Làn sóng FDI mới đang định hình công nghiệp Việt Nam

Sự bứt phá cả về quy mô và chất lượng của dòng vốn sẽ củng cố lộ trình Việt Nam hướng tới tăng trưởng công nghiệp giá trị cao.

Sự tăng trưởng này không chỉ đơn thuần là kết quả ngắn hạn, mà phản ánh niềm tin chiến lược ngày càng lớn của các nhà đầu tư quốc tế đối với môi trường sản xuất – kinh doanh tại Việt Nam.

Theo ông John Campbell, Giám đốc Bộ phận Dịch vụ Công nghiệp Savills TP.HCM, mức tăng mạnh này là một bước tiến mang tính cấu trúc, thể hiện sự trưởng thành của thị trường công nghiệp trong nước. Ông cho rằng, sự bứt phá cả về quy mô và chất lượng của dòng vốn sẽ củng cố lộ trình Việt Nam hướng tới tăng trưởng công nghiệp giá trị cao, thay vì chỉ dựa trên lợi thế chi phí như trước đây. Thực tế, giá trị gia tăng ngành sản xuất nửa đầu năm đã tăng hơn 10%, đóng góp gần 2,6 điểm phần trăm vào GDP – minh chứng rằng nền kinh tế không chỉ hưởng lợi từ dòng vốn FDI, mà còn đang chuyển dịch về chất.

Việt Nam trong làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu

Sự trỗi dậy của Việt Nam trong mắt nhà đầu tư nước ngoài không thể tách rời khỏi bối cảnh địa chính trị và thương mại toàn cầu. Trong vài năm qua, chiến lược “Trung Quốc +1” đã trở thành xu thế của các tập đoàn đa quốc gia nhằm giảm phụ thuộc vào Trung Quốc trước những căng thẳng thương mại và rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng. Nằm ngay cạnh Trung Quốc, có chi phí lao động cạnh tranh, chính trị ổn định và môi trường kinh doanh ngày càng cởi mở, Việt Nam trở thành ứng viên hàng đầu cho sự dịch chuyển này.

Thêm vào đó, các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA hay RCEP đã mở ra cánh cửa tiếp cận tới 65% thị trường toàn cầu. Không chỉ là lợi thế về thuế quan, những hiệp định này còn chứng minh cam kết của Việt Nam trong việc tuân thủ chuẩn mực quốc tế, từ đó củng cố lòng tin của các tập đoàn toàn cầu. Song hành với đó là làn sóng FDI xanh và công nghệ cao, thể hiện qua các dự án như nhà máy xanh của Lego hay đầu tư vào đóng gói chip bán dẫn. Đây không còn là những khoản vốn “săn chi phí rẻ” như trước, mà là sự lựa chọn chiến lược để xây dựng cơ sở sản xuất hiện đại, thân thiện môi trường và bền vững.

Điểm đáng chú ý khác là số lượng dự án sản xuất mới tăng gần 40% trong nửa đầu năm. Con số này cho thấy Việt Nam đang bước vào một giai đoạn mới: từ chỗ là điểm đến hưởng lợi từ dịch chuyển, nay đã trở thành mắt xích ưu tiên trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Các tập đoàn không chỉ “thử nghiệm” đặt nhà máy mà còn mở rộng cơ sở, khẳng định niềm tin dài hạn và coi Việt Nam là địa bàn chiến lược trong mạng lưới sản xuất quốc tế.

Bước ngoặt bất động sản công nghiệp và thách thức phía trước

Một sự thay đổi quan trọng khác trong bức tranh công nghiệp là sự lên ngôi của mô hình nhà xưởng xây sẵn. Lần đầu tiên, số lượng dự án nhà xưởng xây sẵn vượt qua các dự án thuê đất công nghiệp truyền thống, với tỷ lệ lấp đầy 88–89% – mức cao nhất trong ba năm. Điều này phản ánh xu hướng các doanh nghiệp quốc tế muốn rút ngắn thời gian triển khai, tiết giảm vốn đầu tư ban đầu và ưu tiên hạ tầng sẵn sàng vận hành.

Theo ông John Campbell, đây là bước ngoặt quan trọng, cho thấy thị trường bất động sản công nghiệp Việt Nam đã trưởng thành hơn, chuyển từ cung đất thô sang cung ứng giải pháp trọn gói, đáp ứng các tiêu chuẩn linh hoạt, hiện đại và bền vững.

KCN Sông Khoai.

Tuy nhiên, làn sóng FDI này cũng đặt ra nhiều yêu cầu khắt khe. Các nhà đầu tư giờ đây không chỉ tìm kiếm đất đai, mà đòi hỏi một hệ sinh thái hoàn chỉnh: nguồn điện ổn định, năng lượng tái tạo, hạ tầng kết nối cảng biển – cao tốc, môi trường pháp lý minh bạch và nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong các ngành điện tử và bán dẫn. Sự cạnh tranh trong khu vực ngày càng gay gắt, khi các quốc gia ASEAN khác cũng chạy đua nâng cấp hạ tầng và chính sách để hút dòng vốn tương tự.

Theo Savills, để duy trì sức hút, Việt Nam cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp: đảm bảo nguồn điện xanh và ổn định, mở rộng cơ chế mua bán điện trực tiếp, nâng cấp cảng biển và hoàn thành mục tiêu 3.000 km cao tốc, rút gọn thủ tục phê duyệt dự án và minh bạch hóa định giá đất. Đồng thời, việc phát triển các nhà xưởng xây sẵn, kho bãi xây theo yêu cầu với tiêu chuẩn quốc tế sẽ giúp nâng cao vị thế trong mắt các nhà sản xuất công nghệ cao. Một yếu tố then chốt khác là đào tạo nguồn nhân lực chuyên sâu, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của ngành công nghiệp bán dẫn và các lĩnh vực công nghệ mới.

Làn sóng FDI sản xuất 2025 có thể coi là cơ hội lịch sử để Việt Nam bứt phá, từ một điểm đến FDI dựa trên chi phí thấp trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao và bền vững trong khu vực. Song, nếu không giải quyết kịp thời các thách thức về năng lượng, hạ tầng, thủ tục pháp lý và nhân lực, lợi thế này sẽ nhanh chóng bị san bằng bởi các đối thủ cạnh tranh. Câu hỏi đặt ra không phải là Việt Nam có thu hút được dòng vốn FDI hay không – điều đó đã được chứng minh mà là Việt Nam có tận dụng được làn sóng này để xây dựng nền công nghiệp hiện đại, bền vững và đủ sức cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu hay không.