Số hoá dữ liệu, người có bất động sản sẽ đối mặt với những nguy cơ nào?

Thông tin về sở hữu tài sản hoặc bất động sản của cá nhân có thể bị đánh cắp bằng nhiều cách. Ảnh minh hoạ

Nhiều rủi ro cho người dùng

Tại Hội nghị phát triển thị trường bất động sản an toàn, lành mạnh, bền vững tổ chức ngày 15.7.2022 do Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị nhận định, hệ thống thông tin nhà ở và thị trường bất động sản chưa đầy đủ, hoàn chỉnh. Việc công khai minh bạch thông tin liên quan đến thị trường bất động sản chưa được thường xuyên, liên tục và đầy đủ dẫn đến tình trạng lợi dụng, tung tin đồn thổi, nhiễu loạn thị trường.

Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến hiện tượng thổi giá, đầu cơ, mua bán không dựa trên giá trị thực, dẫn dắt sai lệch, bóp méo tình hình thực tế của thị trường mà hậu quả là tình trạng đóng băng, thanh khoản kém do giá bất động sản được đẩy lên quá cao so với giá trị thực trong thời gian dài.

Báo cáo “Số hoá dữ liệu thị trường bất động sản: Giới hạn của doanh nghiệp” do Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam (VIRES) vừa công bố đã khẳng định vai trò quan trọng của số hoá dữ liệu trong lĩnh vực bất động sản bởi quá trình giao dịch hàng hoá bất động sản thực chất là giao dịch thông tin bất động sản.

Tuy nhiên, đơn vị này cũng chỉ ra thực tế, dữ liệu về thị trường bất động sản đang không được thu thập và khai thác một cách thống nhất và hiệu quả.

Đặc biệt, trong xu hướng chuyển đổi số của lĩnh vực bất động sản, thông tin về sở hữu tài sản hoặc bất động sản của cá nhân có thể bị đánh cắp bằng nhiều cách, như tin tặc tấn công, sự cố bảo mật hoặc mất thông tin từ các bên thứ ba.

Nếu người dùng chia sẻ thông tin cá nhân với các bên thứ ba không tin cậy, rất có thể xảy ra việc thông tin này bị lộ. Các bên thứ ba này không loại trừ khả năng là doanh nghiệp hoạt động trong hệ sinh thái bất động sản.

“Nếu thông tin cá nhân về sở hữu tài sản hoặc bất động sản bị đánh cắp, người dùng sẽ phải đối mặt với một số nguy cơ và hậu quả tiềm ẩn, bao gồm: Thông tin cá nhân bị đánh cắp được sử dụng để thực hiện các hành vi lừa đảo, như mạo danh hoặc gian lận tài chính; quyền riêng tư bị vi phạm; ảnh hưởng đến danh tiếng cá nhân hoặc doanh nghiệp; mất mát tài sản hoặc tiền bị trộm cắp do giao dịch giả mạo”, VIRES cho biết.

Điều đó có nghĩa là, nếu doanh nghiệp không bị giới hạn, kiểm soát hoặc quản lý trong quá trình số hóa dữ liệu trên thị trường bất động sản, khách hàng và xã hội nói chung sẽ phải đối mặt với nhiều rủi ro.

Giới hạn nào cho doanh nghiệp?

Dựa trên thống kê và phân tích một số báo cáo về thị trường bất động sản được công bố giai đoạn 2022 – 2023 (của một số đơn vị như Viện Nghiên cứu Kinh tế - Tài chính – Bất động sản Đất Xanh Services, Trung tâm Nghiên cứu thị trường & Am hiểu khách hàng - One Mount Real Estate, Công ty cổ phần Bất động sản BHS (BHS Group), Công ty TNHH CBRE (Việt Nam), Công ty TNHH Savills (Việt Nam), Công ty Cổ phần DKRA Group..., VIRES nhìn nhận, với số lượng báo cáo thông tin thị trường bất động sản được các doanh nghiệp trong và ngoài nước công bố hiện tại, trung bình hàng quý, người đọc ít nhất có thể tiếp cận được từ 8-10 báo cáo. Đây cũng là một dạng thông tin về bất động sản được số hóa.

Những thông tin này, theo VIRES, mặc dù có ảnh hưởng nhất định đến thị trường nhưng tính xác thực chưa được đảm bảo, chưa có bên thứ ba nào có đủ thẩm quyền và chuyên môn để đánh giá tính chính xác, khách quan.

Không chỉ có sự sai khác nhất định về mặt số liệu, thông tin thị trường, trong các báo cáo nghiên cứu được công bố bởi nhóm doanh nghiệp tư nhân còn được chứa các thông tin quảng cáo, định hướng người đọc đến các sản phẩm, dự án bất động sản của chính doanh nghiệp công bố, hoặc doanh nghiệp là đối tác, nhà tài trợ cho báo cáo nghiên cứu. Những thông tin này không được tách thành trang quảng cáo riêng, mà được lồng ghép, cài cắm trong chính dữ liệu báo cáo.

Cũng theo VIRES, hiện nay vẫn chưa có cơ sở pháp lý và quy định cụ thể về quyền hạn, trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc công bố thông tin với công chúng; quy định về đảm bảo tính xác thực của thông tin và quy rõ trách nhiệm cho cơ quan nào kiểm chứng thông tin do doanh nghiệp công bố, đặc biệt là thông tin dưới dạng báo cáo nghiên cứu.

Do đó, VIRES cho rằng, cần vạch rõ những giới hạn của doanh nghiệp, được phép khai thác thông tin với sự cho phép và thoả thuận giữa các bên, trong đó có sự cam kết về bảo mật thông tin và mục đích sử dụng thông tin. Đồng thời, chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu vi phạm quyền riêng tư, Luật An ninh mạng và các cam kết ban đầu với chủ thể cung cấp thông tin.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp có thể lưu trữ thông tin được cung cấp trong thời gian nhất định với sự cho phép của chủ thể, nhưng không được lưu trữ lâu dài và biến dữ liệu thành tài sản tư hữu.

Đối với việc khai thác dữ liệu đầu ra từ cơ quan Nhà nước, doanh nghiệp có thể khai thác dữ liệu mở từ cơ quan Nhà nước, nhưng không được bán, sử dụng với mục đích thương mại.

Đối với thông tin từ cơ sở dữ liệu do chính doanh nghiệp vận hành, doanh nghiệp có quyền được công bố, nhưng cần phải làm rõ phạm vi ảnh hưởng của thông tin này và đảm bảo về tính xác thực của thông tin.

VIRES cũng kiến nghị cần luật hóa quy trình số hóa và xây dựng cơ sở dữ liệu về thị trường bất động sản để thiết lập hành lang pháp lý đủ mạnh nhằm yêu cầu các chủ thể tham gia vào thị trường có trách nhiệm và phải thực hiện các nghĩa vụ để minh bạch thông tin trên thị trường bất động sản. Đối với các báo cáo do các doanh nghiệp công bố, cần luật hóa cơ chế phản biện độc lập của các chuyên gia có uy tín trong lĩnh vực bất động sản, có sự giám sát của cơ quan quản lý Nhà nước, các tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức khoa học công nghệ độc lập.