Forbes: Vương quốc Phật giáo hạnh phúc nhất thế giới Bhutan âm thầm xây mỏ bitcoin ‘khủng’

Ảnh: Getty Images

Theo Forbes, hàng chục container vận chuyển nằm ẩn sau sườn đồi phía nam Thimphu, thủ đô Bhutan của dãy Himalaya, một trong những quốc gia biệt lập nhất thế giới. Bên trong, các máy khai thác bitcoin hàng triệu đô la hoạt động không ngừng nghỉ để tích lũy đồng tiền có giá trị hiện đang mê hoặc quốc vương của Bhutan - và vương quốc của ông.

Dưới sự trị vì của Quốc vương Jigme Khesar Namgyel Wangchuck, còn được biết đến với biệt hiệu "Long Vương xứ Bhutan" (Dragon King of Bhutan), Bhutan đã âm thầm biến thành một Shangri-La tiền điện tử với việc chính phủ dành đất đai, nguồn vốn và năng lượng cho các hoạt động như thế này, điều mà họ hy vọng sẽ ngăn chặn được một cuộc khủng hoảng kinh tế sắp xảy ra.

Nhưng các quan chức Bhutan chưa bao giờ tiết lộ vị trí hoặc phạm vi của các cơ sở này. Và khi nước này trở thành quốc gia đầu tiên thành lập mỏ bitcoin có chủ quyền khoảng 4 năm trước, rất ít người bên ngoài Bhutan biết đến.

Chính phủ nước này chỉ bắt đầu bình luận về các khoản đầu tư tài sản kỹ thuật số của mình sau khi Forbes lần đầu tiên báo cáo chi tiết về danh mục đầu tư trị giá hàng triệu đô la của họ vào đầu năm nay.

Một địa điểm ở Dochula, được cho là một trong những mỏ bitcoin của vương quốc, được che giấu sau một bụi cây. ‎

Một cơ sở – địa điểm thí điểm cho các nỗ lực khai thác bitcoin của Bhutan, một nguồn tin cho biết – được xây dựng gần Đèo Dochula, một khu vực có ý nghĩa văn hóa và chính trị với 108 ngôi đền tưởng niệm dành riêng cho những người lính Bhutan đã ngã xuống.

Hình ảnh vệ tinh của Planet Labs và Google Earth cho thấy rằng hoạt động làm đất đã bắt đầu tại địa điểm này vào năm 2020 và việc xây dựng dường như đã hoàn thành vào cuối năm 2022.

Ảnh nhìn từ trên không cho thấy một cụm các đơn vị khai thác có mái màu xanh lá cây và trắng được bao quanh bởi hàng dặm rừng. Mặc dù chỉ cách đường cao tốc đông đúc vài bước chân, Google Street View cho thấy nó hoàn toàn bị ẩn khỏi những người qua đường. Nguồn tin thứ hai nói với Forbes rằng mặt đất đã được san lấp dọc theo đoạn đường này để tạo thêm lớp che chắn cho khu vực này.

Mỏ thứ hai nằm gần Trongsa, một thị trấn phía đông Thimphu và là nơi tổ tiên của triều đại Wangchuck hiện tại. Cơ sở thứ ba nằm ở quận Dagana có rừng rậm, gần một trường cấp hai dành cho trẻ em ở cộng đồng nông thôn.

Dường như mỏ thứ tư và lớn nhất của vương quốc nằm trong một siêu dự án gây tranh cãi - trị giá 1 tỷ USD của Bhutan mang tên “Thành phố Giáo dục”, một nỗ lực nhằm thành lập một trung tâm quốc tế “về giáo dục và kiến thức” ở Bhutan. Mỏ chạy dọc theo con đường trải nhựa đầu tiên của đất nước, quốc lộ Phuentsholing-Thimphu, nhưng nằm khuất sau địa hình đồi núi. Chỉ có máy biến áp và đường dây điện mới phản ánh sự thật rằng một mỏ bitcoin hiện đang chiếm giữ địa điểm này. Theo dữ liệu hải quan từ Bộ Tài chính, hình ảnh vệ tinh lịch sử cho thấy việc xây dựng nó bắt đầu vào khoảng tháng 12/2021, trùng với thời điểm nhập khẩu 193 triệu USD cho “các đơn vị chế biến”. Hàng nhập khẩu được gắn thêm mã thuế tương tự được sử dụng bởi các công ty phần cứng khai thác bitcoin.

Bhutan đã giới thiệu dự án Thành phố Giáo dục tới người dân của mình như một phương tiện để đảm bảo tương lai của họ trong bối cảnh tỷ lệ thanh niên thất nghiệp gia tăng, số lượng di cư tăng cao và chảy máu chất xám. Khoảng 1,5% dân số Bhutan đã di cư sang Úc vào năm ngoái, nhiều người đang tìm kiếm cơ hội việc làm và mức lương tốt hơn. Theo tờ báo địa phương Kuensel, ở Bhutan, mức lương tối thiểu được ấn định chỉ ở mức 45 USD/tháng và khoảng 12% dân số nước này sống dưới mức nghèo khổ.

Thành phố Giáo dục lẽ ra phải thay đổi điều đó. Năm 2009, chính phủ Bhutan đã trả cho công ty tư vấn McKinsey & Co. khoảng 9 triệu USD để giúp thiết kế một "trung tâm khu vực đẳng cấp thế giới về y tế, giáo dục, tài chính, dịch vụ CNTT" trị giá 1 tỷ USD. Ẩn mình giữa ngã ba sông, khuôn viên rộng 1.000 mẫu Anh sẽ là ngọn hải đăng cho mô hình kinh tế Tổng Hạnh phúc Quốc gia thử nghiệm của đất nước và là trung tâm giáo dục cao hơn cho châu Á. Đây là nơi đặt các vệ tinh của một số trường đại học danh tiếng nhất thế giới, cũng như các cơ sở R&D, phòng thí nghiệm, khách sạn và trung tâm sự kiện. Và theo chính phủ Bhutan, thành phố sẽ quảng bá "Thương hiệu Bhutan", tạo ra một "nền kinh tế xanh và bền vững", "các ngành công nghiệp nhạy cảm về văn hóa và tinh thần" và một "xã hội tri thức".

Dù vậy, Thành phố Giáo dục đã bị loại bỏ vào năm 2014. Nhưng bị bỏ lại phía sau là đường, cầu, nguồn cung cấp nước và quan trọng nhất là đường dây điện - các khối xây dựng cho một mỏ bitcoin.

Công ty đầu tư có chủ quyền của vương quốc, Druk Holdings & Investment (DHI), đã xác nhận sự tồn tại của mỏ. “Các địa điểm dành cho các cơ sở liên quan đến khai thác bitcoin ở Bhutan đã được lựa chọn dựa trên nhu cầu hậu cần của các hoạt động như nguồn điện và nhiều yếu tố khác”, nguồn tin nói với Forbes thông qua một công ty truyền thông bên ngoài.

Bitcoin là một sự bổ sung cho kế hoạch tổng thể kinh tế của Bhutan. Tài chính của vương quốc này từ lâu đã được củng cố nhờ doanh thu du lịch và xuất khẩu lượng lớn thủy điện dư thừa sang nước láng giềng Ấn Độ. Nhưng đại dịch Covid đã làm giảm doanh thu hàng năm 88,6 triệu USD mà đất nước thu được từ phí xin thị thực 65 USD một ngày, đòi hỏi phải điều chỉnh lộ trình khẩn cấp. Theo nhiều nguồn tin, các quan chức chính phủ Bhutan đã bắt đầu đàm phán với các nhà cung cấp và khai thác bitcoin vào khoảng năm 2020.

DHI, công ty giám sát hoạt động bitcoin của Bhutan, nói với tờ báo địa phương The Bhutanese rằng họ “gia nhập không gian khai thác” khi giá của tiền điện tử là 5.000 USD (lần cuối nó được định giá ở mức này vào tháng 4/2019 nhưng hiện có giá trị 36.000 USD). Dữ liệu nhập khẩu và hình ảnh vệ tinh của Bhutan cho thấy hoạt động của nước này thực sự tăng cường vào năm 2020.

Vào tháng 5, khi Forbes yêu cầu DHI xác nhận thời điểm đó, người phát ngôn của quỹ chỉ nói rằng một loạt khoản đầu tư bitcoin đã được thực hiện “trong một khoảng thời gian trong năm.2019”. Giá Bitcoin đã giảm từ 69.000 USD vào tháng 11/2021 xuống dưới 17.000 USD vào tháng 12 năm ngoái.

Cơ sở hạ tầng của một mỏ bitcoin ở vùng nông thôn Dagana. Ảnh: PLANET LABS PBC

DHI, công ty cũng điều hành hãng hàng không hàng đầu quốc gia, nhà máy thủy điện và nhà máy sản xuất phô mai, không cung cấp bất kỳ phân tích doanh thu hoặc đầu tư nào vào khai thác bitcoin trong tài khoản hàng năm của mình ngoài việc lưu ý rằng họ đã huy động trái phiếu ngoại tệ để tài trợ cho dự án.

Các học giả bên ngoài và những người trong cuộc chuyên theo dõi hoạt động bitcoin toàn cầu nói với Forbes rằng hoạt động khai thác của đất nước vẫn là một câu hỏi hóc búa. DHI tuyên bố rằng họ “không tham gia vào các quyết định về việc sử dụng số tiền mà DHI trả cho Chính phủ”.

Dữ liệu thương mại được truy cập thông qua Đài quan sát độ phức tạp kinh tế, một nền tảng nguồn mở trực quan hóa các mô hình thương mại toàn cầu, chỉ ra rằng hơn 220 triệu USD chip dùng để khai thác bitcoin đã được chuyển từ Trung Quốc đến Bhutan trong khoảng thời gian từ năm 2021 đến năm 2022. Và dữ liệu của Bộ Năng lượng Bhutan cho thấy mức sử dụng điện của ngành công nghiệp tăng đột biến 63% vào năm 2022.

Trong khi đó, Bhutan, quốc gia nhiều năm đã bán năng lượng dư thừa cho Ấn Độ, đã tăng cường nhập khẩu ồ ạt, mua lượng điện trị giá 20,7 triệu USD vào năm 2023, theo Kuensel.

Mùa gió mùa châu Á có nghĩa là Bhutan luôn phải hứng chịu hạn hán khi các nhà máy thủy điện hầu như không hoạt động trong ba tháng, buộc nước này phải nhập khẩu điện từ lưới điện chủ yếu chạy bằng than của Ấn Độ. Tuy nhiên, đầu tư của Bhutan vào khai thác bitcoin phụ thuộc vào khả năng tiếp cận đáng tin cậy với năng lượng sạch và giá rẻ.

Bhutan ưu tiên cung cấp điện cho tiêu dùng trong nước. Người phát ngôn của DHI cho biết ngành công nghiệp và kinh doanh – bao gồm các dự án liên quan đến khai thác bitcoin – được ưu tiên thấp hơn. Trong những tháng mùa đông khi sản lượng thủy điện thường giảm, “hoạt động khai thác có thể ngừng hoạt động do có điện”.

Tuy nhiên, bốn mỏ thuộc sở hữu nhà nước mà Forbes tin rằng họ đã xác định được thậm chí có thể không phải là mỏ lớn nhất của Bhutan. Vào năm 2022, quốc gia này đã ký kết hợp tác với gã khổng lồ khai thác bitcoin của Singapore, Bitdeer, khiến Bhutan trở thành trung tâm mở rộng sang châu Á.

Vào tháng 3, Bitdeer đã động thổ một mỏ ở thị trấn Gedu phía nam, theo hình ảnh vệ tinh từ Planet Labs, mang lại 100 megawatt (MW) trực tuyến vào tháng 8, công ty cho biết.

DHI, công ty sở hữu công ty điện lực quốc gia Bhutan, sẽ cung cấp điện cho địa điểm này. Bitdeer tiết lộ trong bản cập nhật tháng 7 rằng họ đã chạy 11.000 máy khai thác và đã đặt hàng thêm 15.000 máy. Nikkei đưa tin, khi hoàn thành, cơ sở 600 MW sẽ tiêu thụ nhiều năng lượng hơn phần còn lại của đất nước.

Gần đây, nhân viên của Bitdeer đã tiếp cận các nhà đầu tư tại các hội nghị trong ngành như Mining Disrupt để có được quỹ “khai thác tiền điện tử xanh” trị giá 500 triệu USD. DHI ước tính nó sẽ hỗ trợ 300 đến 400 việc làm và một lĩnh vực điện toán mới ở Bhutan - phản ánh bước tiến vượt bậc của đất nước.

Giám đốc điều hành Bitdeer, Matt Linghui Kong nói với Forbes trong một tuyên bố rằng công ty đang “nhận được rất nhiều sự quan tâm” vào quỹ và hiện đang đàm phán với nhiều nhà đầu tư nhưng họ từ chối nêu tên.

Nguồn vốn và việc làm mới có thể rất cần thiết khi Ngân hàng Phát triển Châu Á dự báo nền kinh tế Bhutan sẽ tăng trưởng chậm lại còn 4,6% trong năm nay. Các nhà kinh tế của chính phủ đã kêu gọi cải cách kinh tế và cắt giảm ngân sách để ngăn chặn một cuộc khủng hoảng tài chính.

Hiện tại, sự khao khát của Bhutan đối với các giải pháp dựa trên blockchain dường như vẫn chưa bị ảnh hưởng bởi những thách thức này. Đầu tháng này, nhân kỷ niệm 12 năm ngày cưới của nhà vua và hoàng hậu, họ đã công bố một ứng dụng nhận dạng kỹ thuật số phi tập trung thử nghiệm. Đối tượng thử nghiệm đầu tiên và công dân kỹ thuật số của ứng dụng này có thể là Thái tử.

Nằm giữa hai cường quốc kinh tế là Trung Quốc và Ấn Độ, với dân số chỉ hơn 760.000 người, Vương quốc Bhutan được mệnh danh là đất nước hạnh phúc nhất thế giới. Ở Bhtuan không có sự phân biệt giàu nghèo, họ không coi trọng vật chất mà lấy thước đo tinh thần làm chỉ số đánh giá hạnh phúc trong cuộc sống.

Đây cũng là quốc gia duy nhất trên thế giới âm tính carbon, có nghĩa là nó loại bỏ nhiều carbon dioxide ra khỏi không khí hơn là thu nạp vào.

Bhutan cũng được coi là "Vương quốc thuần Phật giáo" đứng đầu thế giới. Đa số người dân nơi đây đều theo Đạo Phật và ăn chay. Họ tin vào luật nhân quả, và cho rằng nếu sống tốt đẹp, kiếp sau sẽ nhận được kết quả viên mãn. Điều này thôi thúc họ trở thành người có ích, làm nhiều việc tốt.

Quốc vương Bhutan, Jigme Khesar Namgyel Wangchuck và hoàng hậy tham dự lễ đăng quang tại Cung điện Hoàng gia ở Tokyo, ngày 22/10/2019. Ảnh: AP Images

Bhutan nhanh chóng trở nên giàu có bằng việc cho phép Ấn Độ đầu tư vào lĩnh vực thủy điện. GDP của đất nước tăng trưởng đều đặn trong vài năm qua. Họ cho rằng khai thác nguồn tài nguyên hợp lý là một điều khiến mọi thứ trở nên hạnh phúc. Cách này giúp người dân nơi đây không phải lao động nhiều nhưng vẫn nhận được thành quả xứng đáng.