Sai phạm trong quản lý đất đai tại Bình Dương: "Căn bệnh" trầm kha, khó chữa (kỳ 1)

Văn phòng KP5, P.Thới Hòa vừa mọc lên trên khu dân cư không một căn nhà!

"Treo" hơn 6.000ha đất

Bình Dương nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam với diện tích tự nhiên hơn 269.000ha, dân số khoảng 1,72 triệu người. Đến đầu năm 2013 toàn tỉnh có gần 14.000 doanh nghiệp (DN) trong nước và 2.151 dự án (DA) đầu tư nước ngoài với tổng vốn đăng ký hơn 107.000 tỷ đồng và 18 tỷ USD, gồm 28 khu công nghiệp (KCN) với 9.073ha đất và 8 cụm công nghiệp (CCN) với 600ha.

Toàn tỉnh có 112 DA khu dân cư (KDC), nhà ở thương mại với 6.253ha, trong đó 28 DA đã hoàn chỉnh, 38 đang xây dựng hạ tầng kỹ thuật và 46 còn trong giai đoạn giải phóng mặt bằng. Ngoài ra có 31 DA với 1.427,8ha đã bị thu hồi do không triển khai hoặc chủ đầu tư (CĐT) không đủ năng lực. Đáng lưu ý có đến 12 KDC, tái định cư (TĐC) với 241,5ha không nằm trong danh mục được Chính phủ phê duyệt. Một số KDC được bố trí giữa các KCN, CNN (Sóng Thần 3, Mỹ Phước 2, An Thạnh...) vi phạm quy định, tiềm ẩn nhiều nguy cơ. Tình trạng các hộ gia đình và cá nhân tự ý phân lô bán nền trái phép diễn ra phổ biến tại hai thị xã Thuận An, Dĩ An...

Quá trình làm việc, TTrCP phát hiện 6.014ha đất nông nghiệp được quy hoạch vào mục đích phi nông nghiệp nhưng không thực hiện, dẫn đến bỏ hoang; hơn 992ha tại hai xã Tam Lập, An Thái (huyện Phú Giáo) do Công ty TNHH MTV lâm nghiệp BD quản lý bị xâm canh, lấn chiếm nhiều năm. Công ty này còn ký hợp đồng (HĐ) giao khoán đất trồng cao su cho 23 hộ với 134,66 ha và chuyển đổi 855,7 ha từ HĐ "hợp tác kinh doanh" sang "giao khoán" cho một DN và 7 cá nhân không đúng đối tượng. Một DN khác là Công ty TNHH MTV cao su Bình Dương cũng bị phát hiện ký 37 HĐ "giao khoán" đất trồng cao su gồm 223,62ha không đúng đối tượng. Ngoài ra, 65 trường hợp được UBND tỉnh BD giao đất có thời hạn không đúng quy định Luật Đất đai.

Doanh nghiệp được "ưu tiên", nhà nước phải chịu thiệt

Thanh tra phát hiện 9 trường hợp được khấu trừ tiền bồi thường giải phóng mặt bằng vào tiền sử dụng đất và thuê đất trái quy định. Cụ thể:

Khu dân cư Hiệp Thành 3 do Công ty cổ phần (CP) tư vấn đầu tư - xây dựng Bình Dương (Biconsi) làm CĐT, được UBND tỉnh BD quyết định (QĐ) thu hồi và giao đất 2 đợt với tổng diện tích 397.377m2. Phương án đền bù, hỗ trợ, TĐC được UBND tỉnh phê duyệt 3 đợt vào các năm 2004, 2005, 2008 nhưng Cục Thuế tỉnh quyết toán thu tiền sử dụng theo đơn giá đất năm 2004, dẫn đến thiệt hại ngân sách (NS) hơn 38,54 tỷ đồng.

Khu dân cư Chánh Nghĩa do Công ty CP xây dựng Bình Dương làm CĐT, được UBND tỉnh giao đất 3 đợt vào các năm 2005, 2007, 2010 với 44.741,4m2. Cục Thuế tỉnh cũng tạm thu và quyết toán thu tiền sử dụng đất theo đơn giá năm 2004 làm thiệt hại NS hơn 5,72 tỷ.

Tương tự, KDC Cầu Đò do Công ty TNHH Thiên Phú làm CĐT được UBND tỉnh cho phép chuyển mục đích và giao đất vào các năm 2006, 2007 với 418.375,8m2. Cục Thuế tỉnh có thông báo tạm thu, sau đó quyết toán thu tiền sử dụng đất theo đơn giá năm 2004. Số tiền bị thiệt hại trong DA này hơn 15,47 tỷ đồng.

Nhiều DN còn được UBND tỉnh Bình Dương "ưu ái" giao đất và cho thuê khi chưa có QĐ thu hồi, giá đất thì tính "hữu nghị”. Với 5 trường hợp TTrCP phát hiện, số tiền thiệt hại hơn 17,17 tỷ đồng. Cụ thể: Công ty TNHH Vị Hảo được UBND tỉnh giao 121.639,4m2 đất làm KDC Vị Hảo theo QĐ ngày 4-4-2006 nhưng lại xác định giá đất theo bảng giá năm 2005 làm Nhà nước thất thu hơn 2,265 tỷ đồng. Công ty liên doanh TNHH KCN Việt Nam - Singapore được UBND tỉnh BD cho thuê đất làm KDC ấp 4, 5 (xã Vĩnh Tân, huyện Tân Uyên) và KDC Hòa Lợi (xã Hòa Lợi, huyện Bến Cát). Trong đó, KDC ấp 4 với 1.068.030m2 đất được thuê năm 2010, KDC ấp 5 với 1.054.065m2 thuê năm 2010, 2011; KDC Hòa Lợi với 657.612m2 thuê năm 2010, nhưng tiền thuê đất lại tính theo bảng giá năm 2008 (!). Với sự "ưu tiên" này, công ty được lợi tại KDC ấp 4 hơn 3,368 tỷ, KDC ấp 5 hơn 3,32 tỷ, KDC Hòa Lợi gần 3,136 tỷ.

Tương tự, KDC Gò Chai (xã Bình Hòa, Thuận An) do Tổng công ty TNHH MTV sản xuất và XNK Bình Dương làm CĐT được UBND tỉnh ra QĐ giao đất ngày 20-12-2010 và điều chỉnh ngày 25-4-2012 với 70.610m2, nhưng thu tiền sử dụng đất lại dựa trên bảng giá áp dụng cho giai đoạn 1999-2004, dẫn đến thiệt hại hơn 5 tỷ đồng.

Khấu trừ sai, ngân sách "bay" hơn 56 tỷ

Công ty TNHH Cửu Long được UBND tỉnh BD cho thuê 486.671,8m2 đất trả tiền hàng năm để thực hiện CCN Thanh An (huyện Dầu Tiếng) vào năm 2007. Năm 2010, công ty được UBND tỉnh giao 26.603,5m2 đất tại xã Thanh An để xây chợ và khu TĐC. UBND huyện Dầu Tiếng căn cứ chỉ đạo của UBND tỉnh ban hành QĐ ngày 6-6-2011 cho phép công ty được khấu trừ hơn 4,249 tỷ đồng tiền đền bù, hỗ trợ của CCN Thanh An vào tiền sử dụng đất phải nộp của khu TĐC không đúng quy định.

Ngày 19-10-2004 UBND tỉnh có QĐ cho Công ty TNHH Kim Long thuê 176.070m2 đất (do UBND xã Vĩnh Tân, huyện Tân Uyên quản lý sử dụng) không qua đấu giá. Năm 2011, Công ty TNHH Ba Huân nhận chuyển nhượng tài sản gắn liền với khu đất thuê của Kim Long. Ngày 25-7-2011, UBND tỉnh có QĐ cho phép phía Ba Huân được chuyển từ hình thức thuê sang giao đất. Khi tính tiền sử dụng đất, Cục Thuế tỉnh khấu trừ cho bên Ba Huân 2,188 tỷ đồng mà Kim Long đền bù đất công trước đây. TTrCP xác định khoản phải truy thu đối với Ba Huân là 1,09 tỷ đồng sau khi đã giảm 50% tiền sử dụng đất theo quy định.

Ngày 25-12-2007, UBND tỉnh có QĐ giao 117.568 m2 đất cho Công ty TNHH Thanh Duy làm KDC Thanh Duy, nhưng không xác định lại đơn giá đất theo giá thị trường để làm căn cứ thu tiền sử dụng, dẫn đến thiệt hại ngân sách hơn 4,095 tỷ đồng.
Năm 2009, Công ty cổ phần Hạt Việt được UBND tỉnh cho phép chuyển từ hình thức thuê sang giao đất với 16.046m2 để xây dựng nhà máy chế biến hạt điều. Khi tính tiền sử dụng đất, Cục Thuế tỉnh đã khấu trừ sai hơn 1,954 tỷ đồng.

Tương tự, KDC Thạnh Tân (xã Tân Bình, TX.Dĩ An) do Công ty TNHH Thạnh Tân làm CĐT được UBND tỉnh giao đất năm 2009, bị khấu trừ sai 3,081 tỷ đồng. Dự án Khu phức hợp Twin Doves Golf Club & Resort do Tổng công ty TNHH MTV sản xuất và XNK Bình Dương làm CĐT được UBND tỉnh giao hơn 1,64 triệu m2 (nằm trong "thành phố mới" BD) năm 2010 bị khấu trừ sai hơn 12,05 tỷ đồng. Dự án Khu đô thị - thương mại và dịch vụ Lai Hưng do Công ty CP Vĩnh Quang làm CĐT được UBND tỉnh BD giao đất 2 đợt vào năm 2010 với 765.333,3m2, bị khấu trừ sai gần 29 tỷ đồng. Công ty TNHH Diệu Long được UBND tỉnh cho phép chuyển mục đích 4.000m2 từ đất sản xuất kinh doanh sang đất ở ngày 26-7-2010, bị khấu trừ sai 640,96 triệu đồng. DNTN Hương Quỳnh được UBND tỉnh giao 12.068,89 m2 đất làm cơ sở sản xuất kinh doanh tại P.Phú Hòa, TP Thủ Dầu Một năm 2007, bị khấu trừ sai 50,5 triệu đồng.

Cộng chung các trường hợp trên, số tiền bị khấu trừ sai hơn 56 tỷ đồng...