viên có vẻ sợ hãi các thiết bị cấy ghép hơn, nhưng họ cũng có thể sẽ đón nhận chúng nhiều hơn, có lẽ chỉ vì muốn bảo vệ sinh kế của mình. 57% nhân viên được hỏi cho biết sẽ sẵn sàng cấy chip vào cơ thể - nếu họ cảm thấy nó an toàn và sẽ tăng hiệu suất làm việc. Ngược lại, chỉ 31% lãnh đạo doanh nghiệp sẵn sàng tự cấy ghép.

Nhìn chung, các CEO và nhân viên đều đồng ý rằng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, sẽ đóng một vai trò quan trọng trong tương lai. 72% ý kiến chung tin rằng đến 2030, AI sẽ thay thế con người trở thành nguồn tạo ra doanh thu hàng đầu cho tổ chức của họ. Và đến năm 2035, đầu tư vào công nghệ AI sẽ là động lực tăng trưởng lớn nhất cho tổ chức, theo 90% các nhà lãnh đạo doanh nghiệp.

Nhưng những xu hướng này phản ánh điều gì? "Chúng ta đang ở giữa thời đại kinh tế mà 'người thắng lấy hết' của lịch sử thế giới. AI sẽ thúc đẩy những bất bình đẳng đó tăng lên chứ không phải giảm", Cựu ứng viên tổng thống đảng Dân chủ Andrew Yang, bình luận.

Yang là người từng vận động tranh cử với ý tưởng thu nhập cơ bản phổ thông 1.000 USD mỗi tháng cho tất cả người Mỹ trưởng thành. Ông nói rằng, nếu các CEO nhận thấy nhiều giá trị hơn từ AI, họ sẽ dành ít nguồn lực hơn cho con người.

"Công nhân đang được thay thế và tự động hóa trong mọi thứ, từ nhà máy thịt đến công ty kế toán. Theo thời gian, bạn sẽ có ít công nhân hơn", Yang tuyên bố, "Chúng ta cần phải nhìn rõ ràng hơn và thực tế hơn về ý nghĩa của điều này đối với xã hội của chúng ta".

Người lao động chia sẻ những lo lắng đó. 60% nhân viên được Citrix khảo sát cho rằng vào năm 2035, nhân viên cố định sẽ là điều hiếm thấy.

'Robot sẽ không thay thế con người'

Tin tốt là các giám đốc điều hành - những người đưa ra quyết định, lạc quan hơn về vai trò của con người trong tương lai. Hầu hết nhà lãnh đạo (81%) cho rằng nhân viên cố định sẽ vẫn có chỗ đứng vào năm 2035.

Hơn nữa, 70% các nhà lãnh đạo doanh nghiệp được Citrix thăm dò cho biết đại dịch khiến họ tin rằng nhân công quan trọng hơn đối với doanh nghiệp so với công nghệ. Và thật dễ dàng để thấy công nghệ sẽ tiếp tục giúp nhân viên hoàn thành công việc của họ tốt hơn như thế nào, giống như PC, điện thoại thông minh và Internet.

Vào năm 2035, các công nghệ như trợ lý cá nhân AI và kính thực tế ảo tăng cường sẽ giúp người lao động có năng suất cao hơn ít nhất gấp đôi, theo 51% đồng thuận trong khảo sát của Citrix. "Robot sẽ không thay thế con người", Henshall cho biết, "Công nghệ sẽ làm cho con người trở nên tốt hơn và thông minh hơn. Đó là một yếu tố thúc đẩy, không phải là thay thế".

Tuy nhiên, có vẻ như công nghệ, đặc biệt là AI, sẽ thay đổi vai trò của con người trong các công ty trong tương lai. 83% nói rằng vào năm 2035, công nghệ sẽ tự động hóa các tác vụ có giá trị thấp. Về lý thuyết, điều đó sẽ giải phóng người lao động tập trung vào công việc có ý nghĩa hơn. "Công nghệ trong hơn 100 năm qua không làm được gì ngoài việc giúp mọi người trở nên năng suất và hiệu quả hơn", Henshall nói.

AI sẽ thay thế cả giới điều hành?

Nhưng không có gì đảm bảo rằng những người được "giải phóng" khỏi những công việc giản đơn sẽ được thuê cho công việc thú vị hơn. Vô số công nhân, đặc biệt là những người không được đào tạo kỹ năng phù hợp, có thể bị bỏ lại.

"Những lao động chịu thiệt hại nhất sẽ là phần lớn những người mà công việc của họ có thể tự động hóa", Yang nói, "Cuối cùng, sẽ có số ít giám đốc điều hành và nhà đầu tư thu lợi nhuận ở mức chưa từng có".

Yang dẫn chứng Google gần đây đã ra mắt tổng đài AI, cho phép các công ty dùng dịch vụ này thay thế nhân viên. Ông lưu ý rằng hơn 2 triệu người Mỹ làm việc trong các tổng đài và dự đoán hầu hết công ty sẽ không chuyển những người lao động này sang các vị trí khác. Thay vào đó, họ sẽ bị mất việc.

Nhà quản lý cũng có thể không miễn nhiễm. Cuộc khảo sát của Citrix cho thấy hầu hết đáp viên đều tin rằng, trong tương lai, các tổ chức sẽ có một bộ phận trung tâm AI giám sát tất cả hoạt động kinh doanh. Ngay cả các CEO cũng sẽ làm việc song song giữa người và máy với văn phòng giám đốc trí tuệ nhân tạo.

Không chỉ vậy, hơn một nửa (57%) người được hỏi tin rằng vào năm 2035, sẽ không có đội ngũ lãnh đạo truyền thống nào cả, chỉ có AI đưa ra hầu hết các quyết định kinh doanh.