Những ngôi nhà 'ma' ở Australia

Một buổi tối giữa tuần, thời điểm mà hầu hết người Australia đang ở nhà nấu bữa tối, chưa đầy một phần ba căn hộ tại khu Docklands (bang Victoria, Australia) là sáng đèn. Hầu hết cửa hiệu và nhà hàng khu này đã đóng cửa. Những người đi lại ở đây có vẻ cũng là để đến nơi khác.

"Những tòa tháp ma" là tên gọi dành cho những tòa nhà chung cư cao cấp như ở Docklands, với các căn hộ 3 phòng ngủ, giá gần một triệu USD nhưng lại không có người ở. Khái niệm này khá phổ biến với nhà đầu tư Trung Quốc - những người thường chỉ mua chứ ít khi đến sống. Những căn hộ tối om ở đây là biểu tượng cho một thị trường bất động sản mà ngay cả giới trung lưu cũng cảm thấy đắt đỏ.

Các tòa nhà chung cư tại khu Docklands. Ảnh: Bloomberg

Giới chức Australia đang tìm cách xoa dịu sự bất bình của người dân và tăng thuế với người mua ngoại quốc. Bang New South Wales đã tăng gấp đôi tiền phụ phí khi người nước ngoài mua nhà ở. Western Australia cũng vừa bổ sung một loại thuế. Nhiều bang cũng áp thêm thuế lên các bất động sản bỏ hoang từ 6 tháng trở lên.

Dù vậy, việc xác minh một căn nhà có bị bỏ trống hay không cũng là vấn đề đau đầu với giới chức. Bang Victoria dự định để chủ nhân tự kê khai, và sẽ giám sát việc sử dụng điện, nước để phát hiện người nói dối. Cơ quan thuế Australia thì gợi ý dựa vào hóa đơn thuế hoặc thông tin bưu điện.

Tuy nhiên, các chuyên gia bất động sản cho biết việc thuê người đến, bật các công tắc, vòi nước để giả vờ có người ở là rất dễ dàng. Bên cạnh đó, rất nhiều căn hộ chỉ là trống tạm thời, để chờ con cái sang học đại học, hoặc chuyển được cả gia đình sang đây. Vì thế, chính sách này cũng khiến nhiều người nghi ngờ về độ công bằng.

"Rồi gì nữa đây? Chúng ta sẽ đánh thuế cả những người mua giày mới về mà không đi à?", Monika Tu - Giám đốc chi nhánh Sydney tại Black Diamondz - hãng chuyên bán bất động sản cao cấp cho người Trung Quốc cho biết.

Dù vậy, động thái của Australia cũng nằm trong xu hướng chung toàn cầu, chủ yếu để phản ứng lại dòng tiền khổng lồ rời khỏi Trung Quốc và đổ vào bất động sản trên toàn thế giới. Thuế đánh lên nhà trống cũng đã được áp dụng tại Vancouver, Toronto (Canada) và một số khu vực ở London, Dublin.

Tại Vancouver, những căn nhà này phải có người ở ít nhất 6 tháng trong một năm, nếu không sẽ phải nộp thuế. Chủ nhà cũng sẽ phải nộp hồ sơ xác nhận vào tháng 12. Nếu vi phạm, họ có thể bị phạt tới 8.150 USD một ngày.

Một nghiên cứu về thị trường Australia của Trung tâm Nghiên cứu City Futures cho thấy trong buổi tối họ điều tra, cứ 10 căn nhà thì hơn một căn bỏ trống. Số căn trống đã tăng 19% tại Melbourne và 15% tại Sydney so với 5 năm trước.

Người nước ngoài, chủ yếu là từ Trung Quốc, đã mua 25% nhà mới tại New South Wales và 16% tại Victoria trong năm tính đến tháng 9/2016. Giá trung bình một căn nhà tại Sydney đã tăng gấp đôi kể từ năm 2009, theo hãng nghiên cứu CoreLogic. Hơn 60% cư dân Sydney đổ lỗi việc này cho tiền đầu tư từ nước ngoài.

Việc mua bất động sản cao cấp rồi bỏ trống đã làm dấy lên làn sóng giận dữ tại đây, đặc biệt với nhóm người vô gia cư. Còn đối với những nhà đầu tư giàu có Trung Quốc, tăng thuế cũng chỉ như thêm một khoản chi phí mà thôi. Khi giá một căn hộ hai phòng ngủ tại Sydney và Melbourne rẻ hơn 25% so với Thượng Hải, người Trung Quốc vẫn coi Australia là địa điểm lý tưởng để cất giữ tiền bạc, đặc biệt khi đồng NDT đang mất giá và họ tìm cách đa dạng hóa tài sản ra nước ngoài.

Leor Wong - Giám đốc hãng bất động sản Australia Property Group Investment cho biết một người bạn của ông đã chi 1 triệu đôla Australia cho một căn hộ chỉ để đưa gia đình, bạn bè đến đây chơi một tháng mỗi năm. "Tôi không nghĩ ông ý sẽ bận tâm đến thuế này đâu", Wong cho biết.

Dù vậy, Liu Yumei - một chủ nhà hàng 52 tuổi tại Suzhou (Trung Quốc) lại không cho là vậy. Căn hộ 2 phòng ngủ của bà tại Melbourne đã bỏ trống từ năm 2013, chỉ thỉnh thoảng để gia đình tụ tập ngắn hạn. Liu cho biết bà không muốn cho thuê căn hộ vì sợ người thuê sẽ khiến nó lộn xộn và xuống cấp. Liu mua nó để dành cho con trai khi học đại học.

Nếu bị đánh thuế, bà sẽ mất hơn 2.200 USD mỗi năm. Con số này đang khiến bà nghĩ về việc cho thuê. "Vài người bạn nói với tôi rằng tiền thuê ở Australia cao lắm và tôi không nên bỏ lỡ", bà cho biết.

Dù vậy, một báo cáo của Chính phủ Australia chỉ ra tiền từ nước ngoài chỉ tác động nhỏ lên giá nhà. Việc Trung Quốc kiểm soát dòng vốn rút ra, các ngân hàng Australia ngừng cho vay người mua nước ngoài và các khỏa thuế phí mới có thể sẽ khiến hoạt động này chậm lại.

Wong cho biết doanh thu từ hoạt động bán nhà của công ty ông đã giảm 60% trong năm qua. Họ vì thế đã phải chuyển sang đẩy mạnh mảng cho thuê. "Anh phải biết cách tự vệ thôi. Giờ mảng cho thuê đang là hũ mật của môi giới bất động sản", ông nói.