Dịch Covid-19 được kiểm soát, người lao động Việt vẫn phải đối mặt nhiều khó khăn

Người nghèo bị tác động lớn

Bây giờ là khoảng 10 giờ tối và cô ấy đã thanh toán 20.000 đồng cho phí vào cửa, bao gồm sử dụng nhà tắm, ổ cắm, Wi-Fi, chăn và nước uống của quán cà phê võng.

Khi những chiếc xe tải chạy ầm ầm trên Quốc lộ 1A quanh co qua Quận Bình Tân, phía Tây của Thành phố Hồ Chí Minh, cô bước ra từ phòng vệ sinh, thay một bộ đồ ngủ màu vàng sáng và chuẩn bị đi ngủ.

Người phụ nữ này 58 tuổi tên Hiền, một trong những người lao động nhập cư đã bỏ nhà cửa ở tỉnh nông thôn kém phát triển của Việt Nam trong vài thập kỷ qua để tìm việc làm trên thành phố khi nền kinh tế bùng nổ.

Sự tăng trưởng ổn định của kinh tế Việt Nam trong 4 thập kỷ qua được thúc đẩy bởi các nhà lãnh đạo đất nước, những người bắt đầu áp dụng các chính sách định hướng thị trường vào cuối những năm 1980. Điều này đã làm cho những người Việt Nam như Hiền, khi lên thành phố làm việc có thể giảm bớt khó khăn khi tìm việc làm

Việt Nam, với xuất khẩu tương đương quy mô GDP, đã chứng kiến nền kinh tế tăng trưởng nhanh tới 7,02% vào năm ngoái - cùng với sự hỗ trợ của các công ty đa quốc gia đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi sản xuất và cung ứng của họ khỏi Trung Quốc do thương mại Mỹ-Trung Chiến tranh và tầng lớp trung lưu trong nước đang phát triển chiếm khoảng 13% dân số vào năm 2018, theo Ngân hàng Thế giới.

GDP tăng thấp nhất trong 20 năm

Tuy nhiên, hiện tại Việt Nam đang đối mặt với sự tăng trưởng chậm nhất trong 20 năm – với mức tăng dự kiến 2,4% cho cả năm 2020. Tuy nhiên, Việt Nam trở thành nền kinh tế duy nhất trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á được dự báo sẽ không rơi vào suy thoái trong năm nay.

Mặc dù, tương đối thành công trong việc ngăn chặn dịch Covid-19, với chỉ 1.040 trường hợp được xác nhận và 32 trường hợp tử vong trong số dân số hơn 95 triệu người tính đến ngày 30/8, nhưng không có nghĩa là Việt Nam có thể dễ dàng vực dậy nền kinh tế.

Đất nước đang phải chịu đựng những mặt trái của việc bị ràng buộc vào nền kinh tế toàn cầu, ghi nhận mức tăng trưởng chỉ có 0,36% trong quý 2. Các công ty may mặc đang chứng kiến lượng đơn đặt hàng giảm và các lĩnh vực khác bị ảnh hưởng bởi xuất khẩu giảm đột ngột. Điều này khiến những người lao động phi chính thức như Hiền - chiếm khoảng 30% lực lượng lao động và cung cấp nguồn lao động và dịch vụ giá rẻ để thúc đẩy nền kinh tế - trở nên lạc lõng, thất nghiệp và phải ngủ trong các quán cà phê võng.

“Tôi đã ở đây được bốn tháng. Tôi không có thẻ căn cước nên không thể tìm được việc làm”, cô nói, vẻ mệt mỏi hằn rõ trên khuôn mặt.

Với những khoản nợ phải trả do kinh doanh thất bại, cô Hiền đang rất cần tiền. Vào đỉnh điểm của làn sóng Covid-19 đầu tiên của Việt Nam vào tháng 3, cô thậm chí đã "lang thang khắp nơi để xin việc, nhưng vẫn không có ai tuyển dụng tôi".

Hiện cô kiếm được khoảng 4,30 USD mỗi ngày bằng việc dọn dẹp và làm những công việc nhỏ khác cho các quán ăn gần đó. Nhu cầu ăn uống của cô cũng được đáp ứng nhờ vào hai bữa ăn miễn phí mỗi ngày mà cô nhận được từ một ngôi chùa địa phương.

Tại quận Thủ Đức, ở một khu dân cư phía đông bắc thành phố Hồ Chí Minh, bà mẹ đơn thân Ngọc Trâm đã chứng kiến lượng công nhân nhà máy đến tiệm làm tóc nhỏ của mình giảm mạnh, chủ yếu là do đợt cắt giảm lương và cắt giảm nhân sự gần đây. Người phụ nữ 35 tuổi này đã phải vật lộn với nhiều khó khăn, đến nỗi cô ấy đã mang một số sản phẩm tươi sống từ quê hương của mình là Đắk Lắk ở Tây Nguyên để bán “nhưng không có nhiều doanh thu”.

Những người khác như Đỗ Thị Lập, 48 tuổi đến từ tỉnh Thái Bình, người đã gọi Thành phố Hồ Chí Minh là quê hương của mình trong suốt một thập kỷ, đã bị bỏ lại trong tình trạng lấp lửng - cô vốn là một nhân viên căng tin tại một nhà sản xuất giày, nhưng hai tuần trước đã bị yêu cầu tạm nghỉ với lời hứa rằng “có thể sẽ có việc vào giữa tháng 9”.

“Tôi đã tìm kiếm công việc khác nhưng không thể tìm thấy bất kỳ công việc nào,” cô nói. "Nếu tôi không tìm thấy bất kỳ công việc nào, tôi có thể sẽ về quê."

Từ tháng 3 đến tháng 7, khoảng 382.000 công nhân đã bị cắt giảm tại Thành phố Hồ Chí Minh. Thêm 120.000 nhân viên của khoảng 4.000 công ty, chủ yếu trong các lĩnh vực du lịch, vận tải, xây dựng, dệt may và da giày, dự kiến cũng sẽ bị cắt giảm trong tháng tới hoặc lâu hơn.

Một cuộc khảo sát vào đầu tháng 7 của Tổng cục Thống kê Việt Nam cho thấy 30,8 triệu người Việt Nam từ 15 tuổi trở lên đã bị ảnh hưởng bởi đại dịch, mất việc làm, bị cắt lương hoặc bị giảm giờ làm. Điều nay cho thấy những khó khăn mà nền kinh tế theo định hướng xuất khẩu của Việt Nam sẽ phải đối mặt.

Vào tháng 4, xuất khẩu của Việt Nam giảm mạnh 14% so với một năm trước đó, tiếp theo là giảm 12,4% trong tháng 5 khi thương mại toàn cầu đi vào bế tắc, theo Cục Hải quan Việt Nam. Trong 7 tháng đến tháng 7, xuất khẩu chỉ tăng 1,5%, so với 8% của cùng kỳ năm ngoái.

Trong khi đó, ngành du lịch, chiếm khoảng 9% nền kinh tế, đã chứng kiến doanh thu giảm 55,4% trong bảy tháng đầu năm.

Cách duy nhất để tiến về phía trước là giúp các doanh nghiệp

Tuy nhiên, ông Nguyễn Khắc Giang, một nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách của Đại học Quốc gia Hà Nội, cho biết Việt Nam có vị trí tốt hơn so với một số nước khác trong việc đối phó với hậu quả kinh tế của đại dịch.

Ông nói: “Các nhà quan sát có xu hướng nhấn mạnh thực tế rằng Việt Nam là một quốc gia phụ thuộc vào thương mại, với tỷ lệ thương mại trên GDP cao thứ hai ở Đông Nam Á. Tuy nhiên, đây là một thị trường 100 triệu dân và còn rất nhiều dư địa để phát triển miễn là đại dịch được quản lý tốt trong nước.

“Cách duy nhất để tiến về phía trước là giúp các doanh nghiệp - đặc biệt là các doanh nghiệp tư nhân - vượt qua khủng hoảng và tiếp tục hoạt động của mình. Tỷ lệ doanh nghiệp phải tạm ngừng kinh doanh hoặc phá sản hiện nay đang ở mức cao đáng lo ngại. Khi họ có thể tự duy trì, công việc sẽ theo sau”

Tiến sĩ Phùng Đức Tùng, chuyên gia kinh tế và là Giám đốc Viện Nghiên cứu Phát triển Mekong của Việt Nam, cũng chỉ ra gói hỗ trợ 2,6 tỷ USD Mỹ mà chính phủ đã triển khai vào tháng 4, với một gói hỗ trợ khác sẽ sớm dành cho những người lao động bị sa thải.

“Tuy nhiên, các tiêu chí để xác định những người trong khu vực phi chính thức vẫn chưa rõ ràng", ông nói.

Trong khi đó, ông Tùng cho biết Việt Nam phải gồng mình với nhiều vụ sa thải hơn, với tỷ lệ thất nghiệp được dự báo sẽ tăng cho đến ít nhất là cuối năm nay.

Ông nói: “Tình trạng thất nghiệp sẽ kéo dài trong một thời gian dài vì nó còn phụ thuộc vào sự phục hồi kinh tế của các nước khác và các chính sách thúc đẩy nền kinh tế của chính phủ.

(Theo SCMP)