Chuyện của những người buôn bán “xương nhà cũ”

Khi đến khu vực giải phóng mặt bằng thuộc "vành đai 1" đoạn Ô Chợ Dừa, Hoàng Cầu, Hà Nội, tôi được anh Thành, quê Hà Nam, một "đậu nậu" dày dạn kinh nghiệm trong việc "phanh xác" bán khung, xương nhà hồ hởi khoe mới "nuốt trôi" cái xác và khung, xương nhà cấp IV được lãi 10 triệu cứu đói trong lúc này.

Theo anh Thành, căn nhà mà anh và đội thợ "làm thịt" rồi đem bán chỉ rộng chừng 40m², các khung cửa, xà, gạch, sắt, thép cũng đã "già" theo tuổi nhà 40 năm nên giá bán không được ngon lành như các ngôi nhà có tuổi đời 20 - 25 năm. Anh kể có bận trúng đậm một căn nhà 3 tầng ở Đống Đa lời 60 triệu đồng...

Hai anh em Nguyễn Mạnh Thắng và Nguyễn Quốc Cường quê Nam Định, hành nghề này đã được hơn 3 năm cho biết, ban đầu chỉ bám càng các ông chủ ở Hà Nội làm thuê, nhưng sau 4 năm học lỏm, tích lũy được một ít kinh nghiệm lẫn thủ thuật nghề, cộng với số vốn dành dụm được đã tách ra làm ăn riêng.

Các anh cho biết cái nghề bổ xác nhà đem bán gạch, sắt, thép là cả một nghệ thuật, nghệ thuật "nhìn khung hình nhà đoán… gỗ, sắt, thép, gạch bên trong", đoán trúng, đúng và thỏa thuận được giá mua với chủ nhà càng thấp thì càng có nhiều lợi nhuận.

Nghề mua bán xác nhà cũ được dân trong nghề so sánh với nghề thu mua sắt phế liệu. Phải soi nhà thật kỹ, định lượng gỗ, sắt, thép bên trong giá khoảng bao nhiêu thì thỏa thuận và ra giá với chủ nhà. Khi đã thỏa thuận được thì làm hợp đồng hai bên ký, bên mua phải nhanh chóng đặt cọc cho chủ nhà. Nếu chậm thì… có thể bị mất ăn.

Khi đục phá nhà cũ thì phải cẩn thận, tỉ mỉ phân loại từng thứ trong nhà như đồ gỗ gồm có khung, cửa chính, cửa sổ, sắt, thép và cả những đồ cũ, thừa mà chủ nhà vứt bỏ hoặc bán lại để gom thành từng loại bán cho các cửa hàng đồ gỗ hoặc thu mua sắt, thép phế liệu.

Nghề mua và bán xác nhà cũ nóng lên ở Hà Nội gần đây do nhu cầu xây mới nhà ở, các công trình công ích, văn phòng làm việc, chung cư dân sinh phát triển không ngừng. Hiện nay, nhu cầu phá nhà để xây đựng mới ở Hà Nội nhiều hơn nên các đội quân buôn bán xác nhà cũ liên tục có việc làm và thu nhập.

Một đội quân đang đục phá nhà cũ.

Anh Nguyễn Mạnh Thắng cho biết mặc dù công việc này không thể nhanh chóng trở nên giàu có nhưng tạo được nhiều công ăn, việc làm cho lao động phổ thông từ quê ra Hà Nội tranh thủ thời gian nông nhàn. Anh Thắng cũng cho biết anh và đội thợ của mình đã từng nhiều lần vớ "bẫm" khi bán được xác nhà lời được 60, 70 triệu nhưng cũng có lúc cả đội húp cháo loãng cả tháng đói meo khi bán được xác nhà chỉ lời có 5 triệu trong khi số nhân công là 15 người.

Nghề này khá vất vả bởi công việc "làm thịt" và "bổ xác" nhà cũ thường diễn ra vào ban đêm, nhân công làm việc này yêu cầu phải trẻ, khỏe và có sức bền, chịu khó, cẩn thận và chăm chỉ làm việc, không thể hùng hục dùng sức lực vung búa hơn chục cân để đập nhà vì rất có thể xảy ra tai nạn hoặc gây khó khăn cho công việc. Người làm công phải cẩn thận làm sạch, thu gom sắt, thép, từng khung cửa, từng viên gạch cũ, nếu không chịu khó thì rất có thể thua lỗ, nếu không có đủ kinh nghiệm lẫn độ tinh, quái khi xác định rõ chất lượng hàng và lợi nhuận đầu ra thì chỉ có mà "treo niêu"...

Dân trong nghề cho biết việc mua bán xác nhà cũ có nhiều khi "thật dễ ăn cháo… bố láo thì được ăn cơm", càng tinh ranh săn được hàng đẹp và tán được chủ nhà thì càng được lợi, có lúc nhìn kỹ mà vẫn bị giác quan đánh lừa. Đó là nhìn bề ngoài có vẻ nhà "nhiều xương" (sắt, thép), đồ gỗ trông chắc chắn nhưng gặp phải nhà bị "rút ruột công trình" nên sắt thép ít và đồ gỗ thì bị mọt đục mục ruỗng cộng với việc ra giá sai nên thua lỗ nặng vì tiền thuê nhân công, tiền bán đồ không đủ thu hồi vốn bỏ ra. Việc xảy ra cạnh tranh, xô xát dẫn đến đổ máu giữa các đội quân của các ông chủ làm nghề bán xác nhà cũ này xảy ra như cơm bữa, nhất là khi các bên cùng đụng nhau ở các khu vực giải tỏa khu dân cư.

Nghề mua bán xác nhà cũ ở Hà Nội thu hút đông đảo lực lượng lao động ngoại tỉnh, tạo thu nhập cao, chủ buôn bao ăn, ở cho người lao động. Tuy nhiên, nghề này ẩn chứa nhiều nguy hiểm, đó là do thường làm việc vào ban đêm, bảo hộ lao động cũng như bảo hiểm lao động hầu như không có, thường xảy ra tranh chấp nên khi xảy ra tai nạn thì người lao động sẽ bị thiệt thòi lớn