Dự án đường sắt đô thị "đội vốn" trách nhiệm thuộc về chủ đầu tư

5 dự án đường sắt đô thị bị chậm, đội vốn

Hiện nay, 5 dự án đường sắt đô thị đều đang bị chậm tiến độ, đội vốn gồm: Dự án đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM), tuyến số 1 Bến Thành - Suối Tiên (UBND TP.HCM làm chủ đầu tư) tiến độ đạt 76,3%. Một số thủ tục về vốn, cơ chế tài chính và Hiệp định vay của dự án đang được UBND TP.HCM làm việc với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính để giải quyết.

Dự án đường sắt đô thị TP.HCM, tuyến số 2 Bến Thành - Tham Lương (UBND TP.HCM làm chủ đầu tư) hoàn thành 01/08 gói thầu; các gói thầu còn lại đang thực hiện giải phóng mặt bằng, triển khai thủ tục thiết kế, dự toán, lựa chọn nhà thầu. Một số thủ tục về cơ chế tài chính, khoản vay của ngân hàng KfW của dự án đang được TP.HCM làm việc với Bộ Tài chính để giải quyết.

Dự án đường sắt đô thị tuyến số 3 Nhổn - Ga Hà Nội. Ảnh: Thế Anh

Dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến số 3 Nhổn - Ga Hà Nội (UBND thành phố Hà Nội làm chủ đầu tư), tiến độ đạt 64,27%, riêng đoạn trên cao đạt 79,09%. Một số vướng mắc chính của dự án chủ đầu tư đang giải quyết: vướng mắc mặt bằng tại các ga S5, S7, ga ngầm S10; làm việc với Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính về thủ tục vay lại khoản vay bổ sung 20 triệu EURO của DGT.

Dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông (Bộ Giao thông vận tải làm chủ đầu tư) cơ bản hoàn thành, đang được các bên hoàn thiện các thủ tục để nghiệm thu, bàn giao đưa vào khai thác.

Tuy nhiên, còn một số tồn tại, vướng mắc liên quan đến thiết bị khu Depot, đánh giá an toàn đoàn tàu, công tác vận hành toàn hệ thống và thanh quyết toán... Bộ Giao thông vận tải đang chỉ đạo giải quyết vướng mắc, khắc phục các tồn tại và hoàn thiện các hạng mục còn lại.

Khó khăn chính hiện nay là công tác huy động nhân sự là các chuyên gia nước ngoài sang Việt Nam hoàn thành công tác đánh giá an toàn hệ thống để nghiệm thu, bàn giao đưa vào vận hành khai thác.

Để sớm đưa đường cắt Cát Linh – Hà Đông hoạt động, Bộ Giao thông vận tải đã đề nghị Bộ Ngoại giao có công hàm đề nghị cấp có thẩm quyền của Pháp hỗ trợ, tháo gỡ để các chuyên gia tư vấn ACT (Tư vấn đánh giá an toàn hệ thống) sớm sang Việt Nam thực hiện dự án.

Đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông chưa rõ ngày vận hành.

Dự án đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến số 1 Yên Viên - Ngọc Hồi (Bộ Giao thông vận tải làm chủ đầu tư): Bộ Giao thông vận tải đã có văn bản báo cáo và xin ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về định hướng phát triển đường sắt khu vực thành phố Hà Nội, phương án tổng thể triển khai dự án, đề xuất cơ quan chủ quản đầu tư, xử lý Hiệp định vay VN12-P4.

Bộ Giao thông Vận tải đã nhận được ý kiến của Phó Thủ tướng Chính phủ Trịnh Đình Dũng về việc xử lý các vướng mắc liên quan đến kế hoạch thực hiện và thủ tục điều chỉnh dự án.

Trách nhiệm thuộc chủ đầu tư

Lý giải về nguyên nhân dẫn tới 5 dự án đường sắt đô thị chậm tiến độ, "đội vốn", Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho biết: "Đây đều là các dự án có quy mô lớn, phức tạp. Đặc biệt, chủ đầu tư chưa có kinh nghiệm quản lý thực hiện; năng lực nhà đầu tư, ban quản lý dự án, tổng thầu, nhà thầu, tư vấn còn hạn chế, chưa thực sự chuyên nghiệp…, dẫn đến việc thời gian thực hiện bị kéo dài, điều chỉnh làm tăng tổng mức đầu tư".

Đường sắt Cát Linh - Hà Đông đang trong giai đoạn thi công.

Ngoài nguyên nhân trên, trong báo cáo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể cho hay: "Biến động lớn về giá đầu vào cho các công trình xây dựng, tỷ giá hối đoái thay đổi làm tăng tổng mức đầu tư của dự án; công tác xử lý kỹ thuật, xử lý lún kéo dài, điều kiện địa chất phức tạp, thời tiết không thuận lợi ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện các dự án…".

Về trách nhiệm dẫn khiến 5 dự án đường sắt đô thị bị chậm, "đội vốn" Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể thẳng thắn: "Vấn đề chậm giải phóng mặt bằng, công tác tái định cư kéo dài, là nguyên nhân chính dẫn đến chậm tiến độ tại nhiều dự án. Trách nhiệm thuộc địa phương, chủ đầu tư thực hiện công tác giải phóng mặt bằng".

Đáng chú báo cáo còn nêu rõ: Công tác quy hoạch tại một số địa phương chưa thực sự tốt, mất nhiều thời gian tham vấn, xin ý kiến cơ quan chuyên môn, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện dự án (như tại dự án đường sắt đô thị Yên Viên - Ngọc Hồi, công tác quy hoạch chi tiết 1/500 các ga Quốc gia Hà Nội, Giáp Bát, Gia Lâm, quy hoạch 1/2000 phân khu ga Hà Nội.

Trong đó, phương án tuyến cầu vượt sông Hồng chậm phê duyệt cũng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến chậm tiến độ tại dự án). Trách nhiệm liên quan đến công tác quy hoạch thuộc địa phương.

Đối với các dự án đường sắt đô thị, do chưa có kinh nghiệm với loại hình mới này nên tư vấn lập dự án tính toán tổng mức đầu tư chưa xác thực với tình hình thực tế, phải điều chỉnh nhiều nội dung thiếu sót và chưa phù hợp trong thiết kế cơ bản ban đầu (như điều chỉnh mặt bằng và kết cấu nhà ga ngầm.

Ngoài ra, kết cấu nhịp cầu cạn của đoạn tuyến đi trên cao; bổ sung kết cấu nhà ga ngầm…), ngoài ra là yêu cầu điều chỉnh quy mô đầu tư dẫn đến tình trạng tăng tổng mức đầu tư. Trách nhiệm thuộc về chủ đầu tư, tư vấn thực hiện dự án.