Cải cách thủ tục: Việt Nam đang lắng nghe tiếng nói từ các nhà đầu tư FDI

Với độ mở thương mại vượt 200% GDP, Việt Nam hiện là nền kinh tế có mức độ hội nhập thương mại lớn thứ hai thế giới

Ngày 04/10/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính ban hành Công điện số 187/CĐ-TTg, yêu cầu các bộ, ngành và địa phương tăng cường kiểm soát, tập trung cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, đồng thời xây dựng quy trình hành chính thống nhất, không phụ thuộc địa giới hành chính.

Theo Công điện 187/CĐ-TTg, 14 bộ và cơ quan ngang bộ đã đề xuất cắt giảm 2.051 trong tổng số 4.888 thủ tục hành chính, đạt 42% kế hoạch cải cách toàn quốc. Song song với đó, 2.263/6.974 điều kiện kinh doanh cũng đang được xem xét tinh gọn — tương đương 32% mục tiêu tổng thể. Thủ tướng yêu cầu tất cả các bộ, ngành và địa phương phải giảm tối thiểu 30% quy trình và thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp hoạt động.

Tiếp đó, ngày 10/10/2025, Thủ tướng tiếp tục ban hành Công điện số 194/CĐ-TTg, chỉ đạo rà soát và đẩy nhanh tiến độ thực hiện các thủ tục đầu tư cho năm 2025, thể hiện rõ quyết tâm thúc đẩy cải cách thể chế và cải thiện năng lực cạnh tranh quốc gia.

Cộng đồng FDI kêu gọi "cải cách số hóa" và quy trình cấp phép linh hoạt

Mới đây, khối doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đã gửi một bản kiến nghị tới Thủ tướng Chính phủ thông qua Ban IV (Ban Nghiên cứu Phát triển Kinh tế tư nhân). Bản kiến nghị tập trung vào các giải pháp đơn giản hóa quy trình cấp phép đầu tư, đẩy mạnh số hóa với cơ chế "một cửa điện tử" và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Các đề xuất chính bao gồm: (i) Bãi bỏ hoặc đơn giản hóa Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC) nhằm rút ngắn thời gian phê duyệt; (ii) Áp dụng dụng mô hình "danh mục hạn chế" (negative list) và khung pháp lý thử nghiệm (sandbox) cho các ngành mới như fintech, xe điện và trí tuệ nhân tạo; (iii) Phát triển cổng thông tin hành chính điện tử thống nhất, giảm chi phí tuân thủ; (iv) Kiểm soát giá thuê đất công nghiệp và tăng cường chất lượng đào tạo nghề nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực cho doanh nghiệp FDI.

Theo khảo sát do BW Industrial, một doanh nghiệp phát triển bất động sản công nghiệp hàng đầu tại Việt Nam và cũng là đơn vị tham gia soạn thảo bản kiến nghị, và hãng luật YKVN phối hợp thực hiện vào tháng 7/2025, có tới 74% doanh nghiệp nước ngoài ủng hộ việc bãi bỏ IRC, thể hiện rõ mong muốn cải thiện quy trình đầu tư theo hướng nhanh gọn, minh bạch và hiệu quả hơn. Cuộc khảo sát thực hiện với các nhà đầu tư quốc tế đến từ Singapore, Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc, Đan Mạch, Australia và các quốc gia khác, với quy mô vốn đầu tư dao động từ dưới 10 triệu USD đến hơn 500 triệu USD, trải rộng trên nhiều lĩnh vực như sản xuất, giáo dục, logistics, du lịch, bán lẻ và dịch vụ.

Ông Lance Li, Tổng Giám đốc BW Industrial

"Quy trình đầu tư tại Việt Nam chưa được tối ưu. Tại Singapore, doanh nghiệp có thể đăng ký chỉ trong 1–2 ngày qua cổng BizFile; tại Malaysia, toàn bộ thủ tục chỉ mất 3–5 ngày thông qua MyCoID. Trong khi đó, tại Việt Nam, việc xin cấp IRC có thể kéo dài hàng tháng, thậm chí cả năm nếu dự án liên quan đến đất đai và hạ tầng", ông Lance Li, Tổng Giám đốc BW Industrial, nhận xét.

Bà Trần Thanh Hảo, Giám đốc Pháp lý của BW, cho biết mô hình IRC hiện nay vẫn mang tư duy "tiền kiểm", không mang lại hiệu quả quản lý tương xứng. Triển khai cải cách sẽ giúp giảm tới 80% thời gian xử lý các thủ tục đầu tư nước ngoài, rút ngắn quy trình gia nhập thị trường của nhà đầu tư từ vài tháng xuống chỉ còn vài ngày — tương đương với tại Singapore và Malaysia.

Với độ mở thương mại vượt 200% GDP, Việt Nam hiện là nền kinh tế có mức độ hội nhập thương mại lớn thứ hai thế giới, chỉ sau Singapore, theo số liệu của Ngân hàng Thế giới (World Bank). Dữ liệu từ Hiệp hội Doanh nghiệp Đầu tư Nước ngoài (VAFIE) và Tổng cục Thống kê (GSO) cho thấy, khu vực doanh nghiệp FDI đóng góp 18,7% GDP và tạo ra 35,3% tổng việc làm trên cả nước. Riêng trong năm 2024, Việt Nam đã thu hút 38,2 tỷ USD vốn FDI đăng ký, với 25,3 tỷ USD vốn giải ngân, tăng 9,4% so với cùng kỳ năm trước – mức cao nhất tính đến thời điểm đó, theo báo cáo của Cục Đầu tư Nước ngoài (FIA) thuộc Bộ Tài chính.