10 năm sau khủng hoảng nhà đất, hàng triệu người Mỹ vẫn kẹt trong nợ nần

Michael Payne đứng trước căn nhà của ông ở thị trấn East Stroudsburg, hạt Monroe, bang Pennsylvania, Mỹ. Ảnh: Reuters

5,1 triệu căn nhà có giá thấp hơn thời điểm cách đây 10 năm

Cách đây 12 năm, Michael Payne, một tài xế lái xe buýt đưa đón học sinh, thuê một căn hộ tồi tàn ở tầng 30 của một tòa chung cư ở thành phố New York. Chủ căn hộ lấy những tấm ván để che chắn các cánh cửa sổ bị vỡ. Thế nên khi Payne và vợ ông Gail Payne, làm nghề giáo viên, thấy tin quảng cáo trên một tờ báo lá cải, rao bán những căn nhà mới xây ở một khu vực gần đồi núi tại bang Pennsylvania với giá dưới 200.000 đô la Mỹ, họ cảm thấy đây là cơ hội để thoát khỏi căn hộ xuống cấp mà họ đang thuê. Đôi vợ chồng tuổi trung niên này đã vay thế chấp để mua căn nhà bốn phòng ngủ, giá 168.000 đô la Mỹ trong một khu cộng đồng nhà phố với các hồ bơi, sân tennis và một quán bar

“Chúng tôi cố gắng hướng đến giấc mơ Mỹ. Chúng tôi đã cảm thấy giàu có”, Payne, giờ đây 61 tuổi, nói khi đang ngồi trong phòng khách của nhà mình.

Hiện nay, ngôi nhà của ông chỉ có giá thị trường chưa bằng một nửa số tiền mà ông đã bỏ ra để mua nó cách đây 12 năm, thời điểm cao trào của bong bóng nhà đất tại Mỹ. Căn nhà của họ tọa lạc ở khu vực cách phía tây bắc New York 130 km, thuộc hạt Monroe, bang Pennsylvania, một trong những thị trường bất động sản “ốm yếu” nhất ở Mỹ. Hơn 25% chủ nhà ở hạt Monroe đang trong tình trạng “ngập nước” (underwater), một thuật ngữ ám chỉ đến số tiền vay thế chấp mua nhà mà họ còn nợ cao hơn giá trị căn nhà nhà hiện tại của họ.

Thị trường nhà đất nhiều nơi trên nước Mỹ đang chứng kiến đà hồi phục mạnh mẽ. Song vợ chồng Payne và 5,1 triệu chủ nhà khác ở Mỹ vẫn đang sống cùng với dư chấn nặng nề sau vụ bong bóng nhà đất phát nổ và dẫn đến cuộc suy thoái kinh tế.

Theo công ty dữ liệu bất động sản ATTOM Data Solutions, có trụ sở ở bang California, tính đến ngày 30-6, gần 1 trong số 10 ngôi nhà ở Mỹ thuộc diện “ngập nước” nghiêm trọng, có nghĩa là giá trị thị trường của chúng thấp hơn ít nhất 25% so với số dư nợ trong khoản vay thế chấp để mua chúng.

Tình hình được cải thiện từ năm 2012 khi giá nhà chạm đáy và bắt đầu bật tăng trở lại. Tuy vậy lúc đó, số nhà có giá trị thị trường thấp hơn khoản vay thế chấp để mua chúng chiếm 29% thị trường bất động sản Mỹ, tức khoảng 12,8 triệu căn nhà. Daren Blomquist, phó chủ tịch của ATTOM Data Solutions, cho rằng những ngôi nhà này nằm ở các thị trường bất động sản bị bỏ quên trong quá trình kinh tế phục hồi.

Thị trường ở các vùng ngoại ô xa xôi chậm hồi phục

Một ngôi nhà bỏ hoang ở thị trấn East Stroudsburg, hạt Monroe, bang Pennsylvania, Mỹ. Ảnh: Reuters

Nỗi đau vẫn đeo dai dẳng nhiều chủ nhà từ sau vụ sụp đổ thị trường nhà đất. Tuy nhiên, tác động cuộc khủng nhà đất có sự chênh lệch rất lớn tùy thuộc vào mỗi vùng. Những vùng bị ảnh hưởng nặng nề nhất là khu vực thị trấn và ngoại ô xa xôi ở các tiêu bang Trung Tây, Đông Nam và Trung- Đại Tây Dương của Mỹ, nơi thu nhập và tăng trưởng việc làm yếu hơn mức trung bình của toàn quốc.

Kinh tế ở các vùng ngoại ô xa xôi của nước Mỹ bị tổn thương nặng nề trong cuộc khủng tài chính nhưng quá trình hồi phục cũng rất khó khăn.

“Các thị trường ở các vùng duyên hải hồi phục mạnh mẽ nhưng ở vùng trung tâm đất nước, bạn chứng kiến nhiều nền kinh tế chỉ đi ngang và nhà đất không thiếu nguồn cung. Tất cả những điều này kìm hãm giá nhà cửa”, Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng ở công ty dịch vụ tài chính Moody’s Analytics, nói.

Các chủ nhà ở các khu vực có thị trường bất động sản chậm phục hồi đang đối mặt với các lựa chọn khó khăn. Nếu bán nhà với giá thị trường hiện nay, họ phải chấp nhận những khoản lỗ lớn và phải thu xếp tiền mặt để tất toán khoản vay thế chấp mua nhà. Trong khi đó, tiền cho thuê các căn nhà này thường không đủ để trang trải chi phí bảo dưỡng hàng tháng.

Vào các ngày làm việc trong tuần, nữ giáo viên Gail Payne phải lái xe hai tiếng, bắt đầu từ 5 giờ sáng, để đến nơi làm việc ở quận Bronx của thành phố New York. “Tôi thực sự ghét chặng đường đi làm. Tôi đã quá mệt mỏi”, Gail Payne nói.

Giờ đây đã 66 tuổi, Gail Payne và chồng đang trông chờ bán căn nhà mà họ đang sống ở hạt Monroe, bang Pennsylvania với giá tốt để có tiền dưỡng già ở bang Florida. Song điều đó vẫn là giấc mơ. Khu dân cư Penn Estates, nơi đôi vợ chồng này đang sống, thuộc thị trấn East Stroudsburg là một trong nhiều khu dân cư mới mọc lên ở hạt Monroe trong cơn bùng nổ thị trường nhà đất cách đây hơn 10 năm. Lúc đó, giá cả bất động sản ở các khu dân cư này, dù đang lên cơn sốt, vẫn hấp dẫn hơn nhiều so với mức giá nhà cửa tăng sốc ở các khu vực thành phố.

Ngày nay, những ngôi nhà từng có giá 300.000 đô la ở Penn Estates, đang được rao bán với giá thấp đến mức 72.000 đô la. Dù chúng được bán với giả rẻ nhưng chẳng ai mua vì các điều kiện vay thế chấp dễ dàng đã không còn.